Pytanie nadesłane do redakcji
Proszę o poradę. Obecnie rozpoczęłam 37. tydzień ciąży. Wczoraj miałam kontakt z dzieckiem chorym na ospę. Nie miałam kontaktu bezpośredniego, ale około 20 min przebywałam w tym samym pomieszczeniu co dziecko chore. Mama uważa, że w dzieciństwie przechodziłam tę chorobę, ale nie jest pewna na 100%. Wiem o koszmarnych następstwach tej choroby w ciąży. Co mogę zrobić teraz?
Odpowiedział
dr med. Ernest Kuchar
Klinika Pediatrii i Chorób Zakaźnych
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu
Przebywanie w jednym pomieszczeniu z dzieckiem chorym na ospę wietrzną wiąże się z ryzykiem zakażenia. Proszę jednak pamiętać, że ospa wietrzna jest bardzo częstą chorobą, z którą większość z nas miała kontakt w dzieciństwie i która najczęściej przebiega łagodnie. Jest zatem bardzo prawdopodobne, że przebyła Pani ospę w dzieciństwie, tyle że skąpe objawy, np. w postaci kilku pęcherzyków nie utrwaliły się Pani w pamięci.
W opisanej sytuacji proponuję, by szybko wykonała Pani test wykrywający swoiste przeciwciała anty-VZV - ich obecność dowodzi przechorowania i odporności, czyli braku podatności na zachorowanie. Jeżeli, choć jak wspomniałem, jest to bardzo mało prawdopodobne, wynik testu będzie ujemny, to zachorowanie jest możliwe.
Proszę jednak nie martwić się na zapas, ryzyko zakażenia wrodzonego przy zachorowaniu matki na ospę wietrzną w III trymestrze ciąży wynosi <1%, na tym etapie ciąży zakończyła już się organogeneza i dlatego nie dochodzi do powstawania wad wrodzonych. Możliwy jest natomiast ciężki przebieg kliniczny ospy wietrznej u noworodka, gdyby zachorowała Pani tuż przed porodem lub tuż po porodzie (+/- 5 dni od porodu). Na szczęście dysponujemy lekami przeciwwirusowymi na ospę wietrzną.
Co można zrobić, by uniknąć zachorowania?
Do 96 godzin po kontakcie (maksymalnie do 10 dni) można podać swoistą immunoglobulinę (surowicę).
Co zrobić w razie zachorowania?
Dostępny jest lek przeciwwirusowy, acyklowir, skutecznie hamujący mnożenie się wirusów VZV i łagodzącego przebieg ospy wietrznej. Leczenie należy rozpocząć jak najszybciej po wystąpieniu objawów. Noworodek powinien otrzymać acyklowir, o ile wystąpią objawy zakażenia VZV.
Podsumowując, moim zdaniem ryzyko zachorowania jest bardzo małe, bo w Polsce zdecydowana większość populacji przechorowuje ospę wietrzną w dzieciństwie, co pozostawia trwałą odporność, niemniej powinna Pani zasięgnąć pilnej konsultacji lekarza chorób zakaźnych.
Piśmiennictwo:
Ask the Expert: VaricellaCangene Corporation. Varizig® varicella zoster immune globulin (human) lyophilized powder for solution for injection for intramuscular administration only prescribing information. Winnipeg, Canada; 2012
Centers for Disease Control and Prevention (CDC). FDA Approval of an Extended Period for Administering VariZIG for Postexposure Prophylaxis of Varicella. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2012; 61:212. [PubMed 22456121]
Dworkin R.H., Johnson R.W., Breuer J. i wsp.: Recommendations for the management of herpes zoster. Clin. Infect. Dis. 2007; 44 Suppl 1:1
Gershon A.A.: Varicella-Zoster Virus Infections. Pediatrics in Review. 2008; 1: 5-11 (doi: 10.1542/pir.29-1-5)
Kang S.H., Chua-Gocheco A., Bozzo P., Einarson A.: Safety of antiviral medication for the treatment of herpes during pregnancy. Can. Fam. Physician. 2011; 57: 427-428.
PubMedHealth: Chickenpox (Varicella)
Wikipedia: Chickenpox