Co to jest wyłyżeczkowanie jamy macicy i na czym polega?
Wyłyżeczkowanie jamy macicy jest jednym z częściej wykonywanych zabiegów ginekologicznych przeprowadzanych w warunkach szpitalnych. Odbywa się zwykle podczas jednodniowego pobytu w szpitalu. Często wykonywane jest jednocześnie z wyłyżeczkowaniem kanału szyjki jamy macicy. Zabieg trwa około 10–20 minut, wykonywany jest w gabinecie zabiegowym w znieczuleniu ogólnym.
Wyłyżeczkowanie jamy macicy polega na pobraniu materiału z jamy macicy lub całkowitym jej opróżnieniu za pomocą specjalnie do tego przeznaczonych sterylnych narzędzi w celach diagnostycznych i/lub leczniczych. Ma na celu wykluczenie chorób endometrium, czyli błony śluzowej macicy (również nowotworowych), zatrzymanie nieprawidłowego krwawienia z dróg rodnych lub usunięcia zalegających tkanek po porodzie lub poronieniu.
Jakie są wskazania do wykonania wyłyżeczkowania jamy macicy?
Jak w przypadku każdego zabiegu, konieczne są ścisłe wskazania do jego wykonania, a pacjentka musi zostać skierowana przez swojego lekarza ginekologa. Do jego przeprowadzenia kwalifikują się pacjentki z nieprawidłowymi obfitymi lub przedłużającymi się krwawieniami z dróg rodnych o nieznanej przyczynie, szczególnie w okresie przedmenopauzalnym, krwawieniami lub plamieniami po menopauzie, podejrzeniem rozrostu endometrium/polipa endometrium, które oparto na podstawie obrazu błony śluzowej macicy w badaniu ultrasonograficznym. Zabieg jest jedną z opcji leczenia poronienia zatrzymanego, które nie reaguje na terapię farmakologiczną, jego wykonanie może się okazać konieczne po poronieniu samoistnym niezupełnym, kiedy to w jamie macicy pozostaną tkanki po jaju płodowym.
Zdarza się, że po porodzie siłami natury w trakcie oceny popłodu (łożyska i błon płodowych) stwierdzi się lub podejrzewa jego niekompletność lub niecałkowite oddzielenie się łożyska – położna bądź lekarz zauważy, że błony są podarte lub łożysko krwawi. W takim przypadku również wykonuje się zabieg wyłyżeczkowania jamy macicy, jednak w wielu przypadkach nie wymaga on wprowadzenia pacjentki w znieczulenie ogólne.
Jak przebiega wyłyżeczkowanie jamy macicy?
Wyłyżeczkowanie jamy macicy wykonuje się w krótkim znieczuleniu ogólnym na fotelu ginekologicznym w gabinecie zabiegowym. W trakcie zabiegu pacjentka śpi, nie odczuwa bólu ani dyskomfortu, nie pamięta przebiegu zabiegu. Przed rozpoczęciem procedury położna odkaża dokładnie okolicę sromu oraz krocza. W trakcie trwania zabiegu wykorzystuje się sterylne narzędzia i środki higieniczne jednorazowego użytku. Po znieczuleniu pacjentki przez anestezjologa ginekolog zakłada wzierniki ginekologiczne do pochwy, uwidaczniając jej ściany oraz szyjkę macicy, następnie zakłada narzędzia zwane kulociągami na wargę przednią szyjki macicy, co pozwala uwidocznić jej ujście i ułatwia przeprowadzenie zabiegu. Na kolejnym etapie wprowadza delikatnie sondę do jamy macicy aż do napotkania oporu, którym jest ściana narządu, co pozwala na oszacowanie jej długości, przebiegu trzonu macicy oraz jego położenia. Na tym etapie może pobrać najmniejszą łyżką tkankę z kanału szyjki macicy. Następnie przechodzi do rozszerzenia kanału szyjki macicy za pomocą obłych, podłużnych narzędzi, zwanych hegarami (rozszerzaczami), w kolejności od najmniejszego do największego, uzyskując dzięki temu dostęp do jamy macicy. Przez tak przygotowany kanał wprowadza łyżki, o rozmiarze dobranym w zależności od stopnia rozszerzenia i ostrożnie wyskrobuje zawartość jamy macicy z każdej jej ścian. Pobrany materiał biologiczny umieszcza się w specjalnie do tego przeznaczonych, oznaczonych pojemnikach i wysyła się do badania histopatologicznego, podczas którego patomorfolog pod mikroskopem ocenia prawidłowość struktury błony śluzowej macicy i ewentualną obecność zachodzących procesów chorobowych. Po zabiegu pacjentka jest wybudzana ze znieczulenia i przez kolejne 2 godziny monitorowana w pozycji leżącej, nie może w tym czasie spożywać pokarmów ani płynów. Po uzyskaniu pełnej sprawności oraz braku powikłań w większości przypadków pacjentka otrzymuje w tym samym dniu wypis do domu.
Jak przygotować się do wyłyżeczkowania jamy macicy?
W dniu wykonania zabiegu należy zgłosić się do szpitala o wyznaczonej godzinie na czczo, z ubraniem do przebrania oraz lekami przyjmowanymi na stałe, a także wynikami badań, jeśli zostały zalecone do wykonania. Tuż przed zabiegiem pacjentka powinna udać się do toalety celem oddania moczu i/lub stolca oraz podmycia się.
Szczególne zasady przygotowania lekarz kwalifikujący do zabiegu powinien omówić indywidualnie z każdą pacjentką. .W przypadku, gdy kobieta choruje przewlekle, należy skonsultować swoje aktualne leczenie z ginekologiem i/lub lekarzem pierwszego kontaktu co najmniej 7 dni przed zabiegiem, szczególnie gdy przyjmuje preparaty zmniejszające krzepliwość krwi (np. kwas acetylosalicylowy, doustne antykoagulanty), gdyż może istnieć potrzeba czasowej zmiany leku lub chwilowego zaprzestania jego stosowania. Należy pamiętać, że decyzji o modyfikacji przewlekłego leczenia nie powinno się podejmować na własną rękę, a wszystkie wątpliwości kierować w stronę lekarza prowadzącego lub kwalifikującego do zabiegu.
Jakie są przeciwwskazania do wyłyżeczkowania jamy macicy?
Podstawowym przeciwwskazaniem do wykonania zabiegu wyłyżeczkowania jamy macicy jest rozwijająca się ciąża, dlatego za każdym razem przed jego przeprowadzeniem konieczne jest wykonanie testu ciążowego z krwi (oznaczenie poziomu beta-HCG), często już podczas pobytu w szpitalu. Kobiety chorujące na ostre stany zapalne dróg rodnych, u których pojawiły się nieprawidłowo wyglądające upławy, o nieprawidłowym zapachu powinny zgłosić to lekarzowi, który na podstawie rozmowy z pacjentką i badania ginekologicznego może powziąć decyzję o konieczności przełożenia zabiegu po zastosowaniu leczenia miejscowego lub ogólnoustrojowego.
Jakie powikłania mogą wystąpić po wykonaniu wyłyżeczkowania jamy macicy? Jak postępować po wyłyżeczkowaniu jamy macicy?
Niekorzystny przebieg oraz komplikacje zabiegu nie występują często. Najczęstszym powikłaniem wyłyżeczkowania jamy macicy są kilkudniowe plamienia po zabiegu, trwające zazwyczaj maksymalnie do 7 dni.
Poważne, zagrażające zdrowiu i życiu powikłania zdarzają się bardzo rzadko, niemniej należy mieć świadomość o ich możliwym pojawieniu się, gdyż żaden lekarz nie zagwarantuje z całą pewnością bezproblemowego przebiegu zabiegu.
Należą do nich:
- zakażenie rany powstałej w jamie macicy,
- zakażenie układu moczowego,
- uszkodzenie ściany macicy przez narzędzia wprowadzane do jamy macicy, co może prowadzić do konieczności usunięcia całego narządu,
- silne krwawienie w trakcie lub po zabiegu wymagające natychmiastowej interwencji,
- powikłania zakrzepowo-zatorowe,
- niezmiernie rzadko uszkodzenie narządów przylegających bezpośrednio do macicy: moczowodów, pęcherza moczowego, jelit.
Do powikłań późnych wyłyżeczkowania jamy macicy należy choroba Ashermana (powstanie zrostów w jamie macicy), która jest stanem mogącym wpływać negatywnie na płodność.
Standardowe postępowanie po zabiegu wymaga kilkudniowego oszczędzania się - wstrzymania się od współżycia, dźwigania, intensywnych aktywności. Endometrium regeneruje się w czasie ok. 5 dni, dlatego już po 5–7 dniach można wrócić do codziennego trybu życia.
W przypadku niepokojących objawów po powrocie do domu: dreszczy, gorączki, silnego krwawienia z dróg rodnych, silnego bólu brzucha konieczne jest niezwłoczne stawienie się do szpitala. Przedłużające się plamienia z dróg rodnych wymagają konsultacji u lekarza prowadzącego. W przypadku łyżeczkowania jamy macicy po porodzie lub poronieniu wskazana jest kontrolna wizyta u ginekologa po 2–3 tygodniach w celu oceny prawidłowego oczyszczania się jamy macicy. W każdym przypadku należy pamiętać o odebraniu wyniku badania histopatologicznego w ciągu kilku tygodni po wykonaniu zabiegu i przekazaniu go do interpretacji swojemu lekarzowi w celu ustalenia dalszego postępowania.
