×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Dziecko boi się dentysty

Pytanie nadesłane do redakcji

Co zrobić, jeśli dziecko panicznie boi się dentysty? Nigdy nie było straszone, widzi, jak dentysta naprawia moje zęby, nawet na fotel siada, ale buzi nie otworzy.

Odpowiedziała

lek. stom. Wioletta Bereziewicz
Zakład Epidemiologii i Badań Populacyjnych CMUJ w Krakowie
Zakład Stomatologii Zintegrowanej CMUJ w Krakowie
Europejskie Centrum Profilaktyki w Krakowie

Lekarze dentyści, którzy specjalizują się w dziedzinie pedodoncji, czyli stomatologii dziecięcej, potrafią pracować efektywnie z dziećmi i młodzieżą dzięki zdobytej wiedzy opartej na zasadach psychologicznych i zagadnieniach związanych ze wzrostem i rozwojem. Bardzo ważne jest, aby wizyty dzieci były odbierane pozytywnie, gdyż te wczesne doświadczenia z dzieciństwa w gabinecie stomatologicznym mają duży wpływ na systematyczne uczęszczanie na wizyty kontrolne w wieku dorosłym. Każde dziecko jest inne i zachowania dzieci w gabinecie stomatologicznym również są zróżnicowane.

Rodzic przekazuje dziecku właściwy model zachowania w gabinecie stomatologicznym. Ważne jest to, aby unikać słów: „To nie będzie bolało”, gdyż z psychologicznego punktu widzenia to jest sugestia, że będzie bolało i tu głównie są indukowane obawy czy niepokój dziecka. Pierwsza wizyta stomatologiczna dziecka tzw. adaptacyjna powinna odbyć się przed 18. miesiącem życia (maks. do 3. rż.), aby wykształcić pozytywne nastawienie do dalszej współpracy z lekarzem dentystą. Wizyta adaptacyjna dotyczy zapoznania się z nowym miejscem, instrumentami i urządzeniami, powinna trwać ok. 15 min.

Preferowanym sposobem współpracy z najmłodszymi pacjentami jest metoda behawioralna redukcji niepokoju Addelstona (tell - show - do): powiedz - pokaż - zrób, czyli informowanie, następnie pokazanie i w końcu wykonanie zabiegu. Dzieci niewspółpracujące zaciskają usta przy próbie wykonania badania jamy ustnej czy zabiegu przez lekarza stomatologa, w ten sposób wyrażają swój bunt i nieufność. Jest to normalny stan zazwyczaj przejściowy podczas rozwoju dziecka, ale też sytuacja trudna. Z jednej strony, warto przyjąć tę postawę dziecka, aby widziało, że akceptujemy jego decyzję - dużą rolę odgrywają tu rodzice (do nich należy zadanie, by wpoić dziecku przekonanie, że wizyta będzie ciekawym doświadczeniem). Z drugiej strony warto poszukać skuteczniejszej metody: opowiedzieć historyjkę, zagrać w prostą grę - czynności te wymagają od dziecka aktywności, która pozwala oderwać uwagę od samego zabiegu stomatologicznego i skierować myśli na coś innego niż zabieg. Próba wyegzekwowania danego zachowania siłą może dać całkiem odwrotny skutek, pozostawiając trwały ślad negatywnych emocji u takiego dziecka na bardzo długi czas. Pomocne mogą być również pozytywne wzmocnienia poprzez rzeczową („Dyplom dla dzielnego pacjenta”) lub słowną nagrodę w odpowiedzi na pożądane zachowanie.

Dla dzieci niewspółpracujących pomimo ww. podejmowanych prób ze strony rodziców i lekarza stomatologa pomocna może być premedykacja doustna w formie farmakoterapii tzw. mieszanki uspokajające w postaci tabletek lub syropów. Jednak ma ona swoje wady nie można przewidzieć czasu i głębokości wystąpienia efektu uspokajającego, a dodatkowo nie ma tu otwarcia się dziecka na świadomą pozytywną relację z lekarzem dentystą i możliwości budowania wspólnej współpracy i dlatego zdecydowanie lepsza jest hipnoza czy muzykoterapia.

Hipnoza stosowana jest z dużym powodzeniem, gdyż wprowadza pacjenta powoli w głęboki trans hipnotyczny, wyłączający całkowicie ból i negatywne odczucia przy zabiegach stomatologicznych. W Polsce jednak jest niewielu lekarzy praktyków, stosujących tę metodę, ponieważ wymaga ona dodatkowego przeszkolenia w ośrodku psychoterapeutycznym lub współpracy interdyscyplinarnej.

Są też inne metody: względna analgezja (sedacja podtlenkiem azotu) - czyli uspokojenie za pomocą tzw. gazu rozweselającego, która jest określana jako stan fizycznego odprężenia, przyjemnego oszołomienia, oderwania się od rzeczywistości bez wyłączenia świadomości stosowana u dzieci 4-5-letnich (ryc. 2), znieczulenie ogólne po konsultacji anestezjologicznej (ryc. 3).

Sedacja podtlenkiem azotu daje duże korzyści w zwalczaniu niepokoju u dzieci lękliwych, ale współpracujących. Znieczulenie ogólne natomiast jest stanem pełnej utraty przytomności, napięcia mięśniowego i odruchów obronnych i musi być przeprowadzone przez lekarza anestezjologa w odpowiednio wyposażonych salach operacyjnych - tylko we wskazanych sytuacjach klinicznych u pacjentów z poważnymi zaburzeniami ogólnoustrojowymi z ograniczeniami fizycznymi wg Amerykańskiego Towarzystwa Anestezjologów (ASA) po wykonaniu szeregu zleconych badań medycznych i odpowiednim przygotowaniu do zabiegu (ryc. 3).

Ryc. 1. Angażowanie dzieci w proces leczenia. Wtedy czują, że otoczenie gabinetu jest bezpieczne i może być miejscem zabawy. W tym przypadku chłopiec jest wzorcem dla dziewczynki (Cameron A.C. & Widmer R. P.).

Ryc. 2. Zastosowanie podtlenku azotu ze ślinochronem (Cameron A.C. & Widmer R. P.).

Ryc. 3. Leczenie stomatologiczne w znieczuleniu ogólnym w sali operacyjnej (Cameron A.C. & Widmer R. P.).

Piśmiennictwo:

Barnett L.V.: Asystowanie w stomatologii. Podręcznik dla asyst i higienistek stomatologicznych. Wyd. I polskie pod redakcją Bladowskiego M., Wydaw. Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2005: 14-197
Cameron A.C., Widmer R.P.: Stomatologia dziecięca. Wyd. 1 polskie pod redakcją Kaczmerek U. Wydaw. Urban & Partner, Wrocław 2005: 8-27
Felton A., Chapman A., Felton S.: Zdrowie jamy ustnej. Edukacja i promocja. Wydaw. Lekarskie PZWL, Wyd. I, Warszawa 2011: 198-227

12.10.2012
Inne pytania
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta