Przyczyny nadmiernej produkcji gazów

Pytanie nadesłane do redakcji

Miałam operację zwaną bajpas. Często wydalam bardzo nieprzyjemnie pachnące gazy. Co jest przyczyną?

Odpowiedziała

lek. med. Magdalena Przybylska-Feluś
Klinika Gastroenterologii i Hepatologii UJ CM w Krakowie

Wzdęcia i nadmierne wydalanie gazów wynikają z nadmiernego gromadzenia gazów w przewodzie pokarmowym. W naszym przewodzie pokarmowym zawsze znajduje się trochę gazu - jest to m.in. powietrze połknięte wraz z posiłkami, gazy powstające podczas procesów fermentacyjnych w świetle przewodu pokarmowego. Ilość i skład chemiczny gazów w przewodzie pokarmowym zależą od wielu czynników, m.in. od ilości powietrza połkniętego podczas jedzenia (z każdym kęsem połykamy około 2 ml powietrza), rodzaju posiłków, zmian ilościowych i jakościowych flory jelitowej odpowiedzialnej za procesy fermentacji, stopnia strawienia pokarmów.

Do nadmiernego spożycia powietrza dochodzi podczas spożywania posiłków „w biegu”, łapczywego jedzenia, wypijania napojów gazowanych (np. woda mineralna, słodzone napoje gazowane, piwo).

Produkty zwiększające produkcję gazów to między innymi cebula, rośliny strączkowe, kapustne, śliwki, u niektórych osób wzdęcia są powodowane przez świeże owoce bogate we fruktozę lub słodkie mleko. Oczywiście napoje gazowane także są na cenzurowanym.

Do zwiększenia produkcji gazów jelitowych przyczynia się także obecność niewchłanianych lub nietrawionych składników pokarmowych (np. błonnika, celulozy, sorbitolu), zwiększenie ilości częściowo wchłanianych substancji (np. laktozy, czyli cukru mlecznego) lub cukrów prostych (np. fruktozy). Klasycznym przykładem niedoboru enzymów trawiennych jest niedobór laktazy odpowiedzialnej za rozkład laktozy obecnej w słodkim mleku; wzdęcia związane z niedoborami enzymów trawiennych występują też w przebiegu celiakii (choroby trzewnej).

Kolejną możliwą przyczyną nadmiernej produkcji gazów w obrębie przewodu pokarmowego jest nadmierny rozrost flory bakteryjnej, który występuje m.in. w zaburzeniach perystaltyki, zmianach flory jelitowej, np. po antybiotykoterapii, wtórnie do zaburzeń trawienia, zmian anatomicznych w obrębie przewodu pokarmowego.

Wzdęcia mogą być także spowodowane zaburzeniami czynnościowymi, tzn. niewynikającymi z zaburzeń organicznych (np. zapalenia) i biochemicznych; część osób podaje występowanie tego objawu w sytuacjach stresowych.

Termin „bajpas” (z języka angielskiego by-pass) może się odnosić do operacji kardiologicznych, gdzie możliwe jest stosowanie antybiotyków wpływających na florę jelitową, dodatkowo samo obciążenie kardiologiczne (choroba wieńcowa, która jest wskazaniem do tego typu zabiegu) często wiąże się ze zmianami miażdżycowymi w obrębie naczyń jamy brzusznej. Miażdżyca tych naczyń może wpływać na funkcjonowanie przewodu pokarmowego.

Zabieg typu by-pass jest wykonywany także w chirurgii bariatrycznej (chirurgii stosowanej w leczeniu otyłości). Zabieg polega na zmniejszeniu żołądka oraz wyłączeniu pewnego odcinka przewodu pokarmowego z pasażu. Taki zabieg może powodować zmiany w składzie i jakości flory jelitowej i w konsekwencji m.in. wzdęcia.

Nie wiadomo jaki zabieg był wykonany, stąd trudno o konkretną odpowiedź. Ogólne zasady w przypadku tendencji do wzdęć to regularne spożywanie małych objętościowo posiłków, niezawierających składników potencjalnie nasilających ten problem. Doraźnie można stosować preparaty simetikonu (dostępne w aptekach bez recepty).

Jeśli była wykonywana operacja bariatryczna, konieczne jest stosowanie się do zaleceń dietetycznych, które pacjenci otrzymują po zabiegu. Skrócone zalecenia są przedstawione w dziale dieta.

Ponieważ objaw ten jest uporczywy, wskazana jest wizyta u lekarza (np. pierwszego kontaktu lub internisty), który po uzupełnieniu wywiadu i badaniu fizykalnym wyda konkretne zalecenia.