×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Laseroterapia

dr hab. Maciej Płaszewski,
Zakład Fizjoterapii, Wydział Turystyki i Zdrowia w Białej Podlaskiej,
Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie

Definicja i zastosowania

Laseroterapia (terapia promieniowaniem laserowym niskiej mocy, laseroterapia niskopoziomowa – LLLT, biostymulacja laserowa) to metoda fizykoterapii polegająca na naświetlaniach powierzchni ciała, miejscowych (punktowych) lub na większych obszarach, w celu osiągania skutków terapeutycznych dzięki pobudzeniu (biostymulacji) komórek energią promieniowania laserowego. Charakterystyczne cechy, odróżniające laseroterapię od innych zastosowań laserów w medycynie, to działanie w celu wywołania pobudzenia komórek, a nie ich niszczenia.


Fot. pixabay.com

Jako główne efekty zastosowania laseroterapii wymienia się:

  • działanie przeciwzapalne
  • przyspieszanie i optymalizowanie gojenia się ran i owrzodzeń oraz tworzenia blizn
  • efekt przeciwbólowy
  • przyspieszanie gojenia złamań kości – zrostu kostnego.

Wśród wskazań do laseroterapii znajdują się między innymi:

Geneza, założenia i cele

Pierwsze zastosowanie laserów biostymulacyjnych miało miejsce na początku lat 60. XX wieku, niewiele lat po skonstruowaniu laserów.

Światło laserów biostymulacyjnych mieści się w zakresie światła widzialnego lub promieniowania podczerwonego, ale ze względu na dodatkowe, specyficzne właściwości zostało wprowadzone do terapii jako źródło energii wywołującej efekty biostymulacyjne.

W odróżnieniu od naturalnych źródeł światła, lasery generują światło spolaryzowane (fale rozchodzą się w jednej płaszczyźnie) i monochromatyczne (jednobarwne – światło nie jest mieszaniną fal o różnej długości). Dlatego światło lasera określa się jako czyste, pełne, a jego działanie jest przez to znacznie silniejsze niż innych rodzajów promieniowania o podobnej mocy. Lasery biostymulacyjne (z wyjątkiem wprowadzonych ostatnio urządzeń o większej niż wcześniej stosowano mocy, mogących wywołać efekty cieplne) mają bardzo małą moc. Opisuje się, że zbyt duże dawki promieniowania nie doprowadzają do zbyt nasilonych efektów, ale mogą wywołać reakcję słabszą niż po stosowaniu mniejszych dawek lub mogą doprowadzić do zahamowania efektu stymulującego.

Główne cele laseroterapii stanowią przyspieszanie i nasilanie zjawisk fizjologicznych i tkankowych oraz pobudzenie komórkowych procesów naprawczych. Opisuje się efekty w postaci nasilenia namnażania komórek, wzrostu syntezy kolagenu, wzrostu unaczynienia tkanek i wzmożenia fagocytozy.

Opis

Stosuje się różne rodzaje urządzeń – z ośrodkiem czynnym w stanie stałym, ciekłym albo gazowym (jak najbardziej tradycyjny laser helowo-neonowy). Najczęściej natomiast używa się obecnie tzw. diod emitujących światło (lasery półprzewodnikowe), niemniej zawsze światło laserowe mieści się w zakresie tzw. podczerwieni bliskiej lub jest światłem czerwonym. Promieniowanie w tym zakresie długości fal mieści się w tzw. oknie optycznym albo oknie terapeutycznym – jest słabo pochłaniane przez powierzchowne warstwy skóry i stosunkowo głęboko wnika w głąb ciała.

