Pytanie nadesłane do redakcji
Czy w Polsce przeprowadza się operacje kardiochirurgiczne u dzieci jeszcze nienarodzonych? Jakie najczęściej operacje kardiochirurgiczne wykonuje się u dzieci? Z góry serdecznie dziękuję za odpowiedzi na moje pytania, Agnieszka
Odpowiedziała
dr n. med. Jolanta Oko-Łagan
specjalista kardiologii dziecięcej, specjalista chorób dzieci
Klinika Kardiologii Dziecięcej Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego UJ CM w Krakowie
Leczenie wad serca u dzieci jeszcze nienarodzonych (płodów) jest możliwe i od kilku lat wykonywane także w Polsce, w Szpitalu Bielańskim w Warszawie.
Zajmuje się też nimi kilkanaście zespołów na świecie, z których największe doświadczenie mają ośrodki z Linzu w Austrii i Bostonu w USA.
Leczenie wad serca w łonie matki nie jest jeszcze terapią powszechnie stosowaną, ponieważ wewnątrzmaciczną korektę anomalii układu krążenia przeprowadza zespół doświadczonych lekarzy, niekiedy rzadkich specjalności. W skład takiego zespołu wchodzą, m.in. kardiolog prenatalny, kardiolog interwencyjny, specjalista ginekolog położnik, anestezjolog i neonatolog. Tylko dzięki współpracy wielospecjalistycznego zespołu można zminimalizować ryzyko niepowodzenia zabiegu.
Terapia prenatalna jest stosowana w przypadkach krytycznych wad wrodzonych serca, szczególnie jeśli obserwuje się ich stopniowe narastanie w kolejnych tygodniach ciąży. Może np. istnieć duże ryzyko, że dwukomorowe serce (serce prawidłowe ma dwie komory: prawą i lewą) w dalszym przebiegu ciąży stanie się sercem jednokomorowym.
Celem tych zabiegów jest poprawa stanu płodów, które są zagrożone obumarciem wewnątrzmacicznym lub zgonem bezpośrednio po urodzeniu.
Terapii prenatalnej nie proponuje się, jeśli przewidywane leczenie noworodka już po urodzeniu jest równie skuteczne, nawet gdy interwencja chirurgiczna konieczna jest w pierwszych godzinach czy dniach życia. W takich sytuacjach matka winna rodzić dziecko w mieście, gdzie istnieje ośrodek oferujący wysokospecjalistyczną kardiochirurgię dziecięcą.
Obecnie przeprowadza się trzy rodzaje kardiologicznych zabiegów interwencyjnych u płodów:
- w przypadku ciężkiego zwężenia zastawki aortalnej wykonuje się plastykę balonową tej zastawki, tj. poszerzenie jej średnicy za pomocą balonu zamocowanego na końcu używanego cewnika,
- podobne działanie podejmuje się w przypadku krytycznego zwężenia zastawki płucnej,
- przy drastycznym zmniejszeniu się średnicy otworu owalnego lub w przypadku jego przedwczesnego zamknięcia (co zdarza się w niektórych złożonych wadach serca) również dokonuje się jego udrożnienie za pomocą balonu. Można też założyć stent (rodzaj sprężynki) do tego otworu, aby utrzymać jego drożność.
Przed tego typu zabiegami matce podaje się znieczulenie ogólne, które działa także na płód. Dodatkowo płodowi podaje się domięśniowo środek zwiotczający w celu jego unieruchomienia do zabiegu. Wkłuwa się do serca płodu igłę, a następnie wprowadza cewnik balonowy.
Należy podkreślić, że zabiegi wewnątrzmaciczne nie powodują całkowitego wyleczenia dziecka, pozwalają jedynie za zmniejszenie nasilenia i konsekwencji wrodzonej choroby.
Powodują zwykle poprawę stanu płodu, wydłużenie czasu trwania ciąży oraz rodzenie się noworodków w terminie w lepszym stanie ogólnym.
Oczywiście przezskórne zabiegi interwencyjne są skuteczne, jeśli zostaną wykonane w odpowiednim czasie (zwykle 22.–26. tydz. ciąży).
Jakie najczęściej operacje kardiochirurgiczne wykonuje się u dzieci?
Większość wad wrodzonych serca u dzieci wymaga wykonania zabiegu kardiochirurgicznego w hipotermii i krążeniu pozaustrojowym.
Najczęstszymi wrodzonymi anomaliami serca są ubytek przegrody międzykomorowej (VSD) i ubytek przegrody międzyprzedsionkowej (ASD), zatem korekcje tych dwóch nieprawidłowości są najczęstszymi operacjami kardiochirurgicznymi u dzieci.
