Czy rozwój ruchowy mojego dziecka przebiega prawidłowo?

Pierwsze 2 lata, a zwłaszcza 1. rok życia dziecka, to okres najbardziej dynamicznego rozwoju. Już nigdy później się nie zdarzy, że zaledwie w ciągu 2 lat prawie 4-krotnie zwiększy ono swoją masę ciała, a prawie o 60% - długość (wysokość) ciała. Również w tym okresie z istoty zupełnie zależnej od rodziców, bezbronnej, leżącej w jednej pozycji w łóżeczku, wyrasta szkrab, który z ciekawością sam buszuje po mieszkaniu, penetrując wszystkie kąty, sam je to, na co ma ochotę, zaczyna mówić i bawić się zabawkami.

Z pewnością też zacznie psocić! Trudno się dziwić, że tak burzliwy okres zmian wzbudza emocje rodziców - z radością witają oni każdą nową umiejętność, każdą zmianę, którą zaskakuje ich dziecko. Często też odczuwają niepokój, czy ich pociecha prawidłowo się rozwija.

Ułożenie ciała niemowlęcia

Ryc. 1. Prawidłowe ułożenie ciała zdrowego niemowlęcia w pierwszym kwartale życia (tzw. pozycja zgięciowa) zarówno rączki, jak i nóżki dziecka leżącego na wznak z buzią zwróconą ku górze są wyraźnie, symetrycznie zgięte w stawach.

Ryc. 2. Prawidłowe ułożenie ciała zdrowego niemowlęcia od 6. miesiąca życia (tzw. pozycja pośrednia) rączki i nóżki dziecka leżącego na wznak są tylko lekko zgięte.

Ułożenie ciała niemowlęcia, szczególnie w pierwszym półroczu życia, jest odruchowe. U zdrowego dziecka, zwłaszcza w pierwszym kwartale życia, napięcie mięśni zginających kończyny przeważa nad napięciem mięśni prostujących, dlatego zarówno rączki, jak i nóżki dziecka leżącego na wznak z  buzią zwróconą ku górze są wyraźne, symetrycznie zgięte w stawach (tzw. pozycja zgięciowa, zobacz zdjęcie). Jest to prawidłowa pozycja niemowlęcia w tym wieku.

Podczas przytrzymywania niemowlęcia w 1. miesiącu życia w pozycji pionowej wyczuwa się napięcie tułowia, rączek i nóżek; główka natomiast odchyla się do tyłu, dlatego trzeba ją podtrzymywać.

W drugim półroczu życia przewaga mięśni zginających kończyny stopniowo się zmniejsza - nóżki i rączki są najpierw tylko lekko zgięte w stawach (tzw. ułożenie pośrednie, zobacz zdjęcie), a następnie wyprostowane.

Ta ewolucja ułożenia ciała jest niezbędna do nabywania kolejnych umiejętności ruchowych i przygotowuje dziecko do przyjmowania dowolnej pozycji ciała oraz samodzielnego przemieszczania się.

Umiejętności ruchowe niemowlęcia

Rozwój ruchowy dzieci przebiega bardzo indywidualnie, ale zwykle odbywa się zgodnie z pewnym uproszczonym schematem, określającym przeciętny wiek, w którym dziecko osiąga kolejny kamień milowy swojego rozwoju. Oczekiwany wiek osiągnięcia tych podstawowych umiejętności znajdziesz w odpowiedniej tabelce w książeczce zdrowia dziecka. Każde dziecko rozwija się jednak według swojego rytmu i nieco spóźnione pojawianie się „kamieni milowych” nie oznacza od razu poważnego zaburzenia rozwojowego.

Zakres normy jest dość szeroki - zobacz: Harmonogram prawidłowego rozwoju dziecka.

Zwykle niemowlę:

• w 2.—3. miesiącu życia unosi głowę, leżąc na brzuszku, i zaczyna ją utrzymywać prosto, gdy znajduje się w pozycji pionowej
• w 5.—6. miesiącu życia - siada i zaczyna raczkować
• w 9.—10. miesiącu życia - przyjmuje pozycję pionową i stoi podtrzymywane
• pod koniec 1. roku życia stawia samodzielnie pierwsze kroki.

Regularna i częsta kontrola rozwoju dziecka w pierwszych 2 latach jego życia, a zwłaszcza w 1. roku, jest bardzo ważna. Umożliwia bowiem wczesne wykrycie zaburzeń i szybkie rozpoczęcie leczenia, co zwiększa szanse na jego powodzenie.

Zgłoś się do lekarza, jeśli niemowlę:

• nie osiąga w przewidywanym czasie „kamieni milowych” rozwoju
• często silnie odgina się do tyłu
• wydaje się sztywne lub bardzo wiotkie
• śpi z mocno zaciśniętymi piąstkami
• prostuje i usztywnia nóżki
• przyjmuje wyraźnie niesymetryczną pozycję ciała i/lub zauważasz wyraźną asymetrię napięcia mięśni
• nie okazuje radości po ukończeniu 6. miesiąca życia
• nie próbuje się komunikować z otoczeniem do ukończenia 1. roku życia (gaworzeniem, wskazywaniem przedmiotów, gestami charakterystycznymi dla różnych uczuć, machaniem rączkami do ludzi)
• po ukończeniu 9. miesiąca życia nie reaguje na zmiany wyrazu twarzy matku, uśmiech lub głos
• nie mówi żadnego słowa w 16. miesiącu życia
• traci wyuczone wcześniej umiejętności.

Czy to prawda, że dziewczynki rozwijają się szybciej niż chłopcy?

Powszechnie się uważa, że dziewczynki wcześniej niż chłopcy osiągają pewne „kamienie milowe” rozwoju ruchowego. Wiele badań wskazuje jednak, że tak nie jest. Tempo rozwoju ruchowego dzieci obu płci jest podobne.