Konieczne są zakrojone na szeroką skalę działania świadomościowe, dostęp do specjalisty urologa bez skierowania, a także zwiększanie zakresu refundacji procedur diagnostycznych i terapeutycznych – mówi prof. Tomasz Drewa, prezes Polskiego Towarzystwa Urologicznego.
- Oceniając stan opieki nad chorymi na raka stercza, należy przyznać, że w ostatnich miesiącach i latach zdarzyło się wiele dobrego. Nie można jednak spocząć na laurach
- Problem musi być rozpatrywany kompleksowo, szczególnie jeśli brać pod uwagę dalszy prognozowany wzrost zapadalności i śmiertelności z powodu tego nowotworu
- Potrzebne są szeroko zakrojone działania świadomościowe i program skryningowy o wymiarze ogólnopolskim
- Barierą do pokonania na drodze do lepszych warunków opieki nad chorymi jest zniesienie skierowań do specjalisty urologa
- Problemem jest to, że nie jest obecnie refundowana biopsja w oparciu o rezonans (tzw. biopsja fuzyjna). Z powodu braku refundacji musimy wciąż bazować na tzw. starej biopsji
- Co do zasady mamy w Polsce możliwości zastosowania terapii zgodnych z aktualną wiedzą medyczną. Wyzwaniem pozostaje jednak poszerzanie dostępu do terapii tak, by określoną formę leczenia można było rzeczywiście zastosować zgodnie ze wskazaniami klinicznymi, bez ograniczeń administracyjnych
Zdaniem prof. Tomasza Drewy, kierownika Katedry Urologii i Andrologii Szpitala Klinicznego nr 1 imienia Antoniego Jurasza w Bydgoszczy, należącego do Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, stan opieki nad chorymi na raka stercza w Polsce na przestrzeni ostatnich kilku lat poprawił się, zwłaszcza w zakresie dostępności terapii zaawansowanych. W opinii eksperta problem najczęściej występującego u mężczyzn nowotworu musi być jednak rozpatrywany kompleksowo, szczególnie jeśli brać pod uwagę dalszy prognozowany wzrost zapadalności i śmiertelności z powodu tego nowotworu w Polsce (Polska to jedyny kraj Unii Europejskiej, w którym wystandaryzowany współczynnik śmiertelności z powodu raka gruczołu krokowego rośnie). Zdaniem prezesa Polskiego Towarzystwa Urologicznego w 2024 roku potrzeba w Polsce większej dostępności profilaktyki, diagnostyki i terapii raka gruczołu krokowego.
Prof. Tomasz Drewa. Fot. mat. pras.
Ogólnopolski skryning
W opinii prof. Tomasza Drewy w zakresie profilaktyki i diagnostyki raka stercza potrzebne są szeroko zakrojone działania świadomościowe i program skryningowy o wymiarze ogólnopolskim.
– Akcji świadomościowych, skierowanych do mężczyzn, ale także do ich bliskich, nakierowanych na profilaktykę raka stercza, nigdy dość – podkreśla ekspert. – Kluczowe jest zbudowanie przekonania o potrzebie wykonywania regularnych badań profilaktycznych. Skutecznego przekonania mężczyzn w Polsce, że taka postawa procentuje: dłuższym i lepszej jakości życiem (także w przypadku zdiagnozowania nowotworu). Po drugie: diagnostyka. W Czechach funkcjonuje oficjalny narodowy program skryningu raka gruczołu krokowego (prostaty). W Polsce zainicjowano program pilotażowy, jednak jest on koordynowany tylko przez jeden z ośrodków. Zdecydowanie potrzeba większej skali działania, w tym włączenia w prace Polskiego Towarzystwa Urologicznego, które jest w stanie dostarczyć właściwy wkład merytoryczny w tego typu inicjatywę.
Urolog bez skierowania
Zdaniem prof. Tomasza Drewy kolejną barierą do pokonania na drodze do lepszych warunków opieki nad chorymi na raka stercza jest zniesienie skierowań do specjalisty urologa.
– Dziś, aby pacjent dostał się do urologa, musi tam trafić przez gabinet lekarza rodzinnego – wskazuje prof. Tomasz Drewa. – Co prawda, teoretycznie pacjenci, którzy chcieliby się zbadać w kierunku raka stercza, mają potencjalnie dostępną możliwość wizyty u specjalisty onkologa bez konieczności pozyskania skierowana od lekarza rodzinnego. Musimy jednak uczciwie przyznać, że dostępność wizyt u onkologów i miejsc, gdzie prowadzone są takie konsultacje skryningowe jest wielokrotnie mniejsza niż dostępność i liczba poradni urologicznych. Przez to potencjał poradni urologicznych jest nie w pełni wykorzystany. Wzorcowe rozwiązanie? Funkcjonuje, i to w Polsce: w ramach działań profilaktycznych (zapobieganie i wczesne wykrywanie nowotworów ginekologicznych) kobiety w Polsce mogą się dostać na wizytę do specjalisty ginekologa bez konieczności pozyskania skierowania od lekarza rodzinnego. To naprawdę wymiernie procentuje.
Ekspert wskazuje dodatkowo na psychologiczny aspekt diagnostyki mężczyzn pod kątem raka gruczołu krokowego. Zdaniem specjalisty kwestia badania prostaty i jąder bywa dla wielu z nich wyzwaniem o naturze psychicznej. Im zatem krótsza ścieżka diagnostyczna, tym prawdopodobieństwo, że pacjent zdecyduje się na nią wkroczyć, jest większe.
Biopsja fuzyjna
Wymieniając pozytywne zmiany w opiece nad chorymi na raka stercza prezes Polskiego Towarzystwa Urologicznego wskazuje na zwiększenie dostępności i poprawę jakości badań z zastosowaniem rezonansu magnetycznego.
– Trzeba przyznać, że dostępność badań rezonansem magnetycznym jest obecnie dość duża – przyznaje prof. Tomasz Drewa. – Co więcej, jakość badań i ich opisy także są obecnie bardzo dobre. W ciągu ostatnich dwóch lat nastąpiła w tym zakresie naprawdę znacząca zmiana jakościowa. To bardzo ważne, ponieważ bez dobrej jakościowo oceny tego badania nie ma mowy o tym, żeby można było właściwie zdiagnozować raka stercza. Problem polega na tym, że nie jest obecnie refundowana biopsja w oparciu o rezonans (tzw. biopsja fuzyjna). Pacjenci pytają o możliwość jej wykonania – czy to ze znieczuleniem, czy bez, ale z użyciem odpowiedniego sprzętu. Niestety, z powodu braku refundacji musimy wciąż bazować na tak zwanej „starej biopsji”. Szpitale mają problemy z zakupem sprzętu do biopsji fuzyjnej i brakiem możliwości rozliczenia procedury obejmującej znieczulenie i wykonanie badania.
Leczenie – potrzebne szersze zakresy refundacyjne
W kontekście dostępności metod leczenia raka stercza prezes Polskiego Towarzystwa Urologicznego przyznaje: co do zasady mamy w Polsce możliwości zastosowania terapii zgodnych z aktualną wiedzą medyczną (zawartych w wytycznych towarzystw naukowych). To, co pozostaje wyzwaniem, to poszerzanie dostępu do terapii tak, by określoną formę leczenia można było rzeczywiście zastosować zgodnie ze wskazaniami klinicznymi, bez ograniczeń administracyjnych.
– Większość chorych na raka stercza jest leczona metodami radykalnymi ? albo chirurgicznie, albo przy użyciu różnych form naświetlania jonizującego – wyjaśnia prof. Tomasz Drewa. – Dostępność i zakres refundacyjny różnych metod leczenia w początkowych stadiach choroby wydają się dobre. Wyzwaniem jest leczenie zaawansowanej i rozsianej postaci raka stercza. To znacznie mniej liczna grupa pacjentów. Dla tych chorych medycyna ma dziś propozycje różnych rozwiązań, w tym leczenia kilkoma preparatami jednocześnie (działanie na wielu frontach), leczenia sekwencyjnego. To, co bywa wyzwaniem, to brak refundacji dla poszczególnych rozwiązań w określonych grupach chorych. Przykładowo, jeśli pacjent nie spełnia albo przekroczy określone w programie lekowym parametry, nie może liczyć na refundowaną terapię nawet, jeśli onkolog mógłby i chciał ją zastosować w oparciu o aktualną wiedzę medyczną.
– To i wymienione wcześniej wyzwania wydają się priorytetowe do wdrożenia w najbliższym czasie. Jako Polskie Towarzystwo Urologiczne pozostajemy do dyspozycji Ministerstwa Zdrowia by wypracowywać rozwiązania poprawiające długość i jakość życia chorych na raka gruczołu krokowego w Polsce – deklaruje prof. Tomasz Drewa.
