×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Elektrokardiograficzna próba wysiłkowa (test wysiłkowy, EKG wysiłkowe): na czym polega, co wykazuje i jak się przygotować

lek. Paulina Brożek
Aktualizacja: lek. Magdalena Wiercińska

EKG wysiłkowe (elektrokardiograficzna próba wysiłkowa) to badanie, które jest stosowane w diagnostyce choroby wieńcowej. Pacjent podejmuje wysiłek fizyczny – chodzi po bieżni lub jedzie na rowerze stacjonarnym i równocześnie wykonywane jest EKG.

Co to jest elektrokardiograficzna próba wysiłkowa?

Elektrokardiograficzna próba wysiłkowa, potocznie nazywana testem wysiłkowym, jest badaniem, które ma na celu zdiagnozowanie przyczyn bólów w klatce piersiowej, ocenę skuteczności prowadzonego leczenia niewydolności serca lub określenie rokowania pacjenta po przebytym zawale serca. Podczas badania pacjent z przyklejonymi elektrodami na klatce piersiowej ćwiczy na ergometrze lub chodzi na bieżni. W trakcie próby wysiłek fizyczny, który wykonuje pacjent jest stopniowo zwiększany. Podczas testu wykonuje się badanie elektrokardiograficzne (EKG), dzięki przyklejonym elektrodom. Badanie jest niedrogie, proste w wykonaniu i nieinwazyjne (nie narusza tkanek organizmu), w związku z czym jest często wykonywane.

Podczas wysiłku fizycznego dochodzi do zwiększonego zapotrzebowania na tlen, co organizm kompensuje poprzez zwiększanie przepływu krwi przez naczynia wieńcowe (naczynia, które zaopatrują serce w krew). U pacjenta z niewydolnością przepływu przez naczynia serca po przekroczeniu pewnego wysiłku nie ma możliwości dalszej kompensacji wysiłku fizycznego i pojawiają się cechy niedokrwienia mięśnia sercowego (patrz tab. 1.).

Tabela 1. Cechy niedokrwienia mięśnia sercowego
Lokalizacja bólu Rodzaj bólu Czynniki wywołujące ból Promieniowanie bólu
Za mostkiem dławienie wysiłek fizyczny lewe ramię
pieczenie stres cała kończyna górna lewa
ściskanie zimne powietrze żuchwa
ucisk emocje gardło
szyja

Wielkość wysiłku, który wykonał pacjent określa się w różnych jednostkach, zależnie od tego, czy pacjent chodził na bieżni czy jeździł na rowerze stacjonarnym. Jeśli pacjent ćwiczył na ergometrze, stosuje się jednostki mocy (wat), natomiast w przypadku bieżni używane są jednostki metaboliczne (MET). Jeden MET odpowiada spoczynkowemu zużyciu tlenu i wynosi 3,5 ml/kg mc./min.

Elektrograficzna próba wysiłkowa – wskazania

Elektrokardiograficzną próbę wysiłkową lekarz może zalecić w celu potwierdzenia lub wykluczenia choroby wieńcowej.

Elektrokardiograficzna próba wysiłkowa może być również przydatna do oceny skuteczności zastosowanych metod leczenia (np. w celu oceny czynności stymulatora).

EKG serca – przebieg

Elektrokardiograficzna próba wysiłkowa zawsze przeprowadzana jest w obecności lekarza, a w pomieszczeniu powinien znajdować się zestaw do udzielenia pomocy w nagłych przypadkach.

Na początku osoba przeprowadzająca badanie poprosi pacjenta o rozebranie się od pasa w górę, w celu przyklejenia elektrod, które będą przekazywały informacje na temat pracy serca.

Elektrody przykleja się na klatce piersiowej i tułowiu pacjenta. Elektrody przedsercowe od V1 do V6 (umieszczone na klatce piersiowej) mają taką samą lokalizację, jak podczas klasycznego badania elektrokardiograficznego, natomiast pozostałe 4 elektrody przykleja się na tułowiu, a nie na kończynach górnych i dolnych, tak jak podczas standardowego badania EKG. Dwie elektrody nakleja się pod obojczykami, natomiast dwie pozostałe umieszcza w połowie odległości między łukiem żebrowym a grzbietem kości biodrowej.

Dodatkowo na ramieniu pacjenta umieszcza się mankiet do mierzenia ciśnienia tętniczego podczas badania. W momencie, gdy pacjent jest gotowy do badania, proszony jest o rozpoczęcie wykonywania ćwiczeń. Podczas próby stale jest kontrolowany zapis EKG oraz dodatkowo rejestruje się zapis elektrokardiogramu w 1-minutowych odstępach. Konieczne jest też kontrolowanie ciśnienia tętniczego, mierzonego podczas wysiłku co 3 minuty. Na zdjęciu pokazano przebieg badania z użyciem bieżni ruchomej.

Kiedy osoba przeprowadzająca badanie zdecyduje o końcu próby, pacjent zaprzestaje wykonywania wysiłku fizycznego i już w spoczynku wykonywane są dalsze, kontrolne zapisy EKG, w 1., 3., 6. i 9. minucie po zakończeniu ćwiczeń. Dane uzyskane podczas badania przekazywane są do lekarza prowadzącego, który będzie interpretował zapis EKG.

Jak duży wysiłek fizyczny będzie musiał wykonać pacjent podczas elektrokardiograficznego testu wysiłkowego?

W przypadku badania przeprowadzanego na ergometrze rowerowym rozpoczyna się od obciążenia 50 W, a u osób z wcześniej rozpoznaną chorobą układu sercowo-naczyniowego badanie rozpoczyna się od obciążenia 25 W i w miarę trwania badania stopniowo zwiększa się obciążenie o 25 W co 3 minuty.

Jeśli badanie przeprowadza się z wykorzystaniem bieżni ruchomej, rozpoczyna się je od prędkości przesuwu bieżni 2,7 km/h przy nachyleniu 10%, natomiast u osób obciążonych chorobami układu sercowo-naczyniowego rozpoczyna się od nachylenia 0%. Co 3 minuty osoba przeprowadzająca badanie zwiększa prędkość i nachylenie bieżni.

EKG serca – czas trwania badania

Badanie zostanie zakończone, gdy:

  • Zostanie uzyskana maksymalna częstotliwość rytmu serca lub u pacjenta pojawią objawy (patrz tab. 2.), które zadecydują o zakończeniu badania (ten rodzaj próby nazywany jest maksymalną próbą wysiłkową ograniczoną objawami).
  • Zostanie uzyskane 85–90% maksymalnej częstotliwości rytmu (tzw. submaksymalna próba wysiłkowa). Orientacyjnie wartość maksymalnej częstotliwości rytmu oblicza się poprzez odjęcie od liczby 220 wieku pacjenta. Na przykład dla 52-letniego pacjenta maksymalna częstotliwość rytmu wynosi 168.

Tabela 2. Wskazania do zakończenia badania
wskazania bezwzględne:
jeśli pojawią się poniższe objawy należy od razu zakończyć próbę
wskazania względne:
jeśli pojawią się poniższe objawy osoba, która przeprowadza badanie zdecyduje czy należy zakończyć badanie


objaśnienia
spadek ciśnienia skurczowego o więcej niż o 10 mm Hg wraz z bólem w klatce piersiowej lub zmianami w EKG charakterystycznymi dla dławicy piersiowej spadek ciśnienia skurczowego więcej niż o 10 mm Hg bez towarzyszących innych objawów



dławica piersiowa występuje przy niewydolności tętnic wieńcowych i objawia się dusznością, gniotącym, piekącym bólem za mostkiem, który może promieniować do lewego barku lub ramienia

powyższym objawom towarzyszy niepokój i kołatanie serca.
ból w klatce piersiowej, charakterystyczny dla dławicy piersiowej narastający ból w klatce piersiowej, który nie jest typowy dla dławicy piersiowej
trudność w monitorowaniu ciśnienia i EKG podczas badania wzrost ciśnienia skurczowego >250 mm Hg lub rozkurczowego >115 mm Hg
bladość lub zasinienie skóry ogólne zmęczenie, duszność
poważne zmiany w EKG
zawroty głowy kurcze i ból mięśni kończyn dolnych
życzenie pacjenta

Po zakończonym badaniu lekarz porównuje wyniki badania elektrokardiograficznego zebrane podczas wykonywania próby i ocenia zmiany, jakie zaszły pod wpływem wysiłku fizycznego.

Następnie lekarz decyduje o dalszym postępowaniu i leczeniu pacjenta.

Interpretacja wyniku elektrokardiograficznej próby wysiłkowej

Lekarz intepretuje wynik próby wysiłkowej, posiłkując się zapisem EKG.

Dodatni wynik elektrokardiograficznego testu wysiłkowego oznacza, iż pojawiające się podczas wysiłku objawy (ból w klatce piersiowej, zmiany w zapisie EKG) sugerują występowanie choroby niedokrwiennej serca i zasadne jest wykonanie innych badań (np. koronarografii) w celu ustalenia dalszego postępowania i leczenia.

Ujemny wynik elektrokardiograficznego testu wysiłkowego (brak niepokojących objawów, prawidłowy zapis EKG) z kolei oznacza, że obecność choroby wieńcowej jest mało prawdopodobna.

EKG wysiłkowe. Jak się przygotować do badania? Jak się ubrać?

Pacjent przez 3 godziny przed badaniem nie powinien przyjmować żadnych posiłków ani palić papierosów, dodatkowo przez 12 godzin przed próbą wysiłkową nie należy wykonywać wysiłku fizycznego (ćwiczenia, dźwiganie ciężkich przedmiotów, długie spacery).

Na ogół najdogodniej jest, jeśli pacjent przed próbą odstawi leki, które mogą wpłynąć na wynik badania. Należy jednak zapytać lekarza zlecającego badanie, czy należy odstawić leki, a jeśli tak, to które i na jak długo przed badaniem. Jeśli próba wykonywana jest w celu określenia skuteczności stosowanego leczenia, nie należy odstawiać przyjmowanych leków.

Dodatkowo przed wykonaniem próby wysiłkowej pacjenta powinien zbadać lekarz oraz wykonać kontrolne badanie EKG.

Do badania należy ubrać się wygodnie, w niekrępujące ruchów ubranie oraz wygodne buty.

EKG wysiłkowe – przeciwwskazania

Przeciwwskazania bezwzględne (nie wykonuje się EKG wysiłkowego):

  • świeży zawał serca (pierwsze 2 dni)
  • niestabilna choroba wieńcowa, nieopanowana leczeniem farmakologicznym
  • objawowe zaburzenia rytmu serca
  • ciężkie, wywołujące objawy zwężenie zastawki aortalnej
  • nieopanowana niewydolność serca
  • świeży zator tętnicy płucnej lub zawał płuca
  • ostre zapalenie wsierdzia, osierdzia lub mięśnia sercowego
  • ostre rozwarstwienie aorty
  • fizyczna niezdolność pacjenta do wykonania próby wysiłkowej

Sytuacje, które mogą być przeciwwskazaniami to między innymi:

  • zwężenie pnia lewej tętnicy wieńcowej
  • nadciśnienie tętnicze skurczowe lub rozkurczowe >200/110 mm Hg
  • nabyty blok serca przedsionkowo-komorowy wysokiego stopnia
  • świeżo przebyty udar lub napad przemijającego niedokrwienia mózgu
  • zaburzenia elektrolitowe, znaczna niedokrwistość, nadczynność tarczycy.

Jakie powikłania mogą wystąpić po wykonaniu elektrokardiograficznej próby wysiłkowej?

Elektrograficzną próbę wysiłkową wykonuje się w pracowni w obecności lekarza, który w razie konieczności udzieli pacjentowi pomocy. Ponieważ badanie to wykonuje się często u pacjentów obciążonych chorobami układu sercowo-naczyniowego i wymaga aktywności fizycznej, często dochodzi do pojawienia się następujących powikłań w trakcie lub po zakończeniu badania. Pacjent może odczuwać zawroty głowy, kołatanie serca, spadek ciśnienia lub może dojść do omdlenia. Dodatkowo mogą pojawić się zaburzenia rytmu serca, a w rzadkich przypadkach może nawet wystąpić zawał serca.

Badanie jest uważane za bezpieczne, jednak w pierwszej dobie po wykonaniu badania u 8 osób na 10 000 (0,08%) dochodzi do wystąpienia zawału serca lub zgonu. Dane te dotyczą osób, u których badanie przeprowadzano, aby potwierdzić lub wykluczyć chorobę wieńcową.

U pacjentów ze świeżym zawałem serca ponowny zawał lub zgon w ciągu 24 h po badaniu dotyczy 12 osób na 10 000 (0,12%).

Ryzyko wystąpienia groźnej dla życia arytmii komorowej jest szczególnie duże u chorych z kardiomiopatią przerostową oraz u osób z napadami trwałego częstoskurczu komorowego lub migotania komór w przeszłości.

EKG serca – postępowanie zaraz po zabiegu

Jeśli po badaniu wystąpi ból w klatce piersiowej promieniujący do lewego barku, ramienia, łopatki lub żuchwy, z towarzyszącą dusznością i uczuciem lęku, należy takie objawy od razu zgłosić lekarzowi. Jeśli po wykonanym badaniu pacjent przebywa w domu, należy wezwać karetkę pogotowia i poinformować ratowników medycznych o przebytym badaniu.

14.02.2023
Zobacz także
  • Elektrokardiografia (EKG)
Wybrane treści dla Ciebie
  • Próba wysiłkowa
  • Diagnostyka zawału serca
  • Elektrokardiografia (EKG)
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta