Gruczoł krokowy to inaczej prostata, gruczoł sterczowy lub stercz. Prostata znajduje się u mężczyzn w miednicy mniejszej, w okolicy krocza, pod pęcherzem moczowym. Przez stercz przechodzi cewka moczowa, dlatego też gruczoł krokowy wpływa na funkcjonowanie układu moczowo-płciowego. Najczęściej występującym zaburzeniem dotyczącym gruczołu krokowego jest jego łagodny przerost.
Co to jest prostata i jakie są jej funkcje?
Prostata, inaczej gruczoł krokowy albo stercz, to narząd znajdujący się u mężczyzn w miednicy mniejszej.
Gruczoł krokowy produkuje specjalny płyn, który jest ważnym składnikiem nasienia (spermy). Wydzielina prostaty jest nośnikiem plemników. Ma mętne, białawe zabarwienie.
Gdzie się znajduje prostata?
Ryc. 1. Budowa układu moczowego u mężczyzn
Prostata znajduje się w miednicy mniejszej tuż pod pęcherzem moczowym, otaczając cewkę moczową, czyli rurkę, przez którą oddawany jest mocz. Dlatego też przerost prostaty może powodować utrudnienia w odpływie moczu lub nietrzymanie moczu. Prawidłowa prostata ma kształt i wielkość orzecha włoskiego. U mężczyzny poniżej 50. roku życia średnia wielkość gruczołu korkowego to 44x32x38 mm, a przeciętna objętość to około 28 cm3. U mężczyzn po 60. roku życia przeciętne wymiary to 47x34x41 mm, a objętość to 35 cm3.
Badania prostaty
Lekarz przeprowadza badanie przedmiotowe, podczas którego wykonuje badanie per rectum, tzn. przez odbyt, dzięki czemu może wyczuć palcem gruczoł, ocenić jego wielkość, twardość, kształt. Lekarz może także zlecić badania obrazowe, takie jak np. przezodbytniczą USG gruczołu krokowego (TRUS) oraz badania laboratoryjne, m. in. ocenę stężenia specyficznego antygenu sterczowego - PSA. Przeczytaj więcej: Badania diagnostyczne w urologii
Ryc. 2. Badanie gruczołu krokowego przez odbytnicę Ryc. 3. USG przezodbytnicze prostaty (TRUS)
Najczęstsze choroby gruczołu krokowego
Do najczęstszych chorób gruczołu krokowego należą:
- Łagodny przerost. Powiększanie się gruczołu krokowego po ok. 45.–50. roku życia to jego łagodny rozrost. Jest to łagodne zaburzenie (nie ma charakteru złośliwego), ale u części mężczyzn jest to przyczyna zaburzeń w oddawaniu moczu. Przyczyny tego procesu nie są znane, ale wiadomo, że ważną rolę odgrywa męski hormon – testosteron.
- Ostre zapalenie gruczołu krokowego. Ostre zapalenie gruczołu krokowego to stosunkowo rzadka choroba, która jest spowodowana zakażeniem tkanek gruczołu przez bakterie. Najczęściej są to bakterie stanowiące normalną florę bakteryjną jelita grubego (potocznie nazywane „bakteriami kałowymi”). W leczeniu stosuje się antybiotyki.
- Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego. Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego to stan zapalny, którego objawy utrzymują się ponad 3 miesiące. Najczęściej nie jest to wynikiem zakażenia (nie ma związku z bakteriami) i określane jest terminem „zespół przewlekłego zapalenia stercza/przewlekłego bólu w miednicy”. Przyczyny tej postaci przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego nie są w pełni poznane.
- Rak prostaty, czyli nowotwór złośliwy gruczołu krokowego, występuje głównie u mężczyzn po 60. rż. Rak prostaty zwykle rozwija się powoli i na początku nie powoduje objawów. Wraz z rozwojem raka mogą się pojawić się objawy, takie jak zaburzenia dotyczące oddawania moczu (zatrzymanie, uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza, naglące parcie na pęcherz, czasem bóle okolicy krzyżowej). W leczeniu stosuje się operację, leki hormonalne i radioterapię.
Czytaj więcej:
- Łagodny przerost stercza
- Ostre zapalenie gruczołu krokowego (prostaty)
- Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego (prostaty)
Abstynencja seksualna a choroby prostaty
Na podstawie dwóch badań zasugerowano związek między większą liczbą ejakulacji a mniejszym ryzykiem zachorowania na raka prostaty, ale znaczenie tych wyników zostało zakwestionowane i nie uważa się, żeby liczba ejakulacji miała związek z rakiem prostaty.
Objawy chorej prostaty
Objawy choroby gruczołu krokowego mogą być różne, choć zwykle obejmują problemy z oddawaniem moczu, np. częste oddawanie moczu, oddawanie moczu w nocy, naglące parcie na mocz, pieczenie, ból w czasie oddawania moczu, uczucie niepełnego wypróżnienia, wąski strumień moczu, a także ból krocza (zwłaszcza podczas siedzenia), domieszka krwi lub ropy w moczu, ból podczas wytrysku, podczas oddawania stolca, a w niektórych przypadkach, także objawy ogólne, takie jak złe samopoczucie, gorączka, dreszcze.
