Jednym z rodzajów małopłytkowości obserwowanych w okresie ciąży jest tzw. małopłytkowość ciążowa. Występuje ona nawet u 10% kobiet w ciąży, zwykle w III trymestrze. Małopłytkowość ciążowa najczęściej przebiega bezobjawowo, a postępowanie polega w większości przypadków na kontroli liczby płytek w czasie ciąży oraz po rozwiązaniu. Samoistny powrót liczby płytek do normy w czasie 2–12 tygodni od porodu potwierdza rozpoznanie
Małopłytkowość w okresie ciąży
Płytki odgrywają kluczową rolę w procesie krzepnięcia krwi. U zdrowej osoby liczba płytek krwi zazwyczaj mieści się w zakresie 150 000–400 000/µl. Jeśli ich liczba spada poniżej 150 000/µl, mówimy o małopłytkowości.
Małopłytkowość może wystąpić w każdym wieku. U kobiet w ciąży przyczyną małopłytkowości mogą być dokładnie te same choroby, które występują u innych pacjentów, m.in. małopłytkowość immunologiczna, mikroangiopatie zakrzepowe, zespoły mielodysplastyczne, choroby wątroby i inne. Niektóre przyczyny małopłytkowości w ciąży są jednak specyficzne dla tego stanu, np. małopłytkowość ciążowa, stan przedrzucawkowy czy zespół HELLP (ang. hemolysis elevated liver enzymes low plateles).
Co to jest małopłytkowość ciążowa i jakie są jej przyczyny?
Małopłytkowość ciążowa jest najczęstszą przyczyną obniżonej ilości płytek krwi w okresie ciąży. Zwykle rozwija się w drugiej połowie ciąży, najczęściej w III trymestrze. Do rozwoju małopłytkowości najprawdopodobniej przyczynia się fizjologiczne w czasie ciąży zwiększenie objętości osocza (małopłytkowość „z rozcieńczenia” – w większej objętości krwi krąży ta sama ilość płytek krwi) a także zwiększona aktywacja i krótszy czas przeżycia płytek krwi.
Małopłytkowość ciążowa zwykle ma łagodny przebieg, bez zwiększonej skłonności do krwawień. Liczba płytek krwi rzadko obniża się poniżej 80 000/µl.
Szacuje się, że małopłytkowość występuje u ok. 6-10% kobiet w okresie ciąży. Wśród ciężarnych pacjentek z małopłytkowością, małopłytkowość ciążowa stanowi 75% przypadków.
Małopłytkowość ciążowa - objawy
Zazwyczaj małopłytkowość ciążowa nie daje żadnych objawów i jest rozpoznawana na podstawie rutynowo wykonanej morfologii krwi. Liczba płytek krwi rzadko obniża się poniżej 80 000/µl, nie obserwuje się zwiększonej skłonności do krwawień. Uważa się także, że małopłytkowość ciążowa nie zwiększa ryzyka nadmiernego krwawienia w trakcie porodu.
W przypadku stwierdzenia małopłytkowości u kobiety w ciąży konieczna jest konsultacja z lekarzem. Zazwyczaj prowadzący lekarz ginekolog kieruje pacjentkę do lekarza rodzinnego, internisty lub hematologa celem ustalenia dalszego postępowania