Cukrzyca u dzieci

prof. dr hab. med. Ewa Otto-Buczkowska, prof. dr hab. med. Przemysława Jarosz-Chobot*
* Katedra i Klinika Pediatrii, Endokrynologii i Diabetologii Dziecięcej, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

Cukrzyca (diabetes mellitus) jest chorobą ogólnoustrojową, charakteryzującą się zaburzeniami metabolizmu węglowodanów oraz tłuszczów i białek.

Cechuje ją występowanie hiperglikemii (zwiększonego stężenia glukozy we krwi), hiperlipidemii (zwiększonego stężenia różnych rodzajów tłuszczów we krwi) i hiperaminoacydemii (zwiększonego stężenia różnych aminokwasów we krwi; ryc. 1).

Zaburzenia metaboliczne występujące w cukrzycy są wynikiem braku metabolicznego działania insuliny. Ten brak może być skutkiem zaburzeń wydzielania insuliny bądź też zmian jej aktywności.

Zaburzeniom tym towarzyszą często swoiste zmiany w układzie krążenia (mikro- i makroangiopatia, czyli uszkodzenie drobnych i dużych naczyń krwionośnych i wynikające z tego zaburzenia) oraz zaburzenia neurologiczne (neuropatia obwodowa i autonomiczna, czyli uszkodzenie komórek i włókien nerwowych w nerwach obwodowych i autonomicznym układzie nerwowym), a także predyspozycje do rozwijania nieswoistych zmian miażdżycowych.

Cukrzyca nie jest chorobą jednolitą. Należą tu jednostki chorobowe, które łączy brak biologicznego działania insuliny, a dzieli je etiologia, patogeneza, epidemiologia, obraz kliniczny, leczenie, a także perspektywy leczenia.

Ryc. 1. Metaboliczne skutki deficytu działania insuliny

Klasyfikacja cukrzycy

Początkowo klasyfikacja oparta była na różnicach w obrazie klinicznym. W miarę zwiększania się możliwości diagnostycznych opartych na badaniach genetycznych i immunologicznych klasyfikacja ta ulegała zmianom. Dotychczas wyróżniano 4 typy cukrzycy: cukrzycę typu 1, cukrzycę typu 2, cukrzycę ciężarnych oraz dużą grupę określaną jako inne postaci cukrzycy. Do tej ostatniej grupy zalicza się postaci cukrzycy monogenowej oraz cukrzycę wtórną.

Obecnie wiemy z całą pewnością, że występujące w populacji dzieci i młodzieży zaburzenia tolerancji glukozy mają bardzo zróżnicowane podłoże. Mogą tu występować praktycznie wszystkie, znane postaci cukrzycy. Oczywiście częstość ich występowania jest bardzo zróżnicowana. Najczęściej występującą postacią cukrzycy u młodocianych pacjentów jest cukrzyca typu 1. Dotyczy to jednak rasy białej. Wśród młodocianych osób o innym pochodzeniu etnicznym proporcje te są inne. Coraz więcej jest doniesień o występowaniu postaci cukrzycy niedających się zakwalifikować jednoznacznie, dlatego rozważa się weryfikację dotychczasowego podziału cukrzycy. Różnicowanie typów cukrzycy u młodocianych chorych w dużym stopniu opiera się na obrazie klinicznym, który w wielu przypadkach pozwala z dużym prawdopodobieństwem ustalić typ cukrzycy. Jest jednak pewna grupa chorych wymagających w celu ustalenia ostatecznego rozpoznania dłuższej obserwacji przebiegu choroby i efektów jej leczenia, a często również przeprowadzenia bardzo starannej diagnostyki, uwzględniającej badania immunologiczne i genetyczne.

Czytaj więcej na temat cukrzycy »

Cukrzyca w pytaniach i odpowiedziach

Cukrzyca - czy nawet małe dziecko może zachorować? »
Objawy odwodnienia »
Przyczyny częstego oddawania moczu u dzieci »
Zapotrzebowanie na płyny u dzieci »

04.02.2015

Zobacz także

Inne choroby związane z zaburzeniem metabolizmu węglowodanów Coraz szerzej stosowane w diagnostyce cukrzycy badania genetyczne i immunologiczne pozwalają na bardziej precyzyjne różnicowanie typów cukrzycy.
Choroby towarzyszące cukrzycy typu 1 Wśród chorób towarzyszących cukrzycy typu 1 należy zwrócić uwagę szczególnie na choroby o podłożu autoimmunologicznym, w tym na najczęściej występujące limfocytarne zapalenie tarczycy (do 20–40%) oraz chorobę trzewną – celiakię (do 10%).
Powikłania cukrzycy W cukrzycy typu 1, podobnie jak w innych postaciach cukrzycy, wystąpić mogą powikłania ostre i przewlekłe.
Leczenie cukrzycy typu 1 Ostatnio w prasie codziennej pojawia się wiele doniesień sugerujących, że już w bardzo niedługim czasie można się spodziewać możliwości wyleczenia cukrzycy typu 1. Trzeba więc przy tej okazji powiedzieć, że cukrzyca typu 1 obecnie jest chorobą nieuleczalną i na zmianę tej sytuacji trzeba jeszcze poczekać.
Cukrzyca typu 1 o podłożu autoimmunologicznym Jest to postać cukrzycy najczęściej występująca u dzieci i młodzieży, chociaż może się ujawniać także później. Ta późno ujawniająca się postać określana jest mianem cukrzycy typu LADA (latent autoimmune diabetes in adults; powoli rozwijająca się autoimmunologiczna cukrzyca dorosłych).
Cukrzyca - czy nawet małe dziecko może zachorować? Czy 2,5-letnie dziecko może zachorować na cukrzycę i jakie czeka go leczenie?

Wybrane treści dla Ciebie

Hiperglikemia poranna Hiperglikemia poranna to wzrost stężenia glukozy we krwi rano (po obudzeniu) do wartości przekraczającej górną granicę zalecanego zakresu, który wynosi 70-110 mg/dl (3,9-6,1 mmol/l). Gdy stężenie glukozy wyniesie 250 mg/dl (13,9 mmol/l), mogą wystąpić objawy, takie jak bóle głowy, nudności i wymioty.
Nadczynność tarczycy u dzieci Nadczynność tarczycy to zespół objawów klinicznych, zależnych od działania na receptory tkanek docelowych nadmiaru hormonów tarczycowych.
Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego u dzieci Wiodącym objawem zapalnia wyrostka jest ból brzucha. Typowo jest to ból tępy, ciągły, zaczynający się w okolicy pępka, który stopniowo przenosi się nad prawy talerz biodrowy. Tam też ból nabiera ostrego, zlokalizowanego charakteru.
Cukrzyca – typy cukrzycy, badania i sposoby leczenia Cukrzyca to choroba metaboliczna, która charakteryzuje się zwiększonym stężeniem glukozy we krwi (hiperglikemią). Wynika to z defektu wydzielania lub działania insuliny. Przewlekła hiperglikemia w cukrzycy powoduje uszkodzenie, zaburzenie czynności i niewydolność różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych. Cukrzyca może wystąpić w każdym wieku i zawsze wymaga leczenia.
Odma opłucnowa u dzieci Choroby układu oddechowego, w których może wystąpić odma samoistna wtórna to zapalenie płuc, gruźlica, astma, mukowiscydoza, rozstrzenie oskrzeli, wady wrodzone układu oddechowego, rozedma płuc, wcześniactwo.
Atopowe zapalenie skóry (AZS) u dzieci Charakterystyczną cechą atopowego zapalenia skóry u dziecka lub niemowlęcia jest uporczywy i bardzo nasilony świąd skóry, często wywołujący rozdrażnienie i niepokój dziecka.
Cukrzyca MODY Cukrzyca MODY to rzadko występująca postać cukrzycy (ok. 2% wszystkich przypadków). Jest to tzw. graniczna postać cukrzycy, która występuje w młodym wieku (typowym dla cukrzycy typu 1), ale charakteryzuje się przebiegiem klinicznym podobnym do cukrzycy typu 2.
Wizyta adaptacyjna dziecka w gabinecie stomatologicznym Mam dla Państwa propozycję małej zabawy. Proszę teraz nie myśleć o zielonym słoniu. I o czym Państwo przed chwilą pomyśleli? Większość z Państwa niewątpliwie pomyślała właśnie o zielonym słoniu. Tak funkcjonuje nasz mózg. Dlatego dziecko nie wie, że powinno się bać dentysty, jeśli rodzic nie użyje w kontekście dentysty słowa „ból” czy „strach”.
Moczenie u dzieci Moczenie nocne jest problemem, z którym boryka się znaczna liczba dzieci w wieku rozwojowym. Podanie dokładnej liczby nie jest możliwe z uwagi na częste zatajanie problemu, traktowanie go jako dolegliwości wstydliwej, z której się „wyrasta”.
Choroba Kawasakiego u dzieci Choroba Kawasakiego przebiega podobnie jak ostra infekcja. Początek jest nagły, w postaci gorączki niejasnego pochodzenia trwającej przynajmniej 5 dni, niereagującej na leki przeciwgorączkowe i stosowaną antybiotykoterapię. Objawy kliniczne pozwalają wyróżnić trzy fazy choroby Kawasakiego: ostrą, podostrą, i okres zdrowienia.