Co to jest histeroskopia i na czym polega?
Histeroskopia jest mało inwazyjną metodą endoskopową, wykorzystywaną powszechnie w ginekologii, charakteryzującą się wysokim poziomem bezpieczeństwa. Dzięki temu zabiegowi możliwe jest bezpośrednie uwidocznienie wnętrza kanału szyjki macicy, jamy macicy i ujść jajowodowych oraz zmian, które nie są jednoznaczne w obrazie ultrasonograficznym. Wyróżnia się dwa rodzaje histeroskopii: diagnostyczną i leczniczą. Zabieg wykonuje się z użyciem histeroskopu – niewielkiej kamery, którą wprowadza się przez pochwę i kanał szyjki macicy do jamy macicy. Średnica histeroskopu używanego w celu leczenia operacyjnego jest większa i ma kanał umożliwiający wprowadzenie narzędzi. Obraz z kamery lekarz widzi na ekranie w powiększeniu. Przy stwierdzeniu nieprawidłowości możliwe jest usunięcie zmian za pomocą specjalnych mikronarzędzi lub łyżeczkując jamę macicy.
Jakie są wskazania do wykonania histeroskopii?
Histeroskopia ma powszechne zastosowanie w ginekologii, metodę tę wykorzystuje się w przypadku diagnostyki i leczenia:
- podejrzenia zmian w obrębie błony śluzowej macicy – polipów, raka, rozrostu endometrium,
- nieprawidłowych krwawień z dróg rodnych u kobiet w wieku reprodukcyjnym (wtedy, kiedy mogą zajść w ciążę),
- krwawień po menopauzie,
- podejrzenia pozostałości po porodzie lub poronieniu w jamie macicy,
- podejrzenia wad macicy,
- podejrzenia mięśniaków zlokalizowanych w pobliżu jamy macicy – podśluzówkówych i śródściennych,
- jako jedna z metod diagnostyki niepłodności oraz przy podejrzeniu zrostów wewnątrzmacicznych,
- konieczności zweryfikowania wyniku badania histopatologicznego, które przeprowadzono wcześniej po pobraniu materiału w trakcie innych procedur ginekologicznych, m.in. łyżeczkowania jamy macicy,
- konieczności usunięcia ciała obcego z jamy macicy,
- podejrzenia zmian w obrębie szyjki macicy.
Jak przebiega histeroskopia?
Histeroskopię przeprowadza się w pozycji ginekologicznej, a rodzaj znieczulenia zależy od warunków oraz rodzaju zabiegu. Histeroskopię operacyjną wykonuje się w znieczuleniu ogólnym lub rzadziej miejscowym w warunkach szpitalnych, natomiast diagnostyczną można przeprowadzić z zastosowaniem leków rozluźniających i uspokajających bez konieczności hospitalizacji. Przed rozpoczęciem zabiegu operator odkaża okolicę krocza, zmniejszając ryzyko powikłań w postaci infekcji. Następnie wprowadza wzierniki do pochwy, uwidaczniając szyjkę macicy. W razie konieczności delikatnie rozszerza kanał szyjki macicy, używając tzw. hegarów. Przez tak przygotowane drogi rodne wprowadza histeroskop. Następnie wnętrze macicy wypełniane jest płynem (fizjologicznym roztworem NaCl), co ułatwia dokładną ocenę wzrokową jamy macicy. Obraz ukazuje się na ekranie w dużym powiększeniu. W przypadku histeroskopii zabiegowej, gdy stwierdzi się nieprawidłowości, które mogą zostać bezpiecznie usunięte podczas procedury, ginekolog w zależności od możliwości danej placówki przystępuje do wycięcia zmian za pomocą mikronarzędzi, lasera lub elektrokoagulacji. W niektórych przypadkach wykonuje się wyłyżeczkowanie jamy macicy. Materiał uzyskany podczas histeroskopii przekazuje się do badania histopatologicznego (pod mikroskopem), którego wynik dostępny jest kilka tygodni po zabiegu.
Jak przygotować się do zabiegu histeroskopii?
Najlepszym czasem na poddanie się zabiegowi są pierwsze dni po zakończeniu krwawienia miesiączkowego, w I połowie cyklu – przed owulacją. Wynika to z faktu, iż błona śluzowa macicy na tym etapie cyklu jest najcieńsza, co pozwala lepiej uwidocznić ewentualne zmiany. Lekarz przed zabiegiem może zalecić stosowanie leków hormonalnych.
Histeroskopia przeprowadzana w szpitalu wymaga wcześniejszego stawienia się w szpitalu, na czczo. Należy zabrać ze sobą leki przyjmowane są na stałe oraz ubrania na przebranie. Pobyt w szpitalu trwa standardowo 1–3 dni. W przypadku stosowania leków przeciwcukrzycowych oraz przeciwkrzepliwych należy skonsultować ich przyjmowanie i ewentualne zmiany z lekarzem kierującym lub kwalifikującym na zabieg. Konieczne jest poinformowanie ginekologa o ewentualnych uczuleniach i reakcjach niepożądanych na leki. W dniu przyjęcia do szpitala wykonuje się badania laboratoryjne mające na celu określenie stanu ogólnego pacjentki oraz wykluczające ciążę.
Histeroskopia diagnostyczna wykonywana w gabinecie nie wymaga specjalnych przygotowań ani wykonywania specjalnych badań, a dyskomfort odczuwany podczas zabiegu jest podobny do odczuwanego podczas badania ginekologicznego.
Jakie są przeciwwskazania do histeroskopii?
Najważniejszym przeciwskazaniem do histeroskopii jest stwierdzenie prawidłowo rozwijającej się ciąży. Zabiegu nie można bezwzględnie przeprowadzić również wtedy, gdy na podstawie objawów i badania ginekologicznego stwierdzi się infekcję dróg rodnych. Wykonywanie histeroskopii w trakcie obfitego krwawienia uzasadnione jest jedynie w szczególnych wskazaniach ze względu na ograniczoną widoczność podczas zabiegu.
Jakie powikłania mogą wystąpić po wykonaniu histeroskopii? Jak postępować po histeroskopii?
Histeroskopia uznawana jest za procedurę bezpieczną, niosącą bardzo małe ryzyko powikłań. Należy pamiętać jednak, że tak jak w przypadku innych zabiegów, komplikacje się zdarzają. Jednym z nich jest zapalenie narządów miednicy mniejszej. Ryzyko tego powikłania wynosi mniej niż 1%, dlatego profilaktyka antybiotykowa nie jest konieczna. Najpoważniejszym powikłaniem histeroskopii jest perforacja (przedziurawienie) ściany macicy, do którego może dojść już podczas samego wprowadzania histeroskopu do jamy macicy lub w trakcie usuwania zmian znajdujących się w jej wnętrzu. Niezmiernie rzadko przy przebiciu ściany może dojść do jednoczesnego uszkodzenia narządów leżących w pobliżu narządu rodnego: jelit lub pęcherza moczowego. Zdarza się, że podczas zabiegu dochodzi do pojawienia się obfitego krwawienia. Powyższe powikłania mogą wymagać podjęcia przez lekarza interwencji chirurgicznej. Wyrażając zgodę na zabieg, należy mieć świadomość, że w przypadku wystąpienia ciężkich komplikacji, konieczna może okazać się operacja mająca na celu zaopatrzenie uszkodzeń, a w skrajnych przypadkach usunięcie macicy. Innym powikłaniem jest przedostanie się zbyt dużej ilości płynu używanego podczas zabiegu do układu krwionośnego. Dalekosiężnym negatywnym skutkiem histeroskopii, szczególnie gdy w trakcie jej trwania wykonano łyżeczkowanie, może być pojawienie się zrostów wewnątrzmacicznych, które mogą skutkować problemami z płodnością.
Po przeprowadzeniu histeroskopii możliwe jest kilkudniowe plamienie z dróg rodnych, które powinno stopniowo się zmniejszać. Przez około 7–10 dni, a w przypadku histeroskopii zabiegowej do 3 tygodni wskazane jest zrezygnowanie z intensywnej aktywności fizycznej, współżycia oraz dźwigania ciężkich przedmiotów. W dniu zabiegu, gdy był on przeprowadzany w znieczuleniu ogólnym, nie powinno się prowadzić samochodu. W przypadku pojawienia się silnych dolegliwości bólowych podbrzusza, obfitego krwawienia z dróg rodnych, gorączki po histeroskopii konieczne jest pilne zgłoszenie się do lekarza (najlepiej w ośrodku, w którym była wykonana procedura).
