Kilka opublikowanych w ubiegłym roku prac zasługujących na uwagę dotyczyło niefarmakologicznego leczenia nadciśnienia tętniczego.
W badaniu z randomizacją oceniano wpływ aktywności fizycznej (program na bieżni ruchomej) na ciśnienie krwi u 50 chorych z opornym NT. W grupie chorych ćwiczących na bieżni uzyskano znaczące obniżenie ciśnienia krwi skurczowego i rozkurczowego w okresie dnia. Trzeba podkreślić, że program aktywności fizycznej był dobrze tolerowany przez pacjentów. Wyrażono opinię, że aktywność fizyczna może spowodować obniżenie ciśnienia krwi i powinna być elementem terapii opornego nadciśnienia.1
W badaniu obejmującym 825 chorych na NT w 23-miesięcznej obserwacji wykazano, że chorzy stosujący się do zasad modyfikacji diety (mała zawartość sodu i zmniejszona kaloryczność) charakteryzują się lepszą kontrolą ciśnienia tętniczego w porównaniu z chorymi niestosującymi się do tych zaleceń.2
Warto też odnotować opracowanie Aldermana i Cohen dotyczące związku między spożyciem sodu a ryzykiem sercowo-naczyniowym. Autorzy na podstawie analizy badań wskazują, że związek ten może mieć charakter tzw. krzywej J - spożycie sodu zarówno mniejsze, jak i większe od 2,5-6,0 g/d może być związane ze wzrostem ryzyka sercowo-naczyniowego.3 W opublikowanym pod koniec 2012 roku stanowisku American Heart Association podkreślono natomiast istotny związek między zwiększonym spożyciem sodu a ryzykiem sercowo-naczyniowym i utrzymano zalecenie ograniczania spożycia sodu do mniej niż 1,5 mg/d.4
Trzeba w tym miejscu odnotować dwie interesujące obserwacje. W pierwszej z nich wykazano, że w kontrolowanych warunkach stosowanie diety DASH o małej zawartości sodu wiązało się z bardzo istotnym obniżeniem ciśnienia tętniczego u chorych z nadciśnieniem i współistniejącą niewydolnością serca z zachowaną frakcją wyrzutową lewej komory (LVEF).5 Natomiast w analizie wyników badania PREVEND wykazano m.in., że ryzyko rozwoju nadciśnienia związane z większym spożyciem sodu zależy od wyjściowego stężenia kwasu moczowego w surowicy (mieszczącego się w 3. tercylu) i od nasilenia albuminurii (>15 mg/d).6
Dwie metaanalizy dotyczyły związku między piciem kawy i spożyciem produktów o dużej zawartości kakao a nadciśnieniem. Steffen i wsp. nie stwierdzili istotnego wpływu picia kawy na wysokość ciśnienia tętniczego i ryzyko rozwoju NT; zdaniem tych autorów nie jest uzasadnione, by chorym na NT zalecać lub odradzać picie kawy ze względu na jej wpływ na wysokość ciśnienia tętniczego.7 Z kolei w metaanalizie 20 badań klinicznych z udziałem ponad 800 w większości zdrowych osób wykazano, że spożywanie bogatych we flawonoidy produktów opartych na kakao wiąże się z niewielkim (o 2-3 mm Hg), ale istotnym obniżeniem ciśnienia tętniczego.8
Pełna wersja artykułu, obejmująca dodatkowo nowości w zakresie epidemiologii i patogenezy nadciśnienia tętniczego, ukaże się w wydaniu specjalnym "Medycyny Praktycznej - Kardiologii" 2/2013
Piśmiennictwo:
1. Dimeo F., Pagonas N., Seibert F. i wsp.: Aerobic exercise reduces blood pressure in resistant hypertension. Hypertension, 2012; 60: 653-6582. Riegel G., Moreira L.B., Fuchs S.C. i wsp.: Long-term effectiveness of non-drug recommendations to treat hypertension in a clinical setting. Am. J. Hypertens., 2012; 25: 1202-1208
3. Alderman M.H., Cohen H.W.: Dietary sodium intake and cardiovascular mortality: controversy resolved? Am. J. Hypertens., 2012; 25: 727-734
4. Whelton P.K., Appel L.J., Sacco R.L. i wsp.: Sodium, blood pressure, and cardiovascular disease: further evidence supporting the american heart association sodium reduction recommendations. Circulation, 2012; 126: 2880-2889
5. Hummel S.L., Seymour E.M., Brook R.D. i wsp.: Low-sodium dietary approaches to stop hypertension diet reduces blood pressure, arterial stiffness, and oxidative stress in hypertensive heart failure with preserved ejection fraction. Hypertension, 2012; 60: 1200-1206
6. Forman J.P., Scheven L., de Jong P.E. i wsp.: Association between sodium intake and change in uric acid, urine albumin excretion, and the risk of developing hypertension. Circulation, 2012; 125: 3108-3116
7. Steffen M., Kuhle C., Hensrud D. i wsp.: The effect of coffee consumption on blood pressure and the development of hypertension: a systematic review and meta-analysis. J. Hypertens., 2012; 30: 2245-2254
8. Ried K., Sullivan T.R., Fakler P. i wsp.: Effect of cocoa on blood pressure. Cochrane Database Syst. Rev., 2012; 8: CD008 893
