×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Hipoterapia

lek. Alicja Koczwara
Oddział Rehabilitacji, Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie

Hipoterapia to terapeutyczne oddziaływanie konia na człowieka. Wyróżniamy różne formy tej interakcji – od specjalistycznej fizjoterapii na koniu, poprzez psychopedagogiczną jazdę konną do terapii samym kontaktem z koniem.

Zapewne wiele osób zadaje sobie pytanie, dlaczego właśnie koń został wybrany jako „zwierzę partnerskie” do terapii. Otóż w czasie najpowolniejszego ruchu konia w tzw. stępie grzbiet konia porusza się dokładnie tak, jak miednica człowieka w czasie prawidłowego chodu. Przez bezpośredni kontakt z grzbietem konia (bez siodła) miednica pacjenta otrzymuje sygnał – informację, jak się poruszać w czasie prawidłowego chodzenia. Dotyczy to głównie pacjentów z nieprawidłowym napięciem mięśniowym, którzy utracili możliwość samodzielnego chodzenia wskutek urazu czy choroby lub dzieci, które od urodzenia nie miały możliwości odczucia samodzielnego przemieszczania w pozycji pionowej oraz utrzymywania pozycji siedzącej.

Oczywiście, aby sygnały mogły dotrzeć do mózgu pacjenta, muszą być spełnione określone warunki. Miednica dziecka ustawiona jest w odpowiedniej, tzw. pośredniej pozycji. Wymaga to doboru właściwej wielkości konia, aby zbyt duży lub zbyt mały grzbiet konia nie uniemożliwił ustawienia miednicy we właściwej pozycji. Jest to podstawowy warunek, ponieważ to właśnie od miednicy zaczyna się możliwość utrzymania funkcjonalnej pozycji siedzącej, następnie stojącej i oddziaływania na inne odcinki ciała. Dobre ustawienie miednicy wpływa na wyprost tułowia. W prawidłowej pozycji na koniu głowa ustawiona jest w taki sposób, że stanowi najwyższy punkt ciała, zmniejsza się kifoza piersiowa, czyli tzw. plecy okrągłe. Powoduje to kolejny efekt – wysunięcie mostka do przodu i wzrost pojemności klatki piersiowej oraz zbliżenie łopatek do linii kręgosłupa, a w konsekwencji prawidłową postawę. U dzieci z nieprawidłowym napięciem mięśniowym wpływa również na regulację oddechu, ułatwienie domykania ust i w konsekwencji połykania śliny. Może to stanowić element terapii logopedycznej. W czasie jazdy na koniu i stymulacji prawidłowej postawy ciała oraz oddychania pacjent wypowiada określone głoski lub pracuje na kontrolą przepływu powietrza w drogach oddechowych.

Niepowtarzalną stymulacją wykorzystywaną w hipoterapii jest naprzemienny symetryczny ruch, czyli przenoszenie ciężaru ciała pacjenta z jednej strony na drugą z towarzyszącym temu ruchem do przodu, zgodnym z linią przemieszczania się konia. Terapia na koniu umożliwia także trening równowagi poprzez zmiany nachylenia terenu, po którym porusza się koń. Jeżeli jest to jazda do góry, pacjent w celu utrzymania równowagi musi się pochylić do przodu i odwrotnie – przy zjeżdżaniu ze wzniesienia ciężar ciała musi zostać odchylony do tyłu. Ta ciągła stymulacja przenoszenia ciężaru ciała w równym stopniu aktywuje obydwie strony ciała, co niewątpliwie ma istotne znaczenie w zaburzeniach integracji sensorycznej.

W terapii z wykorzystaniem konia znaczenie ma również fakt, że możliwość zmiany kierunku jazdy, tempa i długości kroku konia wpływa na poprawę orientacji w przestrzeni.

Dobór odpowiednich prostych ćwiczeń na koniu typu „pogłaszcz konia prawą ręką za lewym uchem” lub „przy każdym słupku ogrodzenia pogłaszcz konia po grzywie” pozwala na poprawę postrzegania budowy własnego ciała oraz rozróżniania stron. Uczy także koordynacji ruchowej i koncentracji na zadaniu. Koń to żywy organizm, który ma swoją temperaturę (o 1 stopień wyższą niż temperatura ciała człowieka), zapach, wydaje odgłosy, reaguje na dotyk jeźdźca. Te właściwości są wykorzystywane do stymulacji zmysłów pacjenta oraz terapii tzw. kontaktem z koniem.

Nie każdy pacjent kwalifikuje się do zajęć typowej hipoterapii. Takim przeciwwskazaniem jest np. brak umiejętności samodzielnego utrzymywania głowy w pozycji pionowej, ponieważ wtedy chory nie jest w stanie utrzymać pozycji siedzącej, która jest pozycją kluczową w neurofizjologicznym rozumieniu hipoterapii. Również lekooporna padaczka stwarza zagrożenie nieoczekiwanym napadem drgawek z utratą świadomości, której następstwem może być upadek z konia i uraz. Chorobą, w której również przeciwwskazany jest ten rodzaj terapii jest wrodzona łamliwość kości. W tej chorobie z definicji każdy gwałtowny ruch konia lub siła uścisku osoby asekurującej pacjenta może spowodować złamanie.

W tych przypadkach pacjent ma możliwość skorzystania z alternatywnej formy hipoterapii terapii kontaktem z koniem, która daje poczucie radości, poprawy samooceny, akceptacji. Pacjent może czesać konia, głaskać, dotykać, karmić.

Samo przygotowywanie konia do jazdy, dbałość o jego wygląd, stan uprzęży oraz boksu są wykorzystywane jako elementy psychopedagogicznej jazdy konnej. Uczestnictwo w opiece nad koniem poza samą jazdą uczy dyscypliny, obowiązkowości, współdziałania w grupie. Pozwala również na zawieranie przyjaźni oraz poprawy relacji interpersonalnych. Do tych działań dołącza się ćwiczenia zadaniowe na koniu z wykorzystaniem różnych rekwizytów, zmiany pozycji jeźdźca oraz stopniowaniem ich trudności w czasie jazdy. Tę formę terapii poleca się pacjentom z wadami postawy, zaburzeniami zachowania lub jako dopełnienie terapii uzależnień.

W nowoczesnym funkcjonalnym ujęciu rehabilitacja jest działaniem zespołowym. Każdy członek zespołu ma określone zadanie. Tak jest również w przypadku każdej przedstawionej formy hipoterapii. Aby hipoterapia mogła się wpisać jako jeden z elementów wieloaspektowej rehabilitacji, pacjent musi być skierowany na ten rodzaj oddziaływania leczniczego przez lekarza prowadzącego, z jasno określonym celem, po rozważeniu wszystkich wskazań i przeciwwskazań. Doboru konia dla pacjenta dokonuje przeszkolony, posiadający certyfikat hipoterapeuta. On dobiera rodzaj aktywności na koniu lub przy koniu. Jest również odpowiedzialny za sposób asekuracji i bezpieczeństwo pacjenta.

04.01.2013
Zobacz także
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta