Pytanie nadesłane do redakcji
Proszę o opis działania każdego z soków trzustkowych.
Odpowiedziała
lek. med. Magdalena Przybylska-Feluś
Klinika Gastroenterologii i Hepatologii UJ CM w Krakowie
Trzustka jest gruczołem należącym do układu pokarmowego i dokrewnego. Zlokalizowana jest w nadbrzuszu (górnej części jamy brzusznej), leży w sąsiedztwie m.in. żołądka dwunastnicy, śledziony, lewej nerki. Długość trzustki mieści się w granicach 12–20 cm, waży około 70–100 g. Anatomicznie wyróżniamy w budowie: głowę, trzon, ogon.
Czynność trzustki można podzielić na zewnątrzwydzielniczą (związaną z procesem trawienia) oraz wewnątrzwydzielniczą (odpowiedzialną za produkcję hormonów).
Czynność zewnątrzwydzielnicza trzustki to przede wszystkim produkcja lekko zasadowego soku trzustkowego o pH 8 w ilości 1–3 litrów na dobę. Główne składowe soku trzustkowego to woda, wodorowęglany, jony oraz enzymy trawienne.
Enzymy trawienne trzustki można podzielić na:
- trawiące białka: trypsyna, chymotrypsyna, elastazy, karboksypeptydazy
- trawiące tłuszcze: lipaza trzustkowa, fosfolipaza, esterazy
- trawiące polisacharydy (cukry złożone): amylaza.
Komórki produkujące enzymy formują pankreatyny i zraziki, produkcja enzymów następuje pod wpływem hormonów przewodu pokarmowego wydzielanych m.in. podczas rozciągania żołądka, trawienia w wyższych partiach przewodu pokarmowego. Aby uchronić trzustkę przed samostrawieniem, enzymy trawienne są produkowane w formie nieczynnej jako zymogeny, które są aktywowane w obrębie przewodu pokarmowego.
Enzymy trawienne mają za zadanie rozbić „duże” kawałki, jak cząsteczki tłuszczu, białka lub złożonego węglowodanu na mniejsze fragmenty, które mogą być ostatecznie rozłożone przez enzymy trawienne rąbka szczoteczkowego jelita i wchłonięte w świetle przewodu pokarmowego lub bezpośrednio wchłonięte. Najmniejsze elementy składników pokarmowych to kwasy tłuszczowe, aminokwasy, cukry proste.
Część wewnątrzwydzielnicza jest utworzona z wysp Langerhansa, rozmieszczonych w całej trzustce, ale z dominacją w obrębie ogona. Komórki wchodzące w skład wysp to komórki A – produkujące glukagon, B – insulinę, D – somatostatynę, PP – polipeptyd trzustkowy.
