Tiopental (opis profesjonalny)

Działanie - Tiopental

Pochodna siarkowa kwasu barbiturowego o bardzo szybkim i krótkim działaniu nasennym, znieczulającym i przeciwdrgawkowym. Mechanizm działania polega na hamowaniu czynności OUN. Nie działa przeciwbólowo i zwiotczająco na mięśnie szkieletowe. Po podaniu i.v. utrata świadomości następuje nie później niż w ciągu 30–40 s. Głębokość znieczulenia ogólnego może się zwiększyć w ciągu następnych 40 s. Działanie znieczulające utrzymuje się przez 5–10 min, a po nim następuje okres uśpienia po znieczuleniu (10–30 min). Użyteczny czas trwania znieczulenia wynosi 5–8 min. Po podaniu mogą wystąpić, zależne od dawki, mimowolne ruchy i drżenie mięśni oraz zahamowanie czynności ośrodka oddechowego. Tiopental może zmniejszać zapotrzebowanie mózgu na tlen i perfuzję mózgową do 45% w porównaniu do stanu przytomności pacjenta. W przypadkach zwiększonego ciśnienia śródczaszkowego tiopental powoduje jego zmniejszenie przez ponad 10 min po podaniu pojedynczej dawki, zmniejszone jest również ciśnienie wewnątrzgałkowe. Hamuje zwiększoną aktywność mózgu, objawiającą się drgawkami lub nawet widoczną jedynie w EEG. W dawce indukującej (4 mg/kg mc.), u pacjentów bez chorób serca, tiopental powoduje jedynie nieznaczne zmniejszenie średniego ciśnienia tętniczego. Częstość akcji serca wzrasta o 30% i występuje bardzo nieznaczny spadek maksymalnej szybkości wzrostu ciśnienia w lewej komorze. Występuje umiarkowane zmniejszenie wskaźnika sercowego i objętości wyrzutowej; całkowita oporność obwodowa wzrasta o 10%. Perfuzja wieńcowa i zużycie tlenu w mięśniu sercowym wzrastają w takim samym stopniu i dlatego różnica tętniczo-żylna w zakresie tlenu pozostaje praktycznie taka sama. Te zmiany ogólne i w zakresie hemodynamiki wieńcowej są znikome u pacjentów z prawidłową rezerwą wieńcową. Tiopental prowadzi do osłabienia czynności nerek, natomiast podanie dużych dawek powoduje wielomocz. Hamuje również wydzielanie epinefryny i osłabia efekty działania spowodowane zwiększoną aktywnością reniny w osoczu.

Farmakokinetyka
Pojedyncze wstrzyknięcie i.v. (ok. 3–4 mg /kg mc.) powoduje utratę przytomności w ciągu 10 s i utrzymywanie się znieczulenia przez 3–5 min.
Lek szybko przenika przez barierę krew-mózg, maksymalne działanie na OUN można zaobserwować po upływie 1 min. W wyniku następującej redystrybucji stężenie we krwi gwałtownie się zmniejsza, a działanie znieczulające zostaje zniesione. Tiopental łatwo przenika przez barierę łożyska i jest wydzielany do pokarmu kobiecego. Niemal całkowicie ulega przemianom metabolicznym, m.in. do czynnego metabolitu – pentobarbitalu, głównie w wątrobie, w wyniku reakcji utleniania i odsiarczania. Tiopental i jego metabolity są wydalane głównie przez nerki. Wartość t_1/2 w fazie eliminacji wynosi 11,6 h. Ze względu na mały stopień metabolizmu i powolną redystrybucję z tkanki tłuszczowej, tiopental ma stosunkowo długie działanie resztkowe, dlatego, po podawaniu kilku wstrzyknięć, należy brać pod uwagę możliwość kumulacji. U pacjentów z niewydolnością nerek należy znacznie zmniejszyć dawkę do indukcji znieczulenia. U pacjentów z mocznicą lub marskością wątroby można spodziewać się nasilenia działania w związku ze zmianą białek osoczowych.

