Siność siatkowata (livedo reticularis) to zaburzenie dotyczące naczyń krwionośnych w skórze kończyn, rzadziej tułowia, którego objawem jest sina lub sinoróżowa mozaika na skórze. Najczęściej jest to raczej defekt kosmetyczny niż choroba. Jeśli siność siatkowata występuje głównie na nogach i zmiany znikają całkowicie po ociepleniu skóry, to jest to skóra marmurkowata, która występuje u zdrowych osób. Rzadko siność siatkowata jest spowodowana chorobami (np. zespołem antyfosfolipidowym) lub przyjmowanymi lekami.
Co to jest siność siatkowata?
Siność siatkowata (łac. livedo reticularis) to zaburzenie czynności naczyń krwionośnych, najczęściej dotyczące skóry kończyn, rzadziej tułowia. Polega ona na utrwalonym, nierównomiernym skurczu tętniczek z jednoczesnym rozszerzeniem przepełnionych odtlenowaną krwią żylną żyłek, tworzących czerwononiebieską, siną lub sinoróżową mozaikę na skórze. Uważa się, że zmiany te wynikają z zaburzenia odpływu krwi żylnej z obszarów skóry położonych brzeżnie, do miejsc o bogatym unaczynieniu tętniczym.
Mechanizm powstania siności siatkowatej jest niejasny, prawdopodobnie związany z zaburzeniami regulacji nerwowej i metabolicznej naczyń obwodowych. Zaburzenie nasila się przy ekspozycji na zimno. Najczęściej jest to raczej defekt kosmetyczny niż choroba.
Siność siatkowata może występować bez innych objawów lub związku z innymi chorobami. W pierwszym przypadku wyróżniamy:
- siność siatkowatą fizjologiczną, inaczej skóra marmurkowata – zmiany pojawiają się głównie na kończynach dolnych, znikają całkowicie po ociepleniu skóry
- siność siatkowatą pierwotna – zmiany występują niezależnie od temperatury otoczenia
- siność siatkowatą idiopatyczną – zmiany nie zmniejszają się po ociepleniu skóry (najczęściej występuje u kobiet między 20. a 60. rokiem życia).
Siność siatkowata – przyczyny
Siność siatkowata może być objawem innych chorób. Należą do nich:
- zaburzenia krzepnięcia
- zespół antyfosfolipidowy (najczęstsza przyczyna, wtedy siności siatkowatej może towarzyszyć zespół Raynauda)
- krioglobulinemia
- zespół Sneddona (współistnienie zaburzeń neurologicznych z sinością siatkowatą)
- czerwienica prawdziwa
- choroba zimnych aglutynin
- układowe choroby tkanki łącznej – zwłaszcza toczeń rumieniowaty układowy
- zatorowość obwodowa – cholesterolowa lub bakteryjna (np. po zabiegu wewnątrznaczyniowym)
- cukrzyca
- choroby zakaźnych, zapalenia naczyń, a nawet, choć bardzo rzadko, nowotwory.
Siność siatkowata może być też konsekwencją przyjmowanych leków – amantadyny (do 40% chorych leczonych), chinidyny, minocykliny, leków fibrynolitycznych.
Jak często występuje siność siatkowata?
Nie badano, a więc i nie ustalono częstości występowania tego zaburzenia.
Fot. Livedo reticularis. Interna Szczeklika
Fot. Livedo racemosa. Interna Szczeklika
Siność siatkowata - objawy
Siność siatkowata ma postać czerwononiebieskich, sinych lub sinoróżowych plam na skórze, układających się siateczkowato. Wzór ułożenia plam nie zmienia się. Pod wpływem zimna zmiany skórne stają się ciemniejsze i wyraźniejsze.
Wyróżnia się kilka rodzajów tego zaburzenia:
- livedo reticularis – klasyczna, łagodna zmiana, zwykle tworząca na skórze mozaikowe wzory „zamknięte”, najczęściej zanikające w wysokiej temperaturze
- livedo racemosa – mozaika o wzorach „otwartych” z lekko wypukłych żyłek skórnych z powstawaniem brązowawych lub sinych przebarwień
- livedo necroticans – z ogniskami martwicy skóry (objaw zapalenia naczyń ograniczonego do skóry).
Co robić w przypadku wystąpienia objawów siności siatkowatej?
W przypadku wystąpienia objawów siności siatkowatej należy się zgłosić do lekarza w celu przeprowadzenia diagnostyki pozwalającej na wykluczenie chorób, które mogą być jej przyczyną. Szczególnie pilnej konsultacje wymaga nagłe pojawienie się siności siatkowatej, która nie ustępuje po ogrzaniu skóry (np. u osoby po zabiegu wewnątrznaczniowym).
Siność siatkowata - diagnostyka
Rozpoznanie ustala się na podstawie zebrania wywiadu od pacjenta i badania przedmiotowego. W wybranych przypadkach (np. u chorych po przebytym epizodzie zakrzepicy żylnej lub tętniczej) lekarz zleci wykonanie badań dodatkowych (takich jak oznaczenie antykoagulantu toczniowego i miana przeciwciał antykardiolipinowych) w celu wykluczenia zespołu antyfosfolipidowego lub innych koniecznych badań.
Siność siatkowata - leczenie
Większość przypadków siności siatkowatej nie wymaga leczenia. Należy jedynie unikać ekspozycji na zimno. Jeśli siność siatkowata jest objawem innej choroby, wskazane jest leczenie choroby podstawowej, która ją powoduje.
Czy jest możliwe całkowite wyleczenie siności siatkowatej?
Rokowanie w siności siatkowatej jest dobre. Uważana jest raczej za defekt kosmetyczny niż za chorobę. Unikanie ekspozycji na zimno najczęściej pozwala uniknąć objawów.
Co robić, aby uniknąć zachorowania na siność siatkowatą?
Osoby ze skłonnością do występowania siności siatkowatej powinny unikać ekspozycji na zimno.