W wieku bardziej zaawansowanym dochodzą obciążenia zdrowotne związane właśnie z wiekiem. Częściej mamy do czynienia z nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą czy otyłością. Trzeba zwracać uwagę na to, jaki jest wpływ zarówno tych chorób na przebieg ciąży, jak i ciąży na te choroby – zwraca uwagę prof. Mirosław Wielgoś, konsultant krajowy ds. perinatologii.
Prof. Mirosław Wielgoś. Fot. Jakub Grzymek / Kurier MP
- Uważa się, że zaawansowany wiek prokreacyjny u kobiet zaczyna się od 35. roku życia
- Nawet dla młodej, zdrowej kobiety ciąża oznacza duże obciążenie organizmu
- Trzeba zwracać uwagę zarówno na to, jaki jest wpływ chorób przewlekłych na przebieg ciąży, jak i ciąży na te choroby
- Prawdopodobieństwo przewlekłego przyjmowania leków wzrasta wraz z wiekiem. Trzeba zatem dokładnie sprawdzić, czy są to leki akceptowalne w ciąży
- Częstość wizyt kontrolnych trzeba regulować indywidualnie, bo może przecież być tak, że u kobiety w bardziej zaawansowanym wieku, nawet z różnymi dodatkowymi obciążeniami, ciąża przebiega w sposób zupełnie prawidłowy i nie ma powodu do sztucznego zwiększania częstości wizyt
Jerzy Dziekoński: Jeśli spojrzymy na dane dotyczące decyzji prokreacyjnych polskich kobiet, okaże się, że na pierwsze dziecko decydują się one coraz później. W jaki sposób medycyna dostosowuje się do tej sytuacji? I jaka jest specyfika prowadzenia ciąży u kobiet w zaawansowanym prokreacyjnie wieku?
Prof. Mirosław Wielgoś: Przede wszystkim trzeba zacząć od definicji ciąży u kobiety w zaawansowanym wieku, bo wiek ten zmieniał się na przestrzeni lat. Jeżeli przyjmiemy potoczne rozumienie „zaawansowanego wieku”, to będzie określać inny przedział wiekowy niż przedział wieku prokreacyjnego.
Uważa się, że zaawansowany wiek prokreacyjny u kobiet zaczyna się od 35. roku życia, możemy więc powiedzieć, że cały czas rozmawiamy o osobach młodych. To aspekt prokreacji ustawia optykę. I teraz na kwestię ciąży nieco inaczej będziemy patrzeć w przypadku kobiety trzydziestopięcioletniej, czterdziestoletniej, a jeszcze inaczej czterdziestopięcioletniej. Podejmując ten temat, jeżeli chcemy szczegółowo to analizować, warto ustalić przedziały wiekowe. Warto również wskazać zasadniczą, moim zdaniem, granicę, która określa wiek, w którym ciążę można osiągnąć w sposób naturalny, czy też wspomagany.
W tym momencie dochodzimy do metod wspomaganego rozrodu (ART), czyli w pewien sposób wskazujemy odpowiedź na pytanie, w jaki sposób medycyna odpowiada na potrzeby prokreacyjne. Mamy kilka metod do wyboru. Po pierwsze, możemy próbować u kobiet wciąż miesiączkujących, ale mających cykle bezowulacyjne, indukować jajeczkowanie, wzrost pęcherzyków jajnikowych, żeby później wykonać punkcję i poprowadzić procedurę in vitro. W sytuacji, kiedy ta możliwość zostaje wyczerpana, w grę wchodzi dawstwo gamet czy zarodków. W ten sposób również można osiągnąć ciążę. Jest jeszcze trzecia, pośrednia metoda: dla kobiet, które z jakichś powodów muszą odłożyć prokreację, a lat przybywa – na przykład z prostej przyczyny braku odpowiedniego partnera – istnieje możliwość zamrożenia własnych gamet, aby poczekać do momentu, kiedy będzie można je wykorzystać; oczywiście już za pomocą ART. Trzeba podkreślić, że osiągnięcia medycyny są w tym przypadku wspomaganego rozrodu bardzo szerokie, bo najstarsza kobieta, która dzięki tym możliwościom urodziła dziecko, miała 74 lata. Oczywiście, w takich sytuacjach zaczynamy już rozważania na styku zagadnień medycznych i etycznych, ale pozostaje to do indywidualnej oceny. Możemy mieć swoje zdanie na ten temat, ale to nie my podejmujemy decyzję, czy ktoś chce być w ciąży, czy nie. My natomiast możemy pomóc albo nie.
Stan ciąży generuje pewną sytuację zdrowotną, na którą w określonym wieku medycyna musi również mieć odpowiedź.
Powiedzmy wprost: jest dużym obciążeniem.
Do którego lekarz powinien dostosować swoje postępowanie. Co poradziłby Pan lekarzom, którzy prowadzą ciążę u kobiety, która jest już w zaawansowanym – jeśli chodzi o prokreację – wieku?
Nawet dla młodej, zdrowej kobiety ciąża oznacza duże obciążenie organizmu. Jako że młode kobiety zazwyczaj są zdrowe, organizm radzi sobie z tą sytuacją znacznie łatwiej. Natomiast w wieku bardziej zaawansowanym dochodzą różne obciążenia zdrowotne związane właśnie ze starzeniem się. Częściej mamy do czynienia z takimi obciążeniami jak chociażby nadciśnienie tętnicze, cukrzyca czy otyłość. Trzeba zwracać uwagę na to, jaki jest wpływ zarówno tych chorób na przebieg ciąży, jak i ciąży na te choroby.
To, co jest ważne, to przede wszystkim weryfikacja leków, które pacjentka przyjmuje, czy też przyjmowała do momentu ciąży, zanim do nas trafiła. Prawdopodobieństwo, że kobieta przyjmuje leki na stałe wzrasta wraz z wiekiem, to jest naturalne. Trzeba zatem dokładnie sprawdzić, czy są to leki akceptowalne w ciąży. Wiele z nich, jak wiemy, nie jest, trzeba więc dokonać zmiany. Oczywiście w idealnej sytuacji powinniśmy to zrobić na etapie planowania ciąży, żeby do poczęcia doszło już podczas stosowania leków, które są bezpieczne. Niestety nie żyjemy w idealnym świecie i wiele ciąż nie jest planowanych. Musimy zatem reagować na sytuację zastaną.
Czy ciąża u kobiet w starszym wieku wymaga częstszych kontroli?
Może nie tyle częstszych, co bardziej wnikliwych. A częstość trzeba regulować indywidualnie, bo może przecież być tak, że u kobiety w bardziej zaawansowanym wieku, nawet z różnymi dodatkowymi obciążeniami, ciąża przebiega w sposób zupełnie prawidłowy i nie ma powodu do sztucznego zwiększania częstości wizyt. Oczywiście trzeba taką pacjentkę zawsze dokładnie poinformować, na co powinna zwracać uwagę, co ją może zaniepokoić, żeby sama nas o tym informowała i w razie potrzeby zgłaszała się po poradę i pomoc.
Czy są jakieś bariery w systemie, które nie pomagają w prowadzeniu ciąży w późnym wieku?
Raczej nie. Nie dopatrywałbym się jakichś barier w systemie. Myślę, że wszelkiego rodzaju rekomendacje i zasady prowadzenia ciąży są spełnianie przez lekarzy niezależnie od wieku pacjentki. Nie powinniśmy napotykać problemów systemowych, jeżeli spełniamy wszystkie wymogi wynikające z regulacji, które są dostępne.
Rozmawiał Jerzy Dziekoński
