Zespół hiperglikemiczno-hiperosmolalny to zaburzenie metaboliczne, które charakteryzuje się znacznie zwiększonym stężeniem glukozy we krwi, odwodnieniem i zaburzeniami świadomości. Występuje głównie u chorych na cukrzycę typu 2, najczęściej w przypadku jej opóźnionego rozpoznania lub niewłaściwego leczenia, zwłaszcza u chorych w starszym wieku. Wymaga intensywnego leczenia w szpitalu.
Co to jest zespół hiperglikemiczno-hiperosmolalny
Zespół hiperglikemiczno-hiperosmolalny to zaburzenie metaboliczne przebiegające ze znacznym odwodnieniem organizmu, powstające zwykle u starszych chorych na cukrzycę typu 2 w wyniku dużych glikemii, zwykle >600 mg/dl (33,3 mmol/l). W zespole tym dochodzi również do zwiększenia stężenia sodu, mocznika i kreatyniny w surowicy krwi. Zaburzenia rozwijają się w ciągu dni albo tygodni.
Zespół hiperglikemiczno-hiperosmmolalny dotyczy zwykle osób w podeszłym wieku i obciążonych chorobami współistniejącymi; cechuje się około 15% śmiertelnością. Występuje głównie u chorych na cukrzycę typu 2, najczęściej w przypadku jej opóźnionego rozpoznania lub niewłaściwego leczenia, zwłaszcza u chorych w starszym wieku, ale możliwy też w cukrzycy typu 1.
Zespół hiperglikemiczno-hiperosmolalny - przyczyny
Ryzyko zwiększa się pod wpływem czynników wywołujących:
- ciężkich zakażeń (zwłaszcza z odwodnieniem)
- ostrych chorób sercowo-naczyniowych – zawał serca, udar mózgu
- upojenia alkoholowego
- stosowania leków moczopędnych przy małej podaży płynów
- stosowania leków psychotropowych
- niewydolności nerek.
Zespół hiperglikemiczno-hiperosmolarny – objawy
Objawy zespołu hiperglikemiczno-hiperosmolarnego zależą od choroby wywołującej zespół – mogą być to zaburzenia świadomości aż do śpiączki.
Poza tym mogą wystąpić:
- przyspieszone bicie serca (tachykardia)
- przyśpieszony i płytki oddech
- cechy bardzo znacznego odwodnienia – utrata napięcia skóry, suche błony śluzowe, zapadnięte gałki oczne
- zaczerwienienie twarzy
- często spadek ciśnienia tętniczego.
Może wystąpić niewydolność nerek, co może objawiać się zmniejszoną ilością oddawanego moczu lub bezmoczem.
Zespół hiperglikemiczno-hiperosmolalny – diagnostyka i leczenie
Rozpoznanie zespołu lekarz ustala na podstawie objawów (często występują zaburzenia świadomości lub śpiączka), badania pacjenta oraz wyników badań dodatkowych – krwi i moczu. Stężenie glukozy we krwi jest wysokie, zwykle >33,3 mmol/l (>600 mg/dl).
Pacjent, u którego występuje zespół hiperglikemiczno-hiperosmolalny wymaga leczenia na oddziale intensywnej opieki medycznej. Leczenie ma charakter wielokierunkowy, najważniejsze jest nawodnienie, dożylne podanie insuliny, zwalczanie infekcji, profilaktyka przeciwzakrzepowa. Ważne jest zidentyfikowanie przyczyny wywołującej i rozpoczęcie odpowiedniego leczenia.