Suplementacja farmakologiczna w czasie ciąży

Pytanie nadesłane do redakcji

Jestem w 1. miesiącu ciąży. Mam 28 lat. Zażywałam przed ciążą Folik. Teraz też chciałabym brać preparaty witaminowe. Jakich najlepiej używać? Czy można przedawkować witaminy? Na co zwrócić szczególną uwagę?

Odpowiedziała

prof. dr n. med. Violetta Skrzypulec-Plinta
ginekolog położnik, endokrynolog, seksuolog
Kierownik Katedry Zdrowia Kobiety Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach

Ciąża to wyjątkowy stan w życiu kobiety, w którym zmienia się zapotrzebowanie na makro- i mikroelementy, a także możliwości ich uzupełniania. W wielu przypadkach dobrze zbilansowana dieta jest w stanie zaspokoić zwiększone zapotrzebowanie organizmu na określone witaminy i inne mikroelementy. Preparaty farmaceutyczne powinny być traktowane jako niezwykle cenne uzupełnienie właściwie skomponowanej diety. Suplementacja farmakologiczna powinna dotyczyć tych składników, których uzupełnienie z diety jest trudne lub niewystarczające. Warto więc zwrócić uwagę na to, czy przyjmowane przez Panią suplementy zawierają następujące składniki:

• DHA (kwasy omega-3) – ze względu na małe spożycie ryb w Polsce zalecane są dawki >200 mg/d; DHA wspomagają rozwój ośrodkowego układu nerwowego płodu, rozwój umysłowy i funkcji motorycznych oraz poznawczych, poprawiają wewnątrzmaciczne odżywienie płodu i zmniejszają ryzyko porodu przedwczesnego nawet o 51%,
• żelazo – zalecane jest przyjmowanie 30 mg/d; niedobory tego pierwiastka są główną przyczyną anemii w ciąży i zwiększają ryzyko porodu przedwczesnego i poronień,
• witamina D – zalecana dawka dla kobiet w ciąży to 800–1000 j.m.; suplementacja zmniejsza ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego nawet o 27%, ponadto korzystnie wpływa na prawidłową mineralizację kości,
• kwas foliowy – zgodnie z Programem Pierwotnej Profilaktyki Wad Cewy Nerwowej każda kobieta powinna przyjmować 0,4 mg kwasu foliowego od początku ciąży i co najmniej 6 tygodni przed zajściem w nią; kwas foliowy wpływa na prawidłowe kształtowanie się układu nerwowego u płodu i jest niezbędny do prawidłowego krwiotworzenia; niedobór może się przyczyniać do wystąpienia wad cewy nerwowej u płodu oraz do zwiększenia ryzyka przedwczesnego odklejenia łożyska oraz do poronień,
• jod – zalecana dawka dla kobiet w ciąży to 150 µg; niedobory tego pierwiastka dotyczą około 50% populacji europejskiej; jod wpływa na rozwój ośrodkowego układu nerwowego płodu oraz jego prawidłowy rozwój umysłowy; niedobory mogą się przyczyniać do występowania wad rozwojowych płodu, a także niedorozwoju intelektualnego i fizycznego; u ciężarnych z niedoczynnością tarczycy na tle niedoboru jodu zwiększa się ryzyko poronień i porodów przedwczesnych.

Proponuję Pani najpierw rozmowę z lekarzem prowadzącym ciążę, który na podstawie wywiadu, analizy Pani diety oraz wyników badań laboratoryjnych dobierze najlepiej skomponowany dla Pani preparat witaminowy; może również podjąć decyzję o zastosowaniu dodatkowych składników lub dawek innych niż zalecane, w przypadku np. zwiększonego ryzyka wystąpienia wad cewy nerwowej u płodu, niedokrwistości przed ciążą i w okresie ciąży, hipotrofii płodu w przeszłości lub w wywiadzie, ciąży wielopłodowej czy stosowania przez Panią specyficznych diet (wegetariańskiej, wegańskiej).

Indywidualny dobór suplementów witamin i mikroelementów podczas ciąży może zapobiec przedawkowaniu tych składników i wystąpieniu związanych z tym powikłań.

Warto pamiętać, że hiperwitaminoza może się przyczynić m.in. do wystąpienia u płodu wad twarzoczaszki, wad ośrodkowego układu nerwowego oraz wad serca i układu krążenia.