×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Tlenoterapia przewlekła

U chorych na POChP z niewydolnością oddechową przewlekłe leczenie tlenem przedłuża życie i poprawia jego jakość oraz korzystnie wpływa na stan emocjonalny i intelektualny. Wymaga ono jednak spełnienia dwóch warunków: właściwej kwalifikacji do leczenia i stosowania tlenu dłużej niż 15 godzin na dobę.

Kwalifikacja do tlenoterapii przewlekłej

Najważniejszym badaniem jest gazometria krwi tętniczej, która pozwala na obiektywną ocenę wydolności oddechowej na podstawie oceny ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi tętniczej.

Aby wynik był wiarygodny, do badania należy pobrać próbkę krwi z tętnicy. Niekiedy badana jest tzw. krew arterializowana, pobierana z opuszki palca lub płatka ucha, ale wyniki tego badania nie są dostatecznie wiarygodne.

Badanie wykonuje się w spoczynku. Gazometrię warto wykonać u wszystkich chorych na POChP z FEV1<50% wartości należnej, ale do przewlekłej tlenoterapii kwalifikują się zwykle chorzy na bardzo ciężką POChP (z FEV1<30%).

Do leczenia kwalifikują się chorzy, u których:

  • PaO2 ≤55 mmHg (odpowiada to saturacji ≤88%)
  • PaO2 55-60 mmHg (odpowiada to saturacji ≤88%) oraz nadciśnienie płucne, obrzęki obwodowe sugerujące prawokomorową niewydolność serca lub policytemia (zbyt duża liczba czerwonych krwinek, kryterium stanowi hematokryt >55%).

Stosowanie przewlekłe tlenoterapii u chorych nie spełniających wyżej wymienionych kryteriów nie jest wskazane (za wyjątkiem szczególnych sytuacji).

Lekarz określa przepływ tlenu, który chory powinien stosować. Jest on wyrażony w litrach na minutę (l/min). Należy okresowo sprawdzać, czy ustawiony przepływ tlenu jest właściwy. Ponadto lekarz podejmuje wspólnie z chorym decyzję o sposobie podawania tlenu. Najczęściej stosowane są wąsy tlenowe (zobacz zdjęcie powyżej). Maska pozwala na precyzyjne dawkowanie stężenia tlenu w mieszaninie oddechowej, ale w nocy może się zsunąć z twarzy, a ponadto utrudnia mówienie i jedzenie, dlatego chorzy preferują wąsy tlenowe.

Wybór źródła tlenu

Kolejną ważną decyzją, która tym razem spada głównie na pacjenta, jest wybór źródła tlenu. Dostępnych jest kilka, wymienionych poniżej, możliwości:


    Chory oddychający tlenem z koncentratora, z użyciem wąsów tlenowych


    Duży stacjonarny pojemnik oraz mały pojemnik na tlen ciekły

  • koncentratory tlenu
    Są to zasilane prądem z sieci elektrycznej urządzenia, które pobierają tlen z powierza. W Polsce są najczęściej stosowanym przez chorych źródłem tlenu. Starsze urządzenia mają wielkość małej szafki, nowe są zdecydowanie mniejsze. Narodowy Fundusz Zdrowia refunduje przewlekłą tlenoterapię chorym na POChP spełniającym wymienione wyżej kryteria. Lekarz kwalifikujący chorego do leczenia powinien przekazać mu listę lokalnych ośrodków prowadzących domowe leczenie tlenem. Jeżeli z powodu braku urządzeń chory musi czekać na leczenie, warto rozważyć zakup nowego lub używanego urządzenia. Koszt zakupu nowego koncentratora wynosi kilka tysięcy złotych. Jest też możliwość wypożyczenia sprzętu za cenę ok. 100–kilkuset zł miesięcznie). Podczas używania koncentratora trzeba pamiętać o okresowej wymianie filtrów oraz (jeśli serwis oferuje taką możliwość) sprawdzaniu skuteczności urządzenia przez oznaczenie stężenia tlenu w przewodzie wyprowadzającym.
    Wybierając koncentrator warto zwrócić uwagę na jego głośność w czasie pracy (szczególnie w przypadku niektórych starszych urządzeń), wymiary i zużycie prądu (w czasie pracy urządzenie cały czas zużywa prąd). Niektóre nowoczesne urządzenia posiadają baterie, więc jest możliwe ich stosowanie poza domem.
  • tlen sprężony w butlach
    Rzadko stosowany, gdyż wymaga częstej wymiany butli z tlenem (duża butla starcza zaledwie na kilka dni).
  • tlen ciekły
    W domu znajduje się duży zasobnik z tlenem (ok. 30—50 litrów), który starcza na około 1—3 tygodni. Z dużego zbiornika można napełnić mniejszy, który można nosić przy sobie, nawet poza domem. Wadą jest mała dostępność w naszym kraju i niekiedy cena.

Zasady leczenia tlenem

Stosuj tlen jak najdłużej
Tlen należy stosować co najmniej 15 godzin na dobę. Należy przyjąć zasadę, że wąsy tlenowe stosujemy „kiedy tylko się da”. Warto je stosować również podczas rozmowy i jedzenia. W badaniach, w których wykazano korzystny wpływ tlenoterapii na długość życia stwierdzono również, że korzystny efekt zależy od długości stosowania tlenu, absolutnym minimum jest 15 godzin.

Uważaj z ogniem
Podczas przewlekłej tlenoterapii absolutnie nie wolno palić tytoniu! Palenie podczas stosowania tlenoterapii grozi zapaleniem się wąsów tlenowych i poważnymi poparzeniami. Uważać należy również podczas używania kuchenek gazowych i innych źródeł ognia (nie wolno zbliżać twarzy z założonymi wąsami tlenowymi do ognia).

Staraj się zachować aktywność
Dla wygody chorego przewód doprowadzający tlen z koncentratora można wydłużyć, w razie potrzeby nawet do 12 metrów, by ułatwić choremu poruszanie się po domu.

Tlenoterapia w pytaniach i odpowiedziach

Koncentrator tlenu » dr med. Filip Mejza
Koncentratory tlenu – na jakie parametry zwrócić uwagę? » dr med. Filip Mejza
Tlenoterapia – wskazania » dr med. Magdalena Twardowska
09.03.2016
Zobacz także
  • Hospitalizacja chorych na POChP - co może mnie spotkać w szpitalu
  • Zasady leczenia POChP
  • Gazometria
  • Klasyfikacja POChP
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta