Co to jest przykurcz Dupuytrena i jakie są jego przyczyny?
Przykurcz Dupuytrena to choroba rozcięgna dłoniowego – miękkiej struktury leżącej bezpośrednio pod skórą i tkanką podskórną ręki po stronie dłoniowej. W przykurczu Dupuytrena w rozcięgnie tworzą się zgrubienia – guzki i pasma – z powodu nadmiernego rozrostu określonego typu komórek – fibroblastów. Fibroblasty naturalnie występują w rozcięgnie i tworzą tam kolagen typu III. Gdy produkcja tego kolagenu jest zbyt duża, dochodzi do miejscowego pogrubienia rozcięgna dłoniowego.
Przyczyna patologicznej, niekontrolowanej aktywności fibroblastów, która prowadzi do choroby Dupuytrena jest nieznana. Choroba zdecydowanie częściej występuje u mężczyzn, obserwuje się skłonność genetyczną do jej występowania, jest najczęstsza u rasy białej, szczególnie w północnej Europie. Chorobę częściej obserwuje się u osób chorych na cukrzycę.
Jak często zdarza się przykurcz Dupuytrena?
Choroba Dupuytrena dotyka mniej niż 1% populacji, około 6 razy częściej mężczyzn niż kobiety.
Jakie są objawy przykurczu Dupuytrena?
Choroba Dupuytrena rozwija się stopniowo – na przestrzeni miesięcy, lat – na jednej lub obu dłoniach zaczynają być wyczuwalne i widoczne zgrubienia u podstawy palca serdecznego i małego – zdecydowanie rzadziej w okolicy palca środkowego, a najrzadziej w okolicy palca wskazującego i kciuka. Początkowo niewielkie zgrubienia rozrastają się, stają się coraz bardziej sztywne, mogą zacząć obejmować także palce i prowadzą do ich mimowolnego zginania. Początkowo możliwe jest bierne wyprostowanie zajętego palca (tzn. wyprostowanie zgiętego palca drugą ręką), z czasem przykurcz się utrwala i palca nie da się już wyprostować. Przykurczony palec lub palce mogą utrudniać używanie ręki, a powstałe zgrubienia mogą być bolesne.
Co zrobić w przypadku wystąpienia takich objawów?
Jeśli pacjent zaobserwuje u siebie postępujące przykurczanie się palców, które utrudnia mu funkcjonowanie, powinien zgłosić się do poradni ortopedycznej.
Jak lekarz ustala rozpoznanie przykurczu Dupuytrena?
Ortopeda ustala rozpoznanie choroby Dupuytrena po zebraniu wywiadu dotyczącego objawów i przeprowadzeniu klinicznego badania ręki. W większości przypadków jest to wystarczające do postawienia diagnozy. W niektórych, nietypowych, przypadkach pomocne może być badanie USG.
Jakie są metody leczenia przykurczu Dupuytrena?
Metody leczenia przykurczu Dupuytrena mają na celu usunięcie powstałych przykurczów, umożliwienie swobodnego rozprostowania palców i przywrócenie komfortu funkcjonowania. O tym, czy leczenie jest tak naprawdę potrzebne i zostanie podjęte, decyduje pacjent. Nie ma wskazań do podejmowania leczenia u osób, u których choroba postępuje powoli, przykurcze palców nie są bolesne, nie przeszkadzają w funkcjonowaniu i pacjent je akceptuje. Leczenie podejmowane jest u osób, którym powstały defekt przeszkadza i obniża jakość życia.
Metody nieinwazyjne, takie jak fizjoterapia, fala uderzeniowa czy radioterapia są rzadko stosowane, raczej w początkowych stadiach choroby, ponieważ cechują się niewielką skutecznością. Zatrzymują postęp tworzenia się przykurczów w ograniczonym stopniu, a w zaawansowanych przypadkach raczej nie dają zadowalających rezultatów.
Zdecydowanie lepsze rezultaty daje przecięcie i/lub usunięcie zmienionych pasm rozcięgna dłoniowego. Można to przeprowadzić na dwa sposoby – przezskórnie za pomocą grubej igły lub „na otwarto” operacyjnie. Metoda przezskórna jest mniej precyzyjna, rozdziela zmienione pasma, ale ich nie usuwa. Operacja na otwarto pozwala dokładnie usunąć chore tkanki przykurczające palce. O wyborze metody decyduje ortopeda w porozumieniu z pacjentem w zależności od jego oczekiwań i stopnia zaawansowania choroby.
Od kilku lat w leczeniu choroby Dupuytrena możliwe jest zastosowanie podawanego miejscowo w zastrzyku leku – kolagenazy. Kolagenaza to enzym, który trawi kolagen tworzący zgrubienia rozcięgna dłoniowego, dzięki czemu po jego zastosowaniu możliwe jest ich rozerwanie i zmniejszenie przykurczu palców. Wyniki stosowania miejscowego kolagenazy są ciągle poddawane obserwacji i nie są jednoznaczne. W części badań uzyskuje się dobre wyniki, ale jednocześnie pojawiają się doniesienia o większej częstości powikłań i nawrotów choroby.
Jakie jest rokowanie w przykurczu Dupuytrena?
W przypadku gdy pacjent ze zdiagnozowaną chorobą Dupuytrena nie podejmuje leczenia, można spodziewać się stopniowego postępu choroby, lecz nie da się określić tempa tych zmian.
W przypadku zastosowania którejś z inwazyjnych metod leczenia część pacjentów uzyskuje pełną, stałą poprawę, jednak nawroty są stosunkowo częste. Zdarza się, że przykurcz powraca – niekiedy w mniejszym stopniu niż przed leczeniem, czasami w dokładnie takim samym. Nie jest możliwe przewidzenie, czy taki nawrót nastąpi i z jakim nasileniem. Należy pamiętać, że obecnie dostępne metody leczenia skupiają się jedynie na objawach – mechanicznie usuwają przykurcz. Obecnie nie ma leczenia przyczynowego, które zatrzymałoby nadmierną aktywność fibroblastów produkujących kolagen typu III.
Co zrobić, żeby uniknąć przykurczu Dupuytrena?
Ze względu na to, że przyczyny występowania choroby Dupuytrena nie są znane, nie ma skutecznych metod jej zapobiegania albo zmniejszania ryzyka jej wystąpienia.