Podstawowe parametry laseroterapii:

  • moc promieniowania (tzw. moc średnia wynosi od kilku do kilkuset miliwatów (mW); około 100 mW to szacunkowa granica działania cieplnego; moc szczytowa, określana w niektórych urządzeniach, wynosząca ponad 1W, nie oznacza średniej mocy lasera
  • długość fali (określana w nanometrach, np. 632,8 nm, 904 nm); lasery biostymulacyjne dzieli się na „podczerwone” – emitujące promieniowanie z zakresu podczerwieni bliskiej – IRA – i „czerwone” – emitujące wiązkę światła widzialnego w kolorze czerwonym – R; typowo lasery IR są stosowane do stymulacji poprzez skórę (np. w stanach zapalnych stawów), a lasery R do leczenia zmian otwartych, np. ran i odleżyn
  • rodzaj i wielkość aplikatora – aplikatory punktowe, wielopunktowe i powierzchniowe (skanery laserowe); zwiększanie powierzchni naświetlania powoduje spadek gęstości energii (dawka rozkłada się na większą powierzchnię)
  • dawka: podstawowy parametr terapeutyczny – ilość wyemitowanej energii promieniowania, określana w dżulach (J) lub dżulach w przeliczeniu na powierzchnię naświetlania (J/cm2);
  • czas zabiegu: jest pochodną mocy urządzenia (powinna być ustalana z zachowaniem zasad odnoszących się do efektów cieplnych i zagrożeń oparzeniami) i ustalonej dawki (wyjątkiem są aparaty starego typu, w których nie można zaprogramować dawki).

Sposoby wykorzystywania terapeutycznych laserów biostymulacyjnych wykraczają poza fizykoterapię. Dlatego urządzenia do laseroterapii dysponują także zakresami parametrów (niekiedy oznaczanych specyficznymi nazwami) właściwych dla innych zastosowań, jak refleksoterapia i akupresura.

Laseroterapie można prowadzić jako terapię samodzielną lub w powiązaniu z innymi interwencjami.

Głównym przeciwwskazaniem, ze względu na potencjalne działanie symulujące rozwój komórek, są choroby nowotworowe i podejrzenie ich występowania. Ponadto, zwyczajowo uznaje się, że ciąża, epilepsja i znaczne nadciśnienie tętnicze stanowią także przeciwwskazania.

Potencjalnym zagrożeniem związanym ze stosowaniem laserów są uszkodzenia wzroku. Polskie przepisy przewidują konieczność przeznaczenia oddzielnych pomieszczeń do prowadzenia laseroterapii. Podczas zabiegów należy stosować specjalne okulary ochronne. Współczesne aplikatory, o większej mocy niż typowe, tradycyjne lasery biostymulacyjne, umożliwiają działanie cieplne i, zwłaszcza w przypadku naświetlań punktowych, mogą prowadzić do oparzeń.

Dowody naukowe

Ze względu na wątpliwości dotyczące braku dowodów skuteczności stosowania laseroterapii, m.in. w owrzodzeniach podudzi, niespecyficznych bólach krzyża i reumatoidalnym zapaleniu stawów, laseroterapię nie zawsze uznaje się za metodę standardowego postępowania fizjoterapeutycznego. Jednak zwolennicy wskazują na wiele badań o dobrej jakości dokumentujących skuteczność tej metody. Ostatnio badania laserów niskiej mocy objęły także nowe zastosowania, w tym u sportowców w celu przyspieszania powrotu sprawności mięśni po intensywnych wysiłkach.

Rozpowszechnienie

Brytyjskie Towarzystwo Fizjoterapeutyczne (CSP) wymienia laseroterapię wśród przeciwbólowych czynników fizykalnych zalecanych w fizjoterapii chorób reumatoidalnych i zwyrodnieniowych stawów. Towarzystwo Fizjoterapeutów w Medycynie Sportowej również podaje laseroterapię jako metodę uzupełniającą w terapii wczesnych stanów pourazowych. Działa międzynarodowa organizacja naukowa poświęcona laseroterapii (World Association for Laser Therapy – WALT), ukazują się także czasopisma naukowe dotyczące zastosowań laserów w medycynie.

24.03.2016
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta