Ektopia czy nadżerka szyjki macicy?
Lekarz ginekolog bardzo często spotyka się z ektopią szyjki macicy. Częściej używany w kontekście zmian na części pochwowej szyjki macicy termin „nadżerka” jest nieprawidłowy, niemniej oba sformułowania budzą niepokój wśród pacjentek – zupełnie niepotrzebnie. Ektopią szyjki macicy nazywa się przemieszczenie się nabłonka walcowatego (inaczej zwanego gruczołowym) wyściełającego kanał szyjki macicy na tarczę szyjki macicy (czyli część szyjki macicy widoczną przez pochwę), gdzie w idealnych warunkach występuje nabłonek płaski. Zmianę tę można zauważyć podczas badania ginekologicznego przez wzierniki jako żywoczerwony obszar wokół ujścia kanału szyjki macicy.
Prawdziwe nadżerki są stosunkowo rzadkim zjawiskiem, a do ich powstania mogą doprowadzić stany zapalne toczące się w obrębie szyjki macicy lub urazy. O jej występowaniu mówi się, gdy podczas badania pod mikroskopem stwierdzi się ubytek nabłonka na tarczy szyjki macicy.
Wszystkie czerwone obszary na szyjce macicy zwane są erytroplakią, która może powstawać w wyniku ektopii, nadżerki prawdziwej, stanów zapalnych, a także raka przedinwazyjnego, dlatego każde wystąpienie zmian na szyjce macicy wymaga diagnostyki.
Jak często występuje ektopia szyjki macicy?
Ektopia szyjki macicy jest bardzo częstym zjawiskiem obserwowanym u pacjentek przybywających do gabinetu ginekologicznego. Szacuje się, że występowanie ektopii dotyczy 25–30% kobiet.
Jak objawia się ektopia szyjki macicy?
Ektopię szyjki macicy w większości przypadków wykrywa się przypadkowo podczas badania ginekologicznego. Zwykle nie jest objawowa, a gdy przysparza dolegliwości, to nie są one charakterystyczne tylko dla takiego stanu.
W niektórych przypadkach może dawać o sobie znać w postaci pojawienia się zwiększonej wydzieliny z dróg rodnych, czy też pojawienia się plamień samoistnych lub po stosunku. Ektopia szyjki macicy może przyczynić się także do nawracających infekcji szyjki macicy i pochwy.
Co robić w przypadku ektopii szyjki macicy?
Występowanie ektopii szyjki macicy jest obecnie uznawane za stan prawidłowy i w większości przypadków nie wymaga leczenia. Terapia konieczna jest jedynie w przypadku nieprawidłowych wyników cytologii, pojawienia się krwawień lub plamień z dróg rodnych z jej przyczyny oraz w przypadku uporczywych, nawracających infekcji.
W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie ektopii szyjki macicy?
Ginekolog w trakcie rutynowego badania na fotelu ginekologicznym, w badaniu narządu rodnego przez wzierniki uwidacznia czerwony, przekrwiony obszar w obrębie tarczy szyjki macicy, dookoła jej ujścia. Ze względu na to, że ektopię oraz nadżerkę prawdziwą, a także inne stany związane z pojawieniem się zaczerwienienia na tarczy szyjki macicy trudno od siebie odróżnić, za każdym razem niezbędne jest przeprowadzenie badań dodatkowych. W diagnostyce wykorzystuje się badanie cytologiczne, które ma na celu wykluczenie chorób wymagających leczenia (m.in. stanów przednowotworowych oraz zapalnych) oraz kolposkopię. Kolposkopia jest badaniem polegającym na obejrzeniu podejrzanych obszarów w obrębie szyjki macicy pod mikroskopem, z zastosowaniem specjalnych odczynników chemicznych.
Jakie są metody leczenia ektopii szyjki macicy?
Bezobjawowe „nadżerki” nie wymagają leczenia. W przypadku objawowej ektopii szyjki macicy, nieprawidłowej cytologii oraz ostrego stanu zapalnego konieczne jest podjęcie terapii. W przypadku stwierdzenia lub podejrzenia stanu zapalnego ginekolog zwykle zaleca leczenie przeciwzapalne. Dopiero, gdy okaże się ono nieskuteczne, pacjentka kierowana jest do leczenia zabiegowego.
Leczenie zabiegowe planuje się indywidualnie w zależności od planów kobiety co do posiadania potomstwa, stanu szyjki macicy oraz wyniku cytologii. Elektrokoagulacji („wypalanki”), wykonywanej niegdyś bardzo powszechnie, nie należy przeprowadzać szczególnie u kobiet młodych, gdyż może doprowadzać do powstania rozległych, twardych blizn na szyjce macicy. Obecnie najbardziej popularnymi metodami są kriodestrukcja (wymrażanie), metoda laserowa oraz fotokoagulacja. U kobiet starszych, z rozległymi zmianami lub u pacjentek z nieprawidłowymi wynikami cytologii konieczne może okazać się leczenie chirurgiczne – wycięcie fragmentu szyjki.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie ektopii szyjki macicy?
Ektopia szyjki macicy w większości przypadków cofa się samoistnie i nie wymaga leczenia. Przypadki objawowe, poddane terapii zachowawczej (stosowanie leków) lub zabiegowej, mogą nawracać, lecz nie zdarza się to często.
Co trzeba robić po zakończeniu leczenia ektopii szyjki macicy?
Monitorowaniu stanu ektopii, efektywności ewentualnie zastosowanego leczenia służy regularne, profilaktyczne badanie ginekologiczne oraz regularnie wykonywane badanie cytologiczne (maksymalnie co 3 lata), które pozwala na szybkie wychwycenie nieprawidłowości, które nie są ektopią.
