Przewlekła choroba nerek jest drugą co do częstości, po nadciśnieniu tętniczym, przewlekłą chorobą w Polsce. Choruje na nią około 4,2 mln dorosłych Polek i Polaków. Czy w naszym kraju mamy rozwiązania pozwalające leczyć pacjentów szybko i skutecznie? Na to pytanie odpowiada raport „Dostęp do świadczeń nefrologicznych w Polsce” przygotowany przez firmę MAHTA na zlecenie Fresenius Medical Care Polska.
Fot. Maciej Jarzębiński / Agencja Gazeta
Jak wskazują autorzy opracowania, jedynie dostęp do stacji dializ jest u nas na zadowalającym poziomie. Niestety, wciąż wydłużają się kolejki do nefrologa, maleje liczba przeszczepień nerek, a profilaktyka i edukacja chorych nie są finansowane przez NFZ.
Celem opracowania jest zobrazowanie obecnego modelu opieki zdrowotnej nad chorym z przewlekłą chorobą nerek (PChN) oraz omówienie możliwych rozwiązań i korzyści płynących z wdrożenia opieki koordynowanej.
Fragmentacja leczenia chorych na nerki
Opieka nad chorym zdiagnozowanym na PChN w Polsce jest silnie rozproszona zarówno pod względem placówek udzielających świadczeń (szpital, poradnia POZ, poradnia AOS, stacja dializ), jak i stopnia specjalizacji opieki (od poradni POZ do świadczeń wysokospecjalistycznych).
Pomimo tak istotnego zróżnicowania zakresów opieki nad chorym nadal nie ma mechanizmów pozwalających na odpowiednie zarządzenie chorym i koordynację opieki nad nim. Pacjenci często muszą sami odnaleźć się w skomplikowanym systemie, który wymusza na nich prowadzenie procesu leczenia niemal samodzielne. Takie działanie jest niezwykle obciążające, zarówno dla nich, jak i ich rodzin, a także mało efektywne, co związane jest z ich stanem klinicznym oraz często zaawansowanym wiekiem.
Rozproszenie opieki pomiędzy wielu świadczeniodawców sprawia także, że odpowiedzialność za efekty prowadzonego leczenia rozmywa się. Stosowanie w Polsce w większości przypadków płacenie za wykonywanie świadczeń, a nie za uzyskiwane efekty nie motywuje świadczeniodawców do poprawy efektywności i jakości usług.
Pół roku oczekiwania na wizytę u nefrologa
Mała i zróżnicowana dla poszczególnych województw liczba lekarzy specjalistów, poradni i oddziałów nefrologicznych sprawia, że wydłużają się kolejki i czasy oczekiwania na udzielenie świadczeń.
– W 2018 roku co piąty chory czekał na wizytę u lekarza nefrologa ponad pół roku. W tym samym roku odnotowano także spadek liczby przeszczepień nerek, będących najbardziej optymalnym sposobem leczenia nerkozastępczego – mów prof. Ryszard Gellert, Konsultant Krajowy w Dziedzinie Nefrologii, kierownik Kliniki Nefrologii i Chorób Wewnętrznych Szpitala Bielańskiego w Warszawie oraz Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego.
– Pacjenci leczeni w takim systemie są za późno diagnozowani, a skuteczne opóźnianie rozwoju choroby nerek jest prawie niemożliwe. Tylko wczesne wykrycie PChN pozwala podjąć kroki mogące powstrzymać chorobę, uniknąć czasochłonnych dializ i zapobiec śmierci w zbyt młodym wieku – dodaje prof. Gellert.
Opieka koordynowana umożliwi płacenie za efekty
Autorzy raportu wykazują, że kluczowym elementem działań skierowanych na optymalizację opieki nefrologicznej i poprawę dostępu do świadczeń jest wprowadzenie modelu opieki koordynowanej. Wiąże się z to przeniesieniem odpowiedzialności za proces leczenia na jednostkę koordynującą. Tu najważniejsze jest płacenie za efekty leczenia, zgodnie z modelem opieki zdrowotnej opartej na wartości (ang. value based healthcare).
Jednostka taka może stać się docelowo organem scalającym, łączącym świadczenia, które obecnie odbywają się w:
• poradni nefrologicznej
• innych poradniach specjalistycznych: kardiologicznej, diabetologicznej, chirurgicznej
• oddziałach szpitalnych
• programach lekowych
• poradni POZ
• stacji dializ.
Pilotaż opieki koordynowanej i rejestr chorych
Istotnym elementem wdrożenia modelu opieki koordynowanej jest przeprowadzenie pilotażu wraz z uruchomieniem rejestru chorych na PChN w naszym kraju. Pilotaż powinien zostać przeprowadzony w jednostkach ambulatoryjnych (np. poradniach nefrologicznych), bez zaplecza szpitalnego. W takiej jednostce łatwiej będzie określić składowe kosztów i ich wpływ na efekty prowadzonego leczenia.
„Raport o dostępności do świadczeń nefrologicznych w Polsce” jest kontynuacją i pogłębieniem raportu „Opieka koordynowana nad pacjentem z przewlekłą niewydolnością nerek” przygotowanego pod redakcją prof. Gellerta i wydanego w marcu tego roku. Ta bardzo szczegółowa praca zawiera dokładne analizy dostępności leczenia pacjentów nefrologicznych i dializowanych oraz propozycje konkretnych rozwiązań organizacyjnych i systemowych modelu opieki koordynowanej, których celem jest poprawa sprawności leczenia pacjentów z chorobami nerek w Polsce.
