Pytanie nadesłane do redakcji
Jestem chory na przewlekłą niewydolność nerek. Od pewnego czasu mam podwyższone stężenie fosforu, bardzo mocno swędzi mnie skóra, nie mogę dać sobie z tym rady. Byłem u dermatologa, przepisał różne maści i płyny, stosuję i nic nie pomaga. Co robić, czy może mógłbym stosować jakiś lekarstwo?
Odpowiedziała
dr hab. med. Teresa Nieszporek
Katedra i Klinika Nefrologii, Endokrynologii i Chorób Przemiany Materii
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Świąd skóry jest to nieprzyjemne uczucie prowadzące do intensywnego drapania. Dolegliwość ta występuje nie tylko w chorobach skóry, ale też towarzyszy wielu chorobom ogólnoustrojowym. Świąd skóry dość często występuje w przewlekłej chorobie nerek, zwłaszcza w zaawansowanych stadiach tej choroby. Przyczyna tzw. mocznicowego świądu skóry jest złożona. Ten nieprzyjemny objaw może być związany ze współistniejącymi z przewlekłą chorobą nerek zaburzeniami gospodarki wapniowo-fosforanowej, a zwłaszcza ze zwiększonym stężeniem fosforanów w surowicy i wtórną nadczynnością przytarczyc. Może być też wynikiem zaburzeń elektrolitowych towarzyszących chorobie nerek, współistniejącej niedokrwistości, zwłaszcza gdy występuje jednocześnie niedobór żelaza oraz neuropatii dotyczącej nerwów obwodowych.
W opisanym przypadku można podejrzewać, że świąd skóry może być związany ze zwiększonym stężeniem fosforanów w przebiegu przewlekłej choroby nerek. Nie można również wykluczyć współistniejącej wtórnej nadczynności przytarczyc. Należy zatem zwrócić uwagę na ten objaw nefrologowi, gdyż leczenie dermatologiczne lekami stosowanymi miejscowo może być nieskuteczne. W takich przypadkach pomocna może się okazać dieta z ograniczeniem fosforanów oraz zastosowanie leków wiążących fosforany w przewodzie pokarmowym. U osób z zaawansowaną chorobą nerek nasilenie świądu skóry istotnie zmniejsza się po rozpoczęciu leczenia nerkozastępczego hemodializą lub dializa otrzewnową oraz po zastosowaniu leków stymulujących wytwarzanie krwinek czerwonych, gdy występuje niedokrwistość. U niektórych chorych konieczne jest leczenie farmakologiczne lub nawet operacyjne współistniejącej nadczynności przytarczyc. Niestety nie zawsze wymienione metody leczenia w sposób dostateczny zwalczają uczucie świądu skóry u osób z przewlekłą chorobą nerek. Do innych zalecanych sposobów leczenia świądu mocznicowego należy naświetlanie promieniami UBV. Stosowane są również maści i leki pod nadzorem dermatologa i nefrologa. Mocznicowy świąd skóry ustępuje całkowicie po udanym przeszczepieniu nerki.