×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Gluten w diecie dziecka

Pytanie nadesłane do redakcji

Chciałam się dowiedzieć coś o glutenie, mianowicie kiedy wprowadzać dziecku pokarmy zawierające gluten? Czy od momentu wprowadzania raz dziennie glutenu muszę od tej pory codziennie podawać go dziecku, czy mogę robić sobie przerwy? Kiedy podawać już większą ilość glutenu? I kiedy pojawiają się objawy nietolerancji tego składnika i jakie to objawy?

Odpowiedziała

dr n. med. Andrea Horvath
pediatra-gastrolog
Klinika Pediatrii, WUM

Szanowna Pani,
gluten jest białkiem roślinnym zawartym w najpopularniejszych polskich zbożach: pszenicy, jęczmieniu i życie. Głównym źródłem glutenu w diecie są produkty zbożowe, tj. kasze i kleiki pszenne, chleby, bułki, i inne wyroby cukiernicze. Gluten wykorzystywany jest także w procesach technologicznych do poprawy wyglądu niektórych produktów, stąd jego obecność w rozlicznych wyrobach garmażeryjnych, np. parówkach, kiełbasach, kaszance, pasztetowej, zupach i sosach w proszku, musztardach, majonezach oraz gotowych koktajlach i deserach. Również dostępne w Polsce produkty z owsa, z uwagi na zanieczyszczenie ziaren innymi zbożami zawierającymi gluten traktować należy jako „produkty glutenowe”.

Optymalny sposób żywienia dziecka w pierwszych miesiącach życia to wyłączne lub przynajmniej przeważające karmienie piersią. Światowa Organizacja Zdrowia, a także wszystkie wiodące towarzystwa pediatryczne w kraju i na świecie rekomendują karmienie naturalne minimum przez pierwszych 6 miesięcy życia dziecka. W tym też okresie, pomiędzy 17.–26. tygodniem życia niemowlęcia zaleca się rozpoczęcie wprowadzania pokarmów uzupełniających, w tym glutenu. Przy czym ten pierwszy kontakt z alergenem pokarmowym, ma mieć charakter spontanicznych, incydentalnych „degustacji” – niewielka ilość glutenu (np. pół łyżeczki) dziennie, aniżeli regularnych posiłków zastępujących karmienie naturalne. Według obecnych standardów żywienia, postępowanie takie ma na celu zmniejszenie ryzyka występowania w przyszłości m.in. celiakii, cukrzycy typu 1 oraz chorób alergicznych.

W przypadku nietolerancji glutenu przez dziecko, objawy nadwrażliwości pokarmowej mogą mieć charakter:

  • ostrych reakcji alergicznych, takich jak: pokrzywka, wstrząs, wymioty – pojawiających się krótko (do 2–4 h) po spożyciu nowego produktu, ale na szczęście w przypadku tego białka niezwykle rzadko występujących u dzieci;
  • reakcji alergicznych pojawiających się z opóźnieniem po spożyciu produktu spożywczego zawierającego gluten (przeciętnie do 72–96 h) i są to zwykle: zmiany skórne (wysypki, szorstkie plamy), dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (np. biegunka), problemy z układem oddechowym (duszności, katar, kaszel);
  • oraz celiakii – choroby trzewnej, która także jest wynikiem niepoprawnej odpowiedzi układu immunologicznego dziecka na gluten, ale w zupełnie innym mechanizmie; w przebiegu celiakii powstają przeciwciała skierowane przeciwko własnym tkankom, w tym przeciwko ścianom jelita cienkiego, czego wyrazem będzie zespół złego wchłaniania, w skrajnych przypadkach objawiający się przewlekłą, niedającą się opanować biegunką, z szybko postępującym wyniszczeniem organizmu dziecka; celiakia jest jednak bardzo zróżnicowaną jednostką chorobową i pomimo organicznych zmian w jelicie może u dziecka przebiegać prawie bezobjawowo – zawsze przy podejrzeniu celiakii warto skonsultować się z gastrologiem dziecięcym.

Reasumując, gluten najlepiej „smakować” już pomiędzy 4. a 6 mż., po tym okresie należy stopniowo zwiększać racje spożywanego produktu zawierającego gluten (np. kaszki pszenicznej), aż do zastąpienia jednego karmienia naturalnego pełnym posiłkiem „glutenowym”, który na stałe wejdzie do jadłospisu dziecka. W świetle obecnych dowodów naukowych taki schemat żywienia zapewnia optymalny i zdrowy rozwój.

Piśmiennictwo:

Dobrzańska A., Czerwionka-Szaflarska M., Kunachowicz H. i wsp.: Zalecenia dotyczące żywienia dzieci zdrowych w 1. roku życia. Zespół ekspertów powołany przez Konsultanta Krajowego ds. Pediatrii. Standardy Medyczne 2007; 4: 2–5.
ESPGHAN Committee on Nutrition. Breast-feeding: A commentary by the ESPGHAN Committee on Nutrition. JPGN 2009; 49: 112–125.
ESPGHAN Committee on Nutrition. Complementary Feeding: A Commentary by the ESPGHAN Committee on Nutrition Medical Position Paper. JPGN 2008; 46: 99–110.
European Food Safety Authority. Scientific opinion on the appropriate age for introduction of complementary feeding in infants. EFSA Journal 2009; 7: 1423, p1–38.
Filipiak B., Zutavern A., Koletzko S., i wsp.: GINI-Group. Solid food introduction in relation to eczema: results from a four-year prospective birth cohort study. J. Pediatr. 2007; 151: 352–358.
Zutavern A., Brockow I., Schaaf B., i wsp.: LISA Study Group. Timing of solid food introduction in relation to eczema, asthma, allergic rhinitis, and food and inhalant sensitization at the age of 6 years: results from the prospective birth cohort study LISA. Pediatrics 2008; 121: e44–e52.

06.12.2012
Inne pytania
  • Liczne moczany bezpostaciowe w osadzie moczu
  • Pleśniawki jamy ustnej u niemowląt
  • Leczenie zarażenia glistą ludzką
  • Skaza białkowa - czy dziecko z tego wyrasta?
  • Pomiary ciśnienia u dzieci – zasady, sposoby wykonywania, interpretacja
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta