Pod koniec listopada 2015 r. brazylijskie Ministerstwo Zdrowia zwróciło uwagę na zwiększającą się liczbę urodzeń dzieci z małogłowiem w północnych regionach tego kraju. Wysnuto podejrzenie związku pomiędzy patologią płodu a zakażeniem wirusem Zika u ciężarnej.
Niedawno o pierwszym przypadku wirusa Zika w Stanach Zjednoczonych informował "The New York Times".
Prowadzone obecnie w Brazylii badania wydają się potwierdzać tę możliwość, a wstępne wyniki wskazują na to, iż największe ryzyko wystąpienia malformacji występuje, gdy do zakażenia dochodzi w I trymestrze ciąży. Nadal nie jest znana wielkość ryzyka wystąpienia wad wrodzonych, czynników ryzyka i następstw wystąpienia mikrocefalii. Prowadzone są dalsze badania w tym kierunku.
Wirus Zika, podobnie jak wirus żółtej gorączki, gorączki denga i gorączki chikungunya, należy do rodziny Flaviviridae i jest również przenoszony przez komary Aedes. Rezerwuar nie jest znany. Poza zakażeniem poprzez wektory możliwa jest również transmisja wertykalna, gdy do zakażenia kobiety dojdzie tuż przed porodem. Ustalenie możliwości zakażenia przezłożyskowego jest obecnie w trakcie badań. Nie wykazano możliwości transmisji wirusa poprzez karmienie piersią. Opisano po jednym przypadku transmisji krwiopochodnej i drogą seksualną.
Wirusa po raz pierwszy zidentyfikowano w 1947 r. w Ugandzie u małp. W 1952 r. potwierdzono możliwość występowania zakażeń u ludzi. Obecnie choroba występuje w Afryce, Azji i Ameryce Południowej. Obszar występowania w dużej mierze pokrywa się z obszarem występowania dengi, żółtej gorączki i gorączki chikungunya. W Ameryce Południowej Zika występuje na następujących obszarach: Barbados, Boliwia, Brazylia, Kolumbia, Ekwador, Salwador, Gujana Francuska, Gwadelupa, Gwatemala, Gujana, Haiti, Honduras, Martynika, Meksyk, Panama, Paragwaj, Puerto Rico, Saint Martin, Surinam, Wenezuela.
Okres inkubacji wynosi ok. 2–7 dni. Tylko u co czwartej osoby rozwijają się objawy chorobowe, do których należą: niewysoka gorączka, zapalenie spojówek, ból głowy i stawów, wysypka plamkowo-grudkowa. Przebieg jest łagodny, do powikłań dochodzi niezwykle rzadko (opisywano zwiększoną częstotliwość występowania zespołu Guillaina i Barrégo w okresie zwiększonej zapadalności na choroby wywołane wirusem Zika, ale bezpośredni związek pomiędzy zakażeniem a tym zespołem nie został jeszcze ostatecznie potwierdzony).
| Tabela 1. Zika, denga, gorączka chikungunya – porównanie obrazu klinicznego | |||
|---|---|---|---|
| denga | gorączka chikungunya | zika | |
| gorączka | zwykle o dużym nasileniu z towarzyszącym bólem mięśni | zwykle o dużym nasileniu z towarzyszącym bólem stawów | o niewielkim nasileniu |
| ból stawów | jeśli występują to o niewielkim nasileniu | bardzo nasilony ból stawów (przede wszystkim stawów rąk, stóp, kolan, pleców). Ból uniemożliwiający ruch (w tym np. odkręcenie nakrętki butelki) | towarzyszą gorączce, ale nie są bardzo nasilone |
| inne | większe ryzyko wystąpienia w porównaniu z gorączką chikungunya i zika; występują zwykle po ustąpieniu gorączki, ryzyko krwawień (gorączka krwotoczna) | obraz kliniczny mało charakterystyczny, ale często występuje wysypka i zapalenie spojówek | |
Diagnostyka opiera się w dużej mierze na obrazie klinicznym. W celu potwierdzenia zakażenia można wykonać badanie PCR w okresie wiremii (pierwsze 3–5 dni od pojawienia się objawów choroby). Od ok. 5 dnia choroby pojawiają się przeciwciała, jednak diagnostyka serologiczna może być trudna ze względu na występowanie reakcji krzyżowych.
Leczenie jest objawowe. Profilaktyka polega na unikaniu ukłuć komarów (odpowiedni ubiór, stosowanie repelentów i moskitier). Nie ma szczepionki.
Zalecenia dla kobiet w ciąży
CDC odradza ciężarnym podróż do regionów występowania wirusa Zika, a w przypadku takiej podróży, podobnie jak Światowa Organizacja Zdrowia, zaleca unikania ukłuć przez komary poprzez ścisłe przestrzeganie zasad profilaktyki. Ginekolog prowadzący ciążę powinien zostać poinformowany o ryzyku zakażenia i uwzględnić ryzyko wystąpienia wad wrodzonych w diagnostyce płodu.
