Aż 90% dzieci zakażonych HIV w Polsce zaraziło się od matki w czasie ciąży, porodu lub połogu. Głównie dlatego, że kobiety nie wiedziały o swojej chorobie lub nie poinformowały o niej lekarza. Tymczasem zakażenie matki nie musi się równać zakażeniu dziecka. Odpowiednia terapia lekami pozwala zmniejszyć ryzyko przekazania wirusa do 1% - jednak tylko wtedy, gdy kobieta, najpóźniej w czasie ciąży, powiadomi o chorobie lekarza. Tymczasem przychodnie nie zawsze wykonują zalecane prawem testy na HIV.
Według wstępnych danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, w 2011 roku przebadano w kierunku HIV 13 736 ciężarnych kobiet (ok. 3%). Zakażenie rozpoznano u sześciorga dzieci (w tym jednego na Mazowszu). "Leki antyretrowirusowe zapobiegające zakażeniu HIV dziecka przez matkę stosuje się w Polsce od 1994 roku. Terapia przeciwwirusowa jest bezpłatna. Mimo to nie wszystkim kobietom proponowane jest wykonanie testu" – powiedziała prof. Magdalena Marczyńska, kierownik Kliniki Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego w Wojewódzkim Szpitalu Zakaźnym. Od 1 września 1994 r. do 31 sierpnia 2012 r. matki ze zdiagnozowanym HIV urodziły 479 dzieci. 311 z nich objęto profilaktyką, 47 uległo zakażeniu.
W czasie ciąży kobieta seropozytywna otrzymuje leki antyretrowirusowe. Dziecko natychmiast po urodzeniu jest myte, a jego drogi oddechowe są oczyszczane ze śluzu. Nie może być karmione piersią. W pierwszej dobie życia nie szczepi się go przeciw gruźlicy, ponieważ powikłania po podaniu preparatu u osób z obniżoną odpornością mogą zagrażać życiu. Dziecko urodzone z matki zarażonej wirusem, w ciągu 4 godzin po porodzie (najpóźniej w ciągu 48 godzin) otrzymuje leki antyretrowirusowe. Przed upływem 10. doby życia u noworodka przeprowadza się pierwsze badania w kierunku HIV.
Dostęp kobiet ciężarnych i w połogu do świadczeń zdrowotnych skontrolował w tym roku Mazowiecki Urząd Wojewódzki. W 20 przychodniach, w grupie pacjentek do 10. tygodnia ciąży badanie w kierunku wirusa HIV przeprowadzono u 75% z nich. Po 10. tygodniu - u 53%. W dwóch placówkach w ogóle nie zlecano wykonania takich badań. "Zobowiązujemy takie ośrodki do wykonywania u kobiet ciężarnych wszystkich świadczeń, które są zalecane w rozporządzeniu ministra zdrowia w sprawie standardów opieki okołoporodowej, w tym dwukrotnego testu na HIV" - powiedziała Elżbieta Nawrocka, zastępca dyrektora Wydziału Zdrowia w Mazowieckim Urzędzie Wojewódzkim.
"Gdyby badanie w kierunku HIV było rutynowe, łatwiej byłoby je zaakceptować. Tymczasem badają się głównie osoby z grupy podwyższonego ryzyka, a przecież warto oferować taki test wszystkim, także kobietom w wieku prokreacyjnym i w ciąży" - powiedziała dr Grażyna Cholewińska-Szymańska, konsultant wojewódzki w dziedzinie chorób zakaźnych.
W 2011 r. w województwie mazowieckim stwierdzono 238 nowych zakażeń mężczyzn i 27 u kobiet w wieku od 15 do 49 lat. W tej samej grupie AIDS rozpoznano u 10 mężczyzn i 3 kobiet.
Krajowy Program Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS ma na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się zakażeń HIV poprzez m.in.: zapewnienie odpowiedniego dostępu do informacji w zakresie profilaktyki, prowadzenie programów profilaktyczno-edukacyjnych, rozszerzanie sieci punktów wykonujących testy na obecność wirusa oraz promowanie projektów integracyjnych z chorymi. Obecna edycja Programu obejmuje lata 2012-2016.
W skład mazowieckiego zespołu ds. realizacji Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS weszli przedstawiciele m.in.: wydziałów zdrowia i polityki społecznej urzędu wojewódzkiego, konsultanci wojewódzcy (z dziedzin: diagnostyka laboratoryjna, choroby zakaźne, epidemiologia oraz zdrowie publiczne), izb lekarskich oraz izb pielęgniarek.
