×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Gorączka krwotoczna Ebola

Co to jest gorączka krwotoczna Ebola?

Gorączka krwotoczna Ebola to szczególnie niebezpieczna wirusowa gorączka krwotoczna występująca w Afryce Subsaharyjskiej. Nazwa choroby pochodzi od rzeki Ebola, w dorzeczu której wystąpiły pierwsze przypadki choroby w Sudanie i Zairze. Liczne potwierdzone przypadki odnotowano także w Ugandzie, Wybrzeżu Kości Słoniowej, Gabonie i Liberii.

Gorączka krwotoczna Ebola
Fot. Pixabay.com

Cechami gorączki Ebola są: nagły początek, ciężki przebieg z bólami i uszkodzeniem układu naczyniowego, objawiający się zaburzeniami krzepnięcia, krwawieniami z wszystkich otworów ciała oraz spadkiem ciśnienia tętniczego. Uważa się, że gorączka Ebola przenosi się przez bezpośredni kontakt z materiałem zakaźnym pochodzącym od zakażonego zwierzęcia lub chorego człowieka (np. krew, nasienie, wymiociny oraz drogą seksualną). Gorączka krwotoczna Ebola jest chorobą odzwierzęcą, której prawdopodobnym rezerwuarem są nietoperze owocożerne. Pomimo odzwierzęcego charakteru choroby, również chorzy i ozdrowieńcy są źródłem zakażenia dla innych ludzi przez kontakt z materiałem zakaźnym lub drogą seksualną. Ebola jest najgroźniejszą znaną gorączką krwotoczną - jej wskaźnik śmiertelności sięga 70-80%.

Co jest przyczyną gorączki krwotocznej Ebola?

Gorączkę krwotoczną wywołuje zawierający RNA wirus Ebola z rodziny Filoviridae, który został zidentyfikowany podczas pierwszej epidemii choroby w 1976 roku. Znane są 4 podtypy wirusa: Zair, Sudan, Ivory Coast oraz Reston. Prawdopodobnym rezerwuarem choroby są nietoperze owocożerne lub niektóre małpy, z których zakażenie przenosi się na człowieka, dając początek ognisku endemicznemu choroby. Gorączka krwotoczna Ebola szerzy się następnie na drodze bezpośredniego kontaktu z krwią, płynami ustrojowymi, wydzielinami i wydalinami chorego, kontaktu z przedmiotami skażonymi wirusem (np. igły, strzykawki, sprzęt medyczny wielorazowego użytku) oraz drogą kropelkową jako zakażenie szpitalne.

W jaki sposób wirus Ebola wywołuje gorączkę krwotoczną?

Po przedostaniu się do wnętrza organizmu wirus Ebola mnoży się w ogromnych ilościach i rozprzestrzenia się w układzie chłonnym, wątrobie i śledzionie oraz atakuje białe krwinki, komórki układu krwiotwórczego i siateczkowo-śródbłonkowego. Wirus uszkadza wątrobę, nadnercza, serce i naczynia krwionośne. Wywołuje apoptozę (zaprogramowaną śmierć) limfocytów, martwicę nadnerczy, uszkodzenie hepatocytów oraz zwiększenie przepuszczalności ścianek drobnych naczyń krwionośnych. Okres wylęgania gorączki Ebola, po którym pojawiają się pierwsze objawy kliniczne, wynosi od 4 do 21 dni (średnio 7-14 dni). Zakażeniu wirusowemu towarzyszy silny odczyn gorączkowy i zmniejszenie odporności. Gorączce Ebola towarzyszą typowe nieprawidłowości w obrazie krwi: zmniejszona liczba białych ciałek (leukopenia) oraz mała liczba płytek (małopłytkowość).

W jaki sposób dochodzi do zachorowania na gorączkę Ebola i gdzie występuje choroba?

Gorączka krwotoczna Ebola w niewyjaśniony dotąd sposób przenosi się na ludzi ze zwierząt pełniących rolę rezerwuaru choroby, prawdopodobnie nietoperzy owocożernych. Następnie szerzy się w ognisku epidemicznym przez bezpośredni kontakt z chorymi i pochodzącym od nich materiałem biologicznym, czemu sprzyjają często występujące zaburzenia krzepnięcia i krwotoki. Chory jest bardzo niebezpieczny dla otoczenia, ze względu na silną zaraźliwość choroby. Możliwe są zakażenia szpitalne, zakażenia krwiopochodne przez zakłucia oraz zakażenia drogą seksualną w okresie rekonwalescencji.

Jak się objawia gorączka krwotoczna Ebola?

Przebieg kliniczny gorączki krwotocznej Ebola cechuje się ostrym początkiem z szybkim narastaniem temperatury ciała do ponad 40°C, bólami głowy, bólami mięśni i stawów, zapaleniem gardła oraz zapaleniem przełyku z towarzyszącymi owrzodzeniami. Szybko na pierwszy plan wysuwają się objawy skazy krwotocznej: wybroczyny na skórze i błonach śluzowych, w tym spojówkach, krwawe wymioty i krwista biegunka. W odróżnieniu od pozostałych gorączek krwotocznych, zaburzenia krzepnięcia, które występują u około połowy chorych, pojawiają się bardzo wcześnie, zaraz po pierwszych objawach choroby. Bardzo szybko dochodzi do odwodnienia, rozwoju zaburzeń elektrolitowych, nasilonego katabolizmu (rozpadu białek), skrajnego wyczerpania i szybkiej utraty masy ciała. W większości przypadków gorączce Ebola towarzyszy plamisto-grudkowa wysypka oraz cechy uszkodzenia wątroby z żółtaczką.

Pogorszenie stanu chorego najczęściej wynika z zaostrzenia zaburzeń krzepnięcia i w większości przypadków z krwawienia do przewodu pokarmowego oraz narządów wewnętrznych. U niektórych chorych mogą również wystąpić zaburzenia neurologiczne i niewydolność nerek, która objawia się wydalaniem niewielkiej ilości moczu, a w ciężkich przypadkach śpiączką mocznicową. Mogą wystąpić krwotoki do jam ciała. Ciężkie zachorowania na gorączkę Ebola prowadzą do zgonu w przebiegu śpiączki i/lub masywnego krwawienia do przewodu pokarmowego.

Śmiertelność w wyniku gorączki Ebola jest bardzo wysoka i dochodzi do 70-80%. Śmierć chorego jest najczęściej wynikiem niewydolności wielonarządowej. Do czynników niekorzystnych rokowniczo należą: duże zaburzenia krzepnięcia, obfite krwotoki, powikłania ogólnoustrojowe (wstrząs, zespół rozsianego krzepnięcia wewnątrznaczyniowego [zespół DIC]) niewydolność nerek, uszkodzenie nadnerczy oraz współistnienie chorób przewlekłych. Czynnikiem poprawiającym rokowanie jest natomiast intensywne nawadnianie dożylne i szybkie wyrównywanie zaburzeń elektrolitowych. Jeżeli chory przeżyje pierwsze kilkanaście dni choroby, istnieje duża szansa na wyzdrowienie. Typowe nieprawidłowości stwierdzane w badaniach laboratoryjnych obejmują leukopenię, małopłytkowość, hiperbilirubinemię i podwyższoną aktywność aminotransferaz. Przebycie zakażenia pozostawia zwykle odporność.

Jak lekarz rozpoznaje wirusową gorączkę krwotoczną Ebola?

Podejrzenie gorączki krwotocznej Ebola można wysunąć na podstawie nagłego wystąpienia objawów grypopodobnych z towarzyszącymi krwawieniami u osób, które przebywają lub powróciły z rejonów endemicznego występowania gorączki Ebola lub miały kontakt z chorymi lub wirusem Ebola (np. materiałem zakaźnym w laboratorium). W takich przypadkach obowiązuje natychmiastowa hospitalizacja osoby podejrzanej o zakażenie i zastosowanie ścisłej izolacji pacjenta. Dąży się do możliwie najszybszego zweryfikowania podejrzenia za pomocą diagnostyki molekularnej (PCR), metod serologicznych (ELISA) lub hodowli wirusa Ebola z materiału biologicznego na liniach komórkowych (we wczesnym okresie choroby). W czasie epidemii do podejrzenia gorączki Ebola wystarczają przesłanki epidemiologiczne, czyli prawdopodobny kontakt za chorym.

Jakie powikłania może powodować gorączka Ebola?

Jedynie u około 1/5 chorych objawy kliniczne gorączki krwotocznej Ebola ustępują samoistnie w ciągu kilkunastu dni bez pozostawienia trwałych następstw. U pozostałych choroba prowadzi do powikłań i śmierci. Do najczęstszych powikłań gorączki Ebola należą: krwawienia do przewodu pokarmowego i krwotoki wewnętrzne, zapalenie wątroby, zapalenie jąder i zapalenie naczyniówki oczu. U części chorych może wystąpić niewydolność nerek, która wymaga stosowania dializ.

Jak się leczy wirusową gorączkę krwotoczną Ebola?

Podstawowe znaczenia ma leczenie objawowe, które polega na wyrównywaniu zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej, substytucji czynników krzepnięcia, postępowaniu przeciwwstrząsowym i leczeniu powikłań, takich jak niewydolność nerek czy niewydolność oddechowa. Ponadto stosuje się odpowiednio leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe, unikając leków hamujących funkcje płytek krwi (np. aspiryny). Jak dotąd brakuje zarejestrowanych leków przeciwwirusowych o udokumentowanym działaniu. Podejmowano próby podawania różnych preparatów (surowicy ozdrowieńców oraz różnych leków eksperymentalnych i przeciwciał monoklonalnych neutralizujących wirusa Ebola). Niemniej wydaje się, że w chwili obecnej najważniejsze jest intensywne leczenie podtrzymujące, które pozwala układowi odpornościowemu zyskać czas chorego na walkę z wirusem.

Jak można zapobiegać wystąpieniu gorączki krwotocznej Ebola?

W przypadku gorączki krwotocznej Ebola, która przenosi się w ognisku epidemicznym drogą kropelkową oraz przez kontakt z materiałem zakaźnym, podstawowym działaniem profilaktycznym jest unikanie kontaktu z chorymi i materiałem biologicznym, w tym krwią, wydalinami i innymi płynami ustrojowymi chorych. Warunkiem opanowania zachorowań i zapobieżenia rozwojowi epidemii jest ścisłe izolowanie chorych, kwarantanna osób, które miały kontakt z chorymi, przestrzeganie zasad ochrony osobistej podczas opieki nad chorymi oraz właściwa dezynfekcja sprzętu wielokrotnego użytku. Dwie szczepionki są w trakcie badań klinicznych, które przyniosły zachęcające wstępne rezultaty.

Czy jest możliwe całkowite wyleczenie gorączki krwotocznej Ebola?

Całkowite wyzdrowienie z gorączki krwotocznej Ebola jest możliwe, choć udaje się je uzyskać jedynie około 1/5 chorych. Objawy kliniczne choroby ustępują zwykle samoistnie w ciągu kilkunastu dni, jedynie u części chorych dochodzi do rozwoju powikłań - najczęściej związanych z krwawieniami do narządów wewnętrznych. Przechorowanie pozostawia odporność.

Co robić w przypadku wystąpienia gorączki krwotocznej Ebola?

Podejrzenie gorączki krwotocznej Ebola należy bezwzględnie traktować bardzo poważnie. Samodzielnie można doraźnie zastosować leczenie objawowe łagodzące gorączkę (leki przeciwgorączkowe np. paracetamol). Należy pozostać w domu, unikać kontaktów z ludźmi oraz wezwać pogotowie ratunkowe, informując o podejrzeniu zachorowania na gorączkę Ebola. Wszyscy chorzy wymagają leczenia szpitalnego oraz ścisłej izolacji aby zapobiec przeniesieniu zakażenia i rozprzestrzenieniu zachorowań. Chociaż jak dotąd nie notowano zachorowań na gorączkę krwotoczną Ebola w Polsce, podróże lotnicze sprzyjają przywleczeniu choroby, a osoby wyjeżdżające w rejony endemiczne są narażone na realne ryzyko zachorowania.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

Jeżeli gorączka krwotoczna Ebola przebiegała stosunkowo łagodnie, zwykle wymaga jedynie oszczędzającego trybu życia do czasu powrotu dobrego samopoczucia. W przypadkach powikłań powrót do pełni zdrowia może wymagać długotrwałej rekonwalescencji. Po przechorowaniu niektórych gorączek krwotocznych konieczne jest unikanie zachowań, które mogą prowadzić do przeniesienia wirusa (np. stosunków seksualnych w okresie rekonwalescencji).

08.06.2017
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta