Mimo że zaburzenia depresyjne i depresyjno-lękowe rzutują na rokowanie pacjentów onkologicznych, a na depresję cierpi co trzeci chory, w polskich warunkach dostęp do psychoonkologa jest czysto teoretyczny. Oczekiwanie w kolejce ciągnie się miesiącami. Pierwszy w Polsce program bezpłatnej zdalnej pomocy psychologicznej dla chorych na raka oraz bliskich pacjentów onkologicznych uruchomiła właśnie Fundacja Twarze Depresji.
Fot. Dawid Żuchowicz / Agencja Gazeta
Próba zapisania się na psychoterapię w Poradni Psychoonkologii w Narodowym Instytucie Onkologicznym im. Marii Skłodowskiej-Curie Państwowym Instytucie Badawczym w Warszawie może wywołać szok. Pacjenci na pierwszorazową wizytę zapisywani są na wrzesień. Tyle że 2022 roku. Matematyka nie pozostawia złudzeń: czas oczekiwania na poradę to rok i dwa miesiące. Dr n. med. Mariola Kosowicz, kierownik Poradni Psychoonkologii wyjaśnia, że problemem jest konstrukcja prawna określająca finansowanie placówki. Rozporządzenie ministra zdrowia uzależnia liczbę godzin pracy psychoterapeutów od liczby zakontraktowanych przez NFZ godzin pracy psychiatrów.
Na wydłużenie kolejki wpływ miała również pandemia. Długa izolacja społeczna, lęk przed wizytą w placówkach ochrony zdrowia, lęk przed zakażeniem koronawirusem sprawiły, że liczba pacjentów, którzy długo zwlekali z wizytą u lekarza i zdiagnozowani zostali w późnym stadium choroby, znacząco wzrosła.
W krakowskim oddziale Instytutu sytuacja wygląda tylko nieco lepiej.
– Ale to tylko dlatego, że świadczymy pomoc jedynie dla pacjentów Instytutu. Nie mamy bowiem zakontraktowanych usług psychologicznych przez NFZ. Mamy natomiast zakontraktowane świadczenia w ramach funkcjonującego w instytucie breast unitu – wyjaśnia Paulina Zielińska, psychoonkolog z Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie Państwowego Instytutu Badawczego w Krakowie.
Tymczasem, zdaniem specjalistów, opieka psychologiczna w przebiegu choroby powinna być standardem. Problemy nie zawsze wynikają z konstrukcji psychicznej pacjenta, lecz często wpisane są w przebieg choroby i leczenia.
– Często to nie jest tak, że pacjent sobie nie radzi. Depresja w przebiegu choroby onkologicznej ma często podłoże fizjologiczne, np. związane z biochemią guza, ze specyfiką leczenia. Wsparcie jest więc absolutnie konieczne – tłumaczy Zielińska. – Opieka psychologiczna i psychiatryczna powinna zacząć się już na początku leczenia, tworząc swojego rodzaju bufor bezpieczeństwa. Pamiętajmy, że leczenie onkologiczne trwa miesiącami, czasem nawet latami.
Anna Morawska-Borowiec, prezes Fundacji Twarze Depresji wylicza, że obecnie w Polsce na raka choruje milion osób. Nowe diagnozy słyszy 200 tys. pacjentów rocznie. Natomiast miejsc, gdzie możliwe jest udzielenia fachowego wsparcia psychologicznego i psychiatrycznego, jest jak na lekarstwo.
Wydawałoby się, że w sytuacji wzrostu liczby pacjentów diagnozowanych w zaawansowanym stadium nowotworu logicznym ruchem byłoby zwiększenie przez NFZ sił wsparcia psychologicznego. Niestety, wraz z liczbą ciężko chorych pacjentów rośnie tylko kolejka do psychoonkologa.
Tym bardziej wartościowa jest inicjatywa 500 darmowych zdalnych konsultacji psychoonkologicznych zorganizowanych przez Fundację Twarze Depresji. Dotychczas z rozmowy z psychoonkologiem skorzystało 60 osób. Co ciekawe, co trzecia konsultacja dotyczyła bliskich osób chorujących.
– Nasze spotkania odbywają się online za pośrednictwem komunikatora – opisuje pracę z pacjentem Karolina Zakrzewska, psychoonkolog współpracująca z Fundacją Twarze Depresji. – Osoba chora i terapeuta widzą się wzajemnie. To jest niezmiernie ważne, żebyśmy mieli możliwość obserwowania komunikacji pozawerbalnej, która jest istotnym elementem rozmowy, bo czasem komunikaty, które przekazujemy w rozmowie, sprzeczne są z mimiką, z tym, co mówi ciało. Taka sesja trwa 50 minut. To przestrzeń, gdzie osoba chora może porozmawiać o bieżących problemach, z którymi sobie nie radzi.
– Jako fundacja będziemy zabiegać o to, żeby program trwał jak najdłużej, żeby udało się pomóc jak największej liczbie osób – zapewnia Anna Morawska-Borowiec.
Ankietę zgłoszeniową można wypełnić na stronie internetowej fundacji: twarzedepresji.pl.
