×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe


Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Katedra Reumatologii Wyższej Szkoły Edukacji i Terapii w Poznaniu

Co to jest zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe i jakie są ich przyczyny?

Zapalenie wielomięśniowe jest to samoistne, przewlekłe zapalenie mięśni. W zapaleniu skórno-mięśniowym dołączają się do niego zmiany zapalne w obrębie skóry.

Przyczyna tych chorób nie jest poznana, uważa się, że może istnieć predyspozycja genetyczna, do której dołączają się czynniki środowiskowe - głównie zakażenia wirusowe. Zasadniczą rolę w powstaniu choroby odgrywają mechanizmy autoimmunologiczne. Świadczy o tym powstawanie u chorych przeciwciał, które wykrywa się w surowicy krwi. Przeciwciała te są markerami choroby i mogą ułatwić jej rozpoznanie.

Za autoimmunologicznym podłożem zapalenia wielomięśniowego i skórno-mięśniowego przemawia również częste kojarzenie się ich objawów z innymi chorobami, w których odgrywa rolę proces autoimmunizacji. Należą do nich np. choroba Hashimoto, choroba Gravesa i Basedowa czy cukrzyca typu 1.

Zmiany zapalne powstają w mięśniach poprzecznie prążkowanych, szczególnie w obrębie obręczy barkowej i biodrowej. Zajęte mogą być jednak wszystkie mięśnie, także oddechowe, przełyku i krtani. Zapalenie może obejmować również mięsień sercowy.

Jak często występuje zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe?

Zachorowalność na zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe wynosi od 0,5 do 8 przypadków na milion populacji na rok. Około dwa razy częściej chorują kobiety niż mężczyźni. Choroba może wystąpić w każdym wieku, a największą jej częstość obserwuje się między 45. a 60. rokiem życia.

Jak objawia się zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe?

Początek zapalenia wielomięśniowego lub skórno-mięśniowego może być podstępny (najczęściej) lub ostry. Głównym objawem choroby jest narastające osłabienie mięśni, szczególnie w okolicy barków („obręcz barkowa”) i bioder („obręcz biodrowa”), a także karku i grzbietu. Osłabienie uniemożliwia wstawanie z pozycji siedzącej, chodzenie po schodach, podnoszenie ciężkich przedmiotów. U chorych z ostrym początkiem choroby trudności sprawia podnoszenie się z pozycji leżącej. Osłabieniu mięśni towarzyszą ból i bolesność przy ich ucisku. Zajęcie mięśni gardła, przełyku i krtani powoduje trudności w mówieniu i przełykaniu. Zajęcie mięśni oddechowych utrudnia oddychanie i powoduje duszność.

Równocześnie z objawami zapalenia mięśni mogą wystąpić zaburzenia związane z przewodem pokarmowym (np. refluks żołądkowo-przełykowy), ból i zapalenie stawów (najczęściej stawów rąk), zaburzenia rytmu serca, zmiany w płucach (zapalenie zachłystowe, choroba śródmiąższowa i inne). W przebiegu zapalenia skórno-mięśniowego dochodzi do powstania rumienia wokół oczu o fioletowym zabarwieniu (tzw. rumień heliotropowy), któremu często towarzyszy obrzęk powiek. Rumień może powstać także w okolicy karku i barków, na udach i biodrach, a także na twarzy i w innych okolicach ciała. Częsta jest nadwrażliwość na światło słoneczne.

W każdym przypadku zapalenia wielomięśniowego i skórno-mięśniowego należy się liczyć z możliwością współistnienia choroby nowotworowej. Może ona wyprzedzać objawy ze strony mięśni lub pojawić się po pewnym czasie.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów zapalenia wielomięśniowego lub skórno-mięśniowego?

Wystąpienie ostrych objawów w postaci szybko narastającego bólu i osłabienia mięśni, często z towarzyszącą gorączką oraz z objawami ze strony układu oddechowego i serca, wymaga pilnego zgłoszenia się do lekarza i leczenia szpitalnego. Jeżeli początek choroby jest powolny („podstępny”) należy zgłosić się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, który przeprowadzi odpowiednią diagnostykę, ewentualnie skieruje pacjenta do odpowiednich specjalistów. Takich wolno narastających objawów nie należy lekceważyć - mogą one narastać, a ponadto mogą kojarzyć się ze zmianami nowotworowymi.

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie zapalenia wielomięśniowego i skórno-mięśniowego?

Rozpoznanie zapalenia wielomięśniowego i skórno-mięśniowego opiera się na objawach klinicznych, wśród których najważniejsze to postępujące, symetryczne osłabienie mięśni obręczy barkowej i biodrowej oraz ból i bolesność w ich obrębie. Do rozpoznania niezbędne jest wykonanie badań laboratoryjnych (oznaczenie aktywności enzymów mięśniowych i przeciwciał przeciwjądrowych), ewentualnie elektromiografii, a także ocena mikroskopowa wycinka mięśnia. To ostatnie badanie ma znaczenie rozstrzygające o rozpoznaniu.

W przypadkach zapalenia skórno-mięśniowego w rozpoznaniu bierze się pod uwagę typowe zmiany skórne.

Jakie są metody leczenia zapalenia wielomięśniowego i skórno-mięśniowego?

Leczenie zapalenia wielomięśniowego i skórno-mięśniowego polega głównie na stosowaniu dużych dawek glikokortykosteroidów podawanych doustnie lub dożylnie. W miarę poprawy dawki te stopniowo zmniejsza się do podtrzymujących. Jeżeli nie udaje się w ciągu około 2 miesięcy uzyskać poprawy, należy zastosować leki immunosupresyjne. Rozważa się obecnie nowe możliwości leczenia, ale nie są one jeszcze szerzej stosowane.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie zapalenia wielomięśniowego i skórno-mięśniowego?

Możliwe jest uzyskanie trwałej remisji choroby, czyli zupełnego ustąpienia jej objawów. W takiej sytuacji leczenie podtrzymujące prowadzi się przez długi okres (nawet 3 lata). W tym czasie konieczne jest okresowe kontrolowanie aktywności enzymów mięśniowych. Ponadto konieczna jest diagnostyka w kierunku współistniejącej choroby nowotworowej.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia zapalenia wielomięśniowego i skórno-mięśniowego?

Pomimo uzyskanej remisji i zakończenia farmakoterapii, chory musi pozostawać w dalszej obserwacji. Niezwykle ważna jest wówczas także rehabilitacja mająca na celu przywrócenie siły mięśniowej i sprawności fizycznej.

Co robić, aby uniknąć zachorowania na zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe?

Ponieważ przyczyny zapalenia wielomięśniowego i skórno-mięśniowego nie są znane, nie ma możliwości zapobiegania tej chorobie.

20.03.2017
Zobacz także
  • Choroba Hashimoto - co to, objawy, badania, leczenie
  • Cukrzyca typu 1
Wybrane treści dla Ciebie
  • Mieszana choroba tkanki łącznej
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta