Dzięki prowadzonym działaniom edukacyjnym do Centrum Onkologii – Instytutu w Warszawie zgłasza się o 100% więcej pacjentów z wczesnym czerniakiem niż rok temu. 12 maja br. rozpocznie się III edycja Tygodnia Świadomości Czerniaka pod hasłem „Znamię! Znam je?” – to najlepszy moment, aby przyjrzeć się naszej skórze i znamionom. Organizatorem Tygodnia Świadomości Czerniaka jest Akademia Czerniaka.
Polacy coraz bardziej świadomi czerniaka
– Do Centrum Onkologii – Instytutu w Warszawie zgłasza się coraz więcej pacjentów z wczesnym, czyli niezaawansowanym czerniakiem. Szacuję, że jest to o 100% więcej pacjentów niż przed rokiem. Dla nas lekarzy i pacjentów jest to wspaniała wiadomość. Chorzy, którzy zgłaszają się z czerniakiem in situ, czyli w jego najwcześniejszym stadium, mają właściwie 100% szans na wyleczenie – informuje prof. dr hab. med. Piotr Rutkowski, Kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków w Centrum Onkologii – Instytucie im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, przewodniczący Rady Naukowej Akademii Czerniaka. – Dodatkowo Centrum Onkologii – Instytut w Warszawie w najbliższym czasie planuje poszerzyć działalność Poradni Profilaktyki Nowotworów Skóry, która będzie mogła przyjmować jeszcze więcej pacjentów. Dostępność do leczenia, szybka diagnoza i świadomość społeczna to najlepsza ochrona życia – dodaje prof. Rutkowski.
Solarium a czerniak
Czerniak jest najbardziej agresywnym nowotworem skóry i jednym z najbardziej agresywnych nowotworów w ogóle. W Polsce rejestruje się rocznie ponad 2500 nowych zachorowań na czerniaka. Szacuje się, że liczba zachorowań na czerniaka w Polsce podwaja się co 10 lat. – Tendencja wzrostowa wynika ze zmiany zachowań Polaków, którzy nadmiernie się opalają, a co gorsze korzystają z solariów, które są szczególnie niebezpieczne dla osób w młodym wieku – dodaje prof. Rutkowski. Ostatnie wyniki badań, zaprezentowane na łamach magazynu „Nature”, potwierdzają, że promieniowanie UV jest głównym czynnikiem odpowiadającym za powstawanie przerzutów czerniaka do odległych narządów.1 – Dlatego Akademia Czerniaka podjęła działania na rzecz prawnego ograniczenia korzystania z solariów przez dzieci i młodzież. Dodatkowo zaproponowała Ministerstwu Zdrowia, aby w ramach polskiego Cancer Planu – Strategii Walki z Rakiem, położyć nacisk na edukację w zakresie wykrywania raka skóry i szkodliwości promieniowania UV – informuje prof. Rutkowski.
Jak bronić się przed czerniakiem?
– Uważajmy na majowe słońce. Nadmierne wystawianie skóry na pierwsze, mocne promienie słoneczne może skończyć się poparzeniem skóry, które istotnie przyczynia się do rozwoju czerniaka – informuje prof. Rutkowski. – Warto, abyśmy pamiętali też o kilku prostych ZŁOTYCH ZASADACH ochrony przed czerniakiem – dodaje prof. Rutkowski. Zgodnie ze ZŁOTYMI ZASADAMI powinniśmy:
- Nie korzystać z solarium!
- Unikać nadmiernego słońca, zwłaszcza w godzinach 11.00-16.00.
- Stosować kremy z wysokimi filtrami UVA i UVB.
- Nosić okulary przeciwsłoneczne.
- Regularnie oglądać skórę, aby szybko zidentyfikować ewentualne nowe i nietypowe zmiany.
- Jeśli zauważymy, że coś podejrzanego dzieje się z naszym znamieniem (np. rośnie, swędzi, zmienia się), powinniśmy koniecznie zgłosić się do dermatologa lub chirurga onkologa!
ABCDE czerniaka, czyli na co zwracać uwagę
Czerniak rozwija się gównie na skórze, więc powinien być przez nas szybko identyfikowany. Czerniak ma wiele cech charakterystycznych, które pomagają w jego rozpoznaniu. Cechy te określane są za pomocą kryteriów ABCDE (pochodzących od pierwszych liter angielskich słów: Asymmetry, Border, Color, Dimension i Evolution):- A – asymetria np. znamię „wylewające” się na jedną stronę,
- B – brzegi poszarpane, nierównomierne, posiadające zgrubienia,
- C – czerwony lub czarny i niejednolity kolor
- D – duży rozmiar, wielkość zmiany powyżej 0,5 cm,
- E – ewolucja, czyli postępujące zmiany zachodzące w znamieniu.
Wszystkie znamiona, narośla, pieprzyki, które mają te cechy powinny zostać zbadane przez lekarza dermatologa lub chirurga onkologa i w razie jakichkolwiek wątpliwości wycięte. Badanie przeprowadzane u specjalisty jest bardzo szybkie, bezbolesne i nieinwazyjne. Lekarz skanuje całą skórę dermatoskopem, które wychwytuje wszelkie atypowe zmiany.
Karnacja ma znaczenie – grupy ryzyka
Jednym z czynników sprzyjających powstaniu czerniaka jest określony typ urody. Najbardziej narażone są osoby:
- o jasnych i rudych włosach,
- o jasnych oczach,
- o jasnej lub bardzo jasnej cerze,
- z piegami i/lub znamionami,
- które łatwo ulegają poparzeniom słonecznym,
- słabo tolerują słońce,
- opalają się z dużym trudem lub w ogóle.
– Biorąc pod uwagę karnację Polaków, to ponad 60% mieszkańców mieści się w grupie o wysokim stopniu ryzyka zachorowania na czerniaka. Dlatego tym bardziej powinniśmy być ostrożni i chronić naszą skórę przed czerniakiem – komentuje prof. Rutkowski.
Uwaga na dzieci!
Dzieci są szczególnie zagrożoną grupą społeczną. Nie mają jeszcze w pełni wykształconego systemu obronnego organizmu i bardzo łatwo ulęgają poparzeniom słonecznym. Poparzenie słoneczne w wieku 4-5 lat dwukrotnie zwiększa ryzyko rozwoju czerniaka w dorosłym życiu. Czapki z daszkami, kapelusze z dużymi rondami, okulary przeciwsłoneczne z filtrem, okrycie ciała są absolutnie konieczne.
Leczenie: najważniejsze – nie czekać
Pacjenci chorzy na czerniaki we wczesnym stadium leczeni są poprzez proste chirurgiczne wycięcie zmiany wraz z szerokim marginesem okolicznej tkanki. Usunięcie czerniaka, kiedy nie jest jeszcze zaawansowany pozwala na wyleczenie ponad 80% chorych. W przypadku występowania większych czerniaków o grubości ponad 1 mm (w głąb skóry) dokonuje się biopsji węzłów chłonnych wartowniczych (położonych najbliżej pierwotnego ogniska nowotworu) i jeśli komórki nowotworowe zostaną w nich zidentyfikowane, usuwa się także okoliczne węzły chłonne i rozpoczyna leczenie systemowe. W zaawansowanym stadium czerniaka stosuje się immunoterapię oraz terapię celowaną.
Akademia Czerniaka, sekcja naukowa Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologiczne, jest inicjatywą środowiska medycznego i pacjentów, która ma na celu upowszechnienie wiedzy o czerniaku. Poprzez popularyzację profilaktyki, chce pokazywać skuteczne metody zabezpieczania się przed tym nowotworem skóry oraz prowadzić działania, które zapewnią pacjentom jak najlepszą opiekę w każdym stadium choroby. Akademia Czerniaka działa pod patronatem Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej oraz Polskiego Towarzystwa Patologicznego. Głównym organem Akademii Czerniaka jest jej Rada Naukowa, która wspiera merytorycznie działania realizowane w ramach Akademii. Tydzień Świadomości Czerniaka wspiera firma Bristol-Myers Squibb.
