Pytanie nadesłane do redakcji
Mam 16 lat i mam czarne włosy. Od pewnego czasu zaobserwowałam ciemne włosy na karku, kości ogonowej, brzuchu, piersiach, twarzy, mam też gęste włosy na rękach oraz trochę rzadsze na ramionach. Nie wiem jak się ich pozbyć, bardzo się wstydzę ubierać w strój kąpielowy, ponieważ te włoski są bardzo widoczne. Czy jest to jakaś choroba? Inne moje koleżanki z równie ciemnymi włosami nie mają takich problemów. Czy można to wyleczyć?
Odpowiedziała
dr n. med. Ewa Krajewska-Siuda
Endokrynolog, pediatra
Poradnia Endokrynologiczna
Centrum Medyczne Enel-Med.
Centrum Chorób Serca UNICARDIA
W przypadku nadmiernego owłosienia wskazana jest konsultacja u endokrynologa, którego rola będzie sprowadzała się do różnicowania, czy mamy do czynienia z hirsutyzmem czy hipertrichozą. W zależności od ustalonego rozpoznania istnieją lub są zbyteczne wskazania do rozszerzenia diagnostyki.
Hirsutyzm jest to występowanie włosów końcowych u kobiet w miejscach wrażliwych na androgeny, typowych dla mężczyzn (górna warga, broda, bokobrody, okolice piersi, dolna część brzucha, wewnętrzna strona ud, okolica międzypośladkowa). Ilościowej oceny nasilenia hirsutyzmu można dokonać, wykorzystując skalę Ferrimana i Gallweya. Każde miejsce ocenia się punktowo, od 0 do 4 pkt, gdzie 0 oznacza brak owłosienia, a 4 – nasilone owłosienie. Za prawidłowe uznaje się wyniki oceny poniżej 7 pkt. I taki stopień nasilenia owłosienia dotyczy 10% populacji kobiet, podczas gdy łagodny hirsutyzm można rozpoznać 3-krotnie częściej. Wrażliwość na androgeny jest wrodzona, stąd problemy z nadmiernym owłosieniem występują rodzinnie. Należy podkreślić, że nadmierne owłosienie ramion, nóg, pleców jest związane z rasą, predyspozycjami genetycznymi i nie ma nic wspólnego z zaburzeniami hormonalnymi.
Natomiast hipertrichoza jest to nadmierny wzrost włosów mieszkowych, który nie jest spowodowany przez androgeny i ich metabolity, a tym samym jest defektem kosmetycznym i nie wymaga leczenia.
Zróżnicowanie tych dwóch jednostek jest niezwykle istotne i decyduje o wyborze diagnostyki hormonalnej i ewentualnej terapii. Diagnostyka hirsutyzmu jest często rozbudowana i wymaga współpracy endokrynologa i ginekologa. Należy wyjaśnić czy nadmierne owłosienie jest pochodzenia jajnikowego (np. PCO, guzy jajnika), nadnerczowego (wrodzony przerost nadnerczy, guzy nadnerczy, choroba i zespół Cushinga), czy też związane jest z obwodową produkcją androgenów w tkance tłuszczowej, jak to się dzieje w otyłości. Objawy hiperandrogenizacji mogą być także spowodowane działaniem androgennym niektórych leków (np. progestagenów zawartych w starszych tabletkach antykoncepcyjnych, steroidów anabolicznych, danazolu) lub wynikać z nadmiernego wydzielania prolaktyny wskutek przyjmowania niektórych leków z grupy przeciwdrgawkowych, przeciwnadciśnieniowych lub blokujących wydzielanie kwasu żołądkowego.
Pragnę zaznaczyć, że diagnostyka bywa uciążliwa, a samo leczenie długotrwałe, pozostawia wiele wątpliwości i na ogół nie spełnia oczekiwań pacjentek. Zauważalnych efektów leczenia należy się spodziewać po upływie 5–6 miesięcy, a najczęściej po 2-letniej kuracji. Dlatego istotne jest uzupełnienie terapii całą gamą zabiegów, które oferuje współczesna kosmetologia. Niezmiernie ważna jest także samoakceptacja, znalezienie własnych atutów urody, podniesienie poczucia własnej wartości i to nie tylko w sferze atrakcyjności seksualnej.
Piśmiennictwo:
K.A. Martin, R.J. Chang, D.A. Ehrmann, L. i wsp.: Evaluation and treatment of hirsutism in premenopausal women: an Endocrine Society Clinical Practice Guideline. I J. Clin. Endocrinol. Metab, 2008; 93: 1105–1120.Azziz R., Knochenhauer E. S., Moran C.: Androgen excess in women: experience with over 1000 consecutive patients. J. Clin. Endocrinol. Metab., 2004: 89, 453–462.