Wskazania do stosowania - Tiopental

Krótkotrwałe znieczulenie podczas zabiegów chirurgicznych, niewymagające żadnego przygotowania do sztucznego oddychania, w tym intubacji. Indukcja dłuższego znieczulenia podczas zabiegów chirurgicznych z przygotowaniem pacjenta do sztucznego oddychania, z intubacją lub bez niej.

Przeciwwskazania stosowania - Tiopental

Nadwrażliwość na tiopental, inne barbiturany lub którykolwiek składnik preparatu, ostre zatrucie alkoholem, lekami nasennymi, przeciwbólowymi lub psychotropowymi, nadciśnienie tętnicze, wstrząs, stan astmatyczny, porfiria.

Stany wymagające zachowania ostrożności
Lek należy stosować ostrożnie w chorobach i stanach takich jak: obturacyjna choroba układu oddechowego (np. w astmie oskrzelowej), hipowolemia, ciężkie zaburzenia czynności nerek i wątroby, niedokrwistość, niedoczynność tarczycy, ciężki zawał serca lub inne ciężkie uszkodzenie mięśnia sercowego, zaburzenia metaboliczne, w tym cukrzyca, ciężkie choroby mięśni.

Niemowlęta
Podając lek niemowlętom należy zachować ostrożność.

Hiperrefleksja i skurcz krtani
Podczas procedur diagnostycznych lub terapeutycznych w obrębie górnych dróg oddechowych można spodziewać się hiperrefleksji i skurczu krtani (strun głosowych), szczególnie u dzieci.

Zastosowanie u pacjentów neurologicznych z podwyższonym ciśnieniem wewnątrzczaszkowym
Podczas stosowania tiopentalu zgłaszano przypadki ciężkiej lub nawracającej hipokaliemii. Należy również brać pod uwagę możliwość wystąpienia hiperkaliemii z odstawienia.

Droga podania
Ze względu na ryzyko wystąpienia ciężkiego niedociśnienia w przypadku szybkiego wstrzyknięcia (np. w postaci bolusa), lek należy wstrzykiwać powoli. Nie podawać w infuzji ciągłej.

Przypadkowe wstrzyknięcia wewnątrztętnicze i okołożylne
Należy bezwzględnie zapobiegać okołożylnemu i wewnątrztętniczemu wstrzyknięciu roztworu tiopentalu ze względu na ryzyko wystąpienia ciężkiej martwicy tkanek i związanych z tym powikłań oraz zapalenia nerwów. W przypadku podania okołożylnego należy unieruchomić całe ramię i podjąć wszelkie czynności zmierzające do zaaspirowania uprzednio wstrzykniętego roztworu za pomocą założonej na stałe kaniuli. Proces gojenia można przyspieszyć, stosując wilgotne okłady, jeśli możliwe nasączone alkoholem. W przypadku wstrzyknięcia większych objętości można zastosować leki przyspieszające dyfuzję (np. hialuronidazę). Ponadto bezpośrednio sąsiadujący obszar okołożylny można nasączyć 1% roztworem nowokainy. W celu rozcieńczenia roztworu tiopentalu, który przeniknął do tkanek, należy podać podskórnie izotoniczny roztwór chlorku sodu.

Interakcje - Tiopental

Leki o działaniu hamującym na OUN
W przypadku równoległego przyjęcia tiopentalu i leków hamujących OUN, depresyjne działanie na OUN, w tym na ośrodek oddechowy, może ulec nasileniu.

Leki wiążące się z białkami osocza
Substancje, które konkurują z tiopentalem o wiązania z białkami osoczowymi, takie jak sulfonamidy, mogą nasilać działanie tiopentalu; konieczne może być zmniejszenie jego dawki.

Wpływ tiopentalu na inne leki
Tiopental kilkukrotnie stosowany w krótkich odstępach czasu może powodować indukcję enzymów wątrobowych i w konsekwencji przyspieszenie metabolizmu i zmniejszenie skuteczności innych leków, takich jak pochodne kumaryny, kortykosteroidy i doustne środki antykoncepcyjne.
Tiopental nasila działanie toksyczne metotreksatu.

Niezgodności farmaceutyczne
Tiopentalu nie wolno mieszać z innymi roztworami do wstrzykiwań lub infuzji, z wyjątkiem wody do wstrzykiwań i 0,9% roztw. NaCl. Roztworu po rekonstytucji nie wolno podawać z innymi roztworami do wstrzykiwań lub infuzji.

Alkohol
Przed znieczuleniem, a także po nim, ze względu na ryzyko nasilenia działania hamującego na OUN, nie wolno spożywać alkoholu w żadnej postaci.

Działania niepożądane - Tiopental

Często: reakcje alergiczne i rzekomoalergiczne, np. skurcz oskrzeli i skurcz krtani, zmiany skórne w postaci wysypki i obrzęku, reakcje psychiczne w postaci euforii (częstość występowania 10–12%) i marzenia senne (częstość występowania ok. 40%), koszmary senne, hipowentylacja z krótkotrwałym bezdechem, czkawka podczas samodzielnego oddychania i podczas oddychania przez maskę (częstość występowania 2–5%, zależnie od ilości podanego leku), mimowolne ruchy i drżenie mięśni.
Bardzo rzadko: ciężkie reakcje uczuleniowe ze wstrząsem anafilaktycznym i hemolityczną niedokrwistością na tle uczuleniowym z uszkodzeniem nerek.
Z nieznaną częstością: reakcja anafilaktyczna, ból w obrębie żyły, zakrzepica, zapalenie żyły, kaszel i kichanie, nudności i wymioty (spowodowane przez inny lek podany w skojarzeniu), niewydolność nerek, wielomocz (po podaniu dużych dawek), ból nerwów po wstrzyknięciu i.v., zakrzepica, hipokaliemia, hiperkaliemia.

Przedawkowanie
Typowym objawem przedawkowania jest nagłe zmniejszenie ciśnienia tętniczego, które może prowadzić do wstrząsu; może również wystąpić obrzęk płucny. trwała niewydolność oddechowa, zatrzymanie oddychania, nagłe zmniejszenie temperatury ciała. Leczenie jest objawowe i powinno być prowadzone w warunkach intensywnej terapii.

Ciąża i laktacja - Tiopental

Dane na temat stosowania tiopentalu u kobiet w ciąży są ograniczone. Badania na zwierzętach wykazały szkodliwy wpływ na reprodukcję. W badaniach epidemiologicznych prowadzonych u ludzi nie stwierdzono żadnego działania teratogennego. Noworodki matek narażonych w okresie ciąży na tiopental wykazywały objawy przedmiotowe i podmiotowe zespołu odstawiennego. Tiopental przenika przez barierę łożyska. Znieczulenie ogólne przy użyciu tiopentalu u kobiet w ciąży można stosować wyłącznie, jeśli jest to bezwzględnie konieczne i po dokładnej ocenie ryzyka i korzyści.
W przypadku podania tiopentalu podczas porodu należy obserwować noworodki ze względu na działania hamujące na ośrodek oddechowy.

Tiopental przenika do pokarmu kobiecego. Stężenia leku we krwi karmionych niemowląt mogą być większe niż u matki z powodu niedojrzałości metabolizmu. Tiopental jest wykrywany w pokarmie kobiecym do 36 h po wstrzyknięciu. W tym czasie nie należy karmić piersią.

Dawkowanie - Tiopental

Krótkotrwałe znieczulenie podczas zabiegów chirurgicznych. Wprowadzenie do znieczulenia zwykle 200–400 mg i.v., a następnie 3–4 mg/kg mc. w powtarzanych wstrzyknięciach. Dawka całkowita 400–800 mg, dawka maks. 1000 mg.
Indukcja dłuższego znieczulenia. I.v. 5 mg/kg mc. (zwykle 100–200 mg wstrzykiwane przez 20 s). Podanie dodatkowych dawek zależy od wrażliwości pacjenta i pożądanej głębokości znieczulenia.
Podawać we wstrzyknięciu. Dawkowanie indywidualne, dostosowane do obserwowanego działania. U osób w podeszłym wieku oraz osób z niewydolnością wątroby lub nerek należy zmniejszyć dawkę.

Uwagi dla Tiopental

Lek wywiera silny wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn.

Preparaty na rynku polskim zawierające tiopental