Dzieci i młodzież są grupą, która nie decyduje sama o korzystaniu z leczenia uzdrowiskowego. Są uzależnieni od decyzji rodziców bądź opiekunów. To rodzice, szkoła i lekarz prowadzący są odpowiedzialni za działania profilaktyczno-zdrowotne na rzecz dzieci i młodzieży.
Dr Anna Mrózek
Iwona Duraj: Od kilku lat obserwujemy niepokojący spadek liczby dzieci leczonych w uzdrowiskach. W tych ostatnich z kolei jest coraz mniej miejsc, mimo że zagrożeń zdrowotnych wcale nie brakuje. Co jest przyczyną takiej sytuacji, a może przyczyn jest wiele?
Anna Mrózek, pediatra i pulmonolog: Przyczyn coraz mniejszej ilości miejsc dla dzieci na leczenie uzdrowiskowe jest kilka. Na pewno duże znaczenie ma malejąca populacja dziecięca w społeczeństwie, ponieważ od lat rodzi się mniej dzieci, nie ma mody na rodziny wielodzietne. Obecnie rodzina najczęściej składa się z rodziców i 1-2 dzieci. Niestety też wiedza lekarzy rodzinnych i specjalistów pracujących w poradniach specjalistycznych i oddziałach szpitalnych o leczeniu uzdrowiskowym dzieci nie jest wystarczająca.
Ponadto niekiedy barierą jest też biurokracja - trzeba wypełnić stosowne druki (które dość często się zmieniają), wykonać badania diagnostyczne, a czasami również przekonać rodziców o celowości tego rodzaju leczenia. Dla lekarzy dużym utrudnieniem jest obowiązek wysłania wniosku osobiście do NFZ; a łatwiej byłoby scedować ten obowiązek na pacjenta lub opiekunów w przypadku dzieci.
Przyczyną może być również to, że w czasie studiów lekarskich w programie nauczania uczelni (z wyjątkiem Collegium Medicum UMK w Bydgoszczy, gdzie pracuje prof. dr hab. Irena Ponikowska - Krajowy Konsultant w dziedzinie balneologii i medycyny fizykalnej) nie ma informacji i zajęć z tego zakresu. I oczywiście niewielkie pieniądze przeznaczone na leczenie uzdrowiskowe dzieci przez NFZ, które przynosi straty, a nie zyski, podmiotom leczniczym prowadzącym tego rodzaju działalność.
Miniony rok to już "być albo nie być" dla lecznictwa uzdrowiskowego dzieci. Sytuacja stała się na tyle poważna, że środowisko zainteresowane problemem - prezesi i dyrektorzy medyczni uzdrowisk, dyrektorzy szkół uzdrowiskowych - rozpoczęło akcję zmierzającą do zwrócenia uwagi na problemy szpitalnego leczenia uzdrowiskowego dzieci. Jak to wygląda dzisiaj, czy te działania przyniosły pozytywne efekty?
Na leczenie uzdrowiskowe NFZ przeznacza niewiele ponad 1% swoich zasobów finansowych.
Ostatnia kampania spółek uzdrowiskowych, wśród których najważniejszą rolę spełniło "Uzdrowisko Rabka" S.A., kierowana do posłów RP, Rzecznika Praw Dziecka, Rzecznika Praw Pacjenta, Prezesa NFZ i lekarzy na rzecz utrzymania leczenia uzdrowiskowego dzieci odniosła mały sukces, zwiększyła się liczba skierowań oraz została podwyższona stawka przeznaczona na osobodzień (o około 10% tej stawki). Wzrost ten jednak wobec stale rosnących kosztów wynikających z inflacji i tzw. niedojazdów jest niewystarczający i nadal spółki odnotowują straty w tej działalności. Dlatego zarządy spółek prawa handlowego stale muszą się zastanawiać nad finansową celowością prowadzenia tego rodzaju leczenia.
Historia nas uczy, że "łatwo jest coś zepsuć - natomiast naprawić dużo trudniej, czasem wręcz jest to niemożliwe". Czy management lecznictwa uzdrowiskowego dysponuje skutecznymi instrumentami i środkami ratunkowymi na zatrzymanie tej niekorzystnej tendencji zminimalizowania szpitalnego leczenia uzdrowiskowego dzieci?
Lecznictwo uzdrowiskowe jest jedną z dziedzin opieki zdrowotnej w Polsce finansowanej z obowiązkowej składki ubezpieczenia zdrowotnego. Dysponentem środków finansowych jest NFZ i to od tej instytucji zależy dystrybucja środków na opiekę zdrowotną w Polsce. Polityka zdrowotna państwa mogłaby ulec zmianie na rzecz profilaktyki, leczenia i edukacji zdrowotnej dzieci i młodzieży, poprzez uruchomienie środków z budżetu państwa, gdyż budżet NFZ jest niewystarczający na zaspokojenie wszystkich potrzeb zdrowotnych całego społeczeństwa. Na leczenie uzdrowiskowe NFZ przeznacza niewiele ponad 1% swoich zasobów finansowych. Management podmiotów udzielających świadczeń w zakresie leczenia uzdrowiskowego dzieci prowadzi akcje informacyjne propagujące ten rodzaj leczenia, ale niestety nie ma wpływu na liczbę skierowań wydawanych przez NFZ. Poziom zasobności finansowej społeczeństwa jest na tyle niski, że rodziców nie stać na wykupienie komercyjnych pobytów leczniczych. Wobec tego spółki uzdrowiskowe nie dysponują skutecznymi instrumentami, żeby zatrzymać tę niekorzystną tendencję zminimalizowania szpitalnego leczenia uzdrowiskowego dzieci.
Od niedawna istnieją możliwości łączenia leczenia uzdrowiskowego z rehabilitacją. Czy taki tandem może być ratunkiem dla likwidowanych sanatoriów dziecięcych?
Tak to prawda, od kilku lat wprowadza się do leczenia uzdrowiskowego dodatkowy zakres udzielania świadczeń na rehabilitację w warunkach szpitalnych (ale tylko wybrane profile - reumatologia, neurologia, schorzenia ortopedyczno-urazowe) oraz w sanatorium (układ krążenia i oddechowy). Dla dzieci istnieje także osobny rodzaj leczenia: rehabilitacja, ale tylko w przypadku niektórych ciężkich chorób: neurologicznych (głównie porażenie mózgowe), płuc i narządu ruchu. "Uzdrowisko Rabka" S.A. w ramach leczenia uzdrowiskowego stosuje zabiegi rehabilitacyjne, gdyż rodzaj zabiegów leczenia uzdrowiskowego pokrywa się z zabiegami rehabilitacyjnymi poszerzonymi o dział balneologii (zabiegi oparte na kopalinach leczniczych - peloidy [borowiny], wody lecznicze: chlorkowo-sodowe [solanki]; wodorowęglanowe [kwasowęglowe]). Świadczenie usług leczniczych w rehabilitacji wymaga spełnienia jednak dużo wyższych wymagań NFZ w zakresie ilości i kwalifikacji kadry medycznej (lekarzy, psychologów, terapeutów zajęciowych, fizjoterapeutów i personelu pomocniczego), w ślad za czym nie podąża cena usługi. Jesteśmy na etapie przygotowania się pod względem merytorycznym i bazy zgodnej z wymaganiami NFZ w celu wprowadzenia tego rodzaju świadczeń. Czas pokaże, czy to przyniesie korzyść finansową dla spółek uzdrowiskowych.
Rzetelna, wyczerpująca i łatwo dostępna informacja, to podstawa wszelkich działań marketingowych. Czy informacja na temat możliwości leczenia uzdrowiskowego dzieci jest wystarczająco skuteczna i czy na pewno dociera do potencjalnie zainteresowanych POZ-ów oraz rodziców i opiekunów dzieci?
Wyniki ostatnich badań wskazują, że u blisko 70% dzieci w Polsce wskazane byłoby leczenie sanatoryjne. Zwłaszcza dzieci zmagających się z otyłością, wadami postawy, chorobami dróg oddechowych i alergii.
Od wielu lat wszyscy świadczeniodawcy leczenia uzdrowiskowego dzieci prowadzą działania marketingowe w kierunku propagowania tego rodzaju leczenia zarówno wśród lekarzy pracujących w POZ, jak i w lecznictwie zamkniętym oraz wśród rodziców i nauczycieli w szkołach podstawowych i gimnazjach. Ponadto wydajemy ulotki, biuletyny, ogłoszenia w czasopismach branżowych i popularnych. Wielokrotnie udzielaliśmy wywiadów do gazet codziennych, regionalnego radia i telewizji, która wyemitowała reportaż o działalności Uzdrowiska Rabka S.A. Mamy świadomość, że informacje te mogą nie docierać do wszystkich potencjalnych zainteresowanych.
Ogromną rolę odgrywają prowadzone na szeroką skalę wszelkie kampanie oraz akcje promocyjno-profilaktyczne skierowane do dorosłych, ale jakby mniej, powiedziałabym nawet, że zdecydowanie mniej jest działań związanych z polityką profilaktyczno-zdrowotną skierowaną do dzieci i młodzieży. Dlaczego tak się dzieje? Czy to też w pewnym sensie nie jest czynnikiem wpływającym na marginalizację lecznictwa uzdrowiskowego dzieci?
Dzieci i młodzież są grupą, która nie decyduje sama o korzystaniu z tego rodzaju leczenia. Są uzależnieni od decyzji rodziców bądź opiekunów. To rodzice, szkoła i lekarz prowadzący są odpowiedzialni za działania profilaktyczno-zdrowotne na rzecz dzieci i młodzieży. Ponadto Narodowy Program Zdrowia, kreowany przez władze państwowe, powinien zawierać programy profilaktyczno-zdrowotne obejmujące społeczeństwo w wieku rozwojowym.
Wyniki ostatnich badań wskazują, że u blisko 70% dzieci w Polsce wskazane byłoby leczenie sanatoryjne. Zwłaszcza dzieci zmagających się z otyłością, wadami postawy, chorobami dróg oddechowych i alergii. Pobyt w sanatoriach, szpitalach uzdrowiskowych - gdzie istnieje możliwość edukowania, wdrażania profilaktyki i prewencji wtórnej - daje chorym dzieciom duże szanse na skuteczną walkę z chorobami. Czy nie są to wystarczające argumenty, by ratować lecznictwo uzdrowiskowe dzieci w Polsce?
Wszystkie tezy, które pani przedstawiła są słuszne, a każdy argument, który ma na celu poprawę zdrowia chorych dzieci przemawia za ratowaniem lecznictwa uzdrowiskowego. Dobro chorego dziecka powinno być nie tylko społecznym, ale także narodowym obowiązkiem.
30 maja Państwa ośrodek zorganizował "Konferencję Pediatryczną". Jakie tematy zostały poruszone?
Tematy jak najbardziej aktualne: Dlaczego warto kierować dzieci do miejscowości uzdrowiskowych?; Leczenie uzdrowiskowe dzieci jako kontynuacja postępowania z miejsca zamieszkania; Kryteria skuteczności leczenia rehabilitacyjnego i uzdrowiskowego dzieci; Jeśli nie lecznictwo uzdrowiskowe dla dzieci, to co?
Bardzo dziękuję za rozmowę.
Dr Anna Mrózek jest specjalistą w dziedzinie pediatrii i chorób płuc, w trakcie specjalizacji z balneologii i medycyny fizykalnej; pracuje w "Uzdrowisku Rabka" S.A. na stanowisku ordynatora Szpitala Uzdrowiskowego Kardiologii Dziecięcej "Olszówka". W latach 2006-2011 pełniła jednocześnie funkcję dyrektora ds. lecznictwa i kierownika NZZOZ "Uzdrowiska Rabka" S.A.
