Poziom spożycia czystego alkoholu na poziomie blisko 12 litrów rocznie per capita nie tylko hamuje rozwój, ale ustawia nas jako społeczeństwo na granicy degradacji. Raport Instytutu Jagiellońskiego za stan alkoholowego upojenia narodu oskarża branżę piwną.
Fot. Pixabay
Zgodnie z danymi WHO, spożycie alkoholu w Polsce stale rośnie. Granicę 8 litrów czystego alkoholu na głowę statystyczny Polak przekroczył w 2004 roku. Od tego momentu było coraz gorzej. Ostatnie dostępne dane (z 2018 roku) mówią o poziomie 11,7 l czystego alkoholu.
Za wzrost spożycia alkoholu odpowiada spożycie piwa. W przeliczeniu na czysty etanol, przeciętny Polak pod postacią piwa przyswaja go rocznie aż 5,34 l. Stanowi to 54,6% wypijanego alkoholu rocznie. I nie ma tutaj powodów do zdziwienia, ponieważ każdy, także nowo narodzony Polak, wypija w ciągu 12 miesięcy niemal dwieście półlitrowych piw.
Wskazane wyżej spożycie alkoholu ustawia Polskę w światowej czołówce. I nie ma w tym wypadku powodów do dumy. Jak wyjaśnia współautorka raportu, socjolożka dr Katarzyna Obłąkowska, przy takim poziomie spożycia alkoholu społeczeństwa przestaje się rozwijać i staje na granicy degradacji.
Tymczasem wiele wskazuje na to, że problem będzie się pogłębiał, ponieważ inicjacja alkoholowa następuje w wieku 12-13 lat, a młodzież w wieku 15-18 lat ma za sobą wielokrotne doświadczenia silnego upojenia alkoholowego.
- Piwo jest napojem pierwszego wyboru inicjacji alkoholowej. Promowanie wśród młodzieży piwa bezalkoholowego należy uznać za formę przyzwyczajania młodych ludzi do konsumpcji piwa zawierającego alkohol. Zidentyfikowany trend skali spożywania piwa jako głównego źródła narodowego upajania się alkoholem etylowym w Polsce pobudzony został między innymi wyłączeniem piwa z zakazu reklamy publicznej – czytamy w informacji promującej raport.
Potwierdzają to wyniki badań. Przeprowadzone przez IBRIS w 2019 roku badania ankietowe wskazały, że dla 43% respondentów piwo było pierwszym w życiu wypitym alkoholem.
Zgodnie z przedstawionymi przez Instytut Jagielloński dowodami, za obecny stan w znacznym stopniu odpowiadają producenci piwa. Co ciekawe, Polacy nie piją piwa polskiego, ponieważ rynek zdominowany jest przez światowe koncerny oferujące wystandaryzowane produkty, które mają niewiele wspólnego z wysokiej jakości piwem. Udział w rynku krajowych piw craftowych to niespełna 4%.
Pijane społeczeństwo to także koszt pokutujących stereotypów.
- Piwo przez większość dorosłych Polaków nie jest uważane za alkohol – tylko 46% dorosłej populacji postrzega je w ten sposób i 75% urzędników gminnych tzw. „fachowców od rozwiązywania problemów alkoholowych” – wskazują autorzy raportu.
Dzieje się tak ze względu na rozmycie skutków spożywania alkoholu i powiązanie w reklamach picia piwa z sukcesem, seksualną atrakcyjnością i społeczną aktywnością. Bardzo często kampanie reklamowe piwa sprzężone są ze sportem, a sportowi idole reklamują piwo.
Co ciekawe, w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi funkcjonuje zapis zakazujący reklamy alkoholu. Zakaz ten jednak od 2001 roku nie obowiązuje piwa.
Raport wskazuje również rozwiązania, które miałyby otrzeźwić społeczeństwo. Pierwsza rekomendacja dotyczy ustanowienia jednoznacznej definicji piwa, która skutkowałaby wyeliminowaniem z rynku napojów o niskiej jakości i wysokiej zawartości alkoholu.
Autorzy raportu dostrzegają również szansę na mniejsze spożycie alkoholu w zrównaniu akcyzy dla wszystkich typów napojów alkoholowych. Wysokość akcyzy powinna być zależna od ilości etanolu zawartego w napoju. Wskazują więc większe obciążenie akcyzą piwa jako głównego dostawcy etanolu do organizmów Polaków.
Konieczna jest również zmiana regulacji dotyczących reklamy napojów alkoholowych ukierunkowana na ochronę grup szczególnie wrażliwych, przede wszystkim dzieci i młodzieży.
