Hipernatremia to zwiększone stężenie sodu we krwi (powyżej 145 mmol/l). Zwiększone stężenie może wynikać z utraty wody lub niedostatecznego spożycia płynów. Objawy nadmiaru sodu w organizmie zależą od szybkości wzrostu stężenia sodu i nasilenia hipernatremii. W leczeniu kluczowe jest usunięcie przyczyny i równoważenie poziomu sodu poprzez podawanie płynów.
Hipernatremia – przyczyny nadmiaru sodu w organizmie
Hipernatremia najczęściej jest spowodowana utratą wody (lub tzw. płynów hipotonicznych) lub niedostateczną podażą wody, rzadziej nadmierną podażą sodu.
Do przyczyn hipernatremii należą między innymi:
- utrata czystej wody – stany gorączkowe, nadczynność tarczycy, sepsa
- utrata tzw. hipotonicznych płynów – przez skórę (nadmierne poty), przez przewód pokarmowy (wymioty, biegunki), przez nerki (moczówka prosta centralna, moczówka nerkowa)
- niedostateczna podaż wody – u osób niebędących w stanie samodzielnie przyjmować płynów (chorzy nieprzytomni, małe dzieci, pensjonariusze instytucji opieki), nieodczuwanie pragnienia (uszkodzenie ośrodka regulacji pragnienia w mózgu)
- nadmierna podaż sodu – nadmierna podaż w kroplówkach (NaHCO3) w kwasicy mleczanowej lub u osób reanimowanych, karmienie niemowląt pokarmami nadmiernie solonymi (zatrucie solne), picie wody morskiej przez rozbitków, użycie płynu dializacyjnego zawierającego nadmierne stężenie sodu u chorych leczonych hemodializą lub dializą otrzewnową.
Nadmiar sodu – objawy
Objawy zależą od szybkości zwiększania się stężenia sodu, nasilenia hipernatremii i od współwystępujących zaburzeń.
Zobacz: Stężenie sodu - badanie, normy, wskazania
Wczesne objawy rozwijającej się hipernatremii to utrata łaknienia, nudności i wymioty, w dalszej kolejności zaburzenia stanu świadomości, nadmierne pobudzenie lub senność aż do śpiączki. Może występować wzmożenie napięcia mięśni oraz odruchów.
W hipernatremii przewlekłej często się nie stwierdza żadnych objawów.
Hipernatremia – leczenie
Leczenie hiponatremii polega na dążeniu do usunięcia przyczyny hipernatremii oraz wyrównania stężenia sodu w surowicy poprzez podawanie płynów pozbawionych tzw. efektywnych osmolitów, co prowadzi do zmniejszenia stężenia sodu we krwi. W skrajnych przypadkach można usunąć nadmiar sodu i wody poprzez dializę.
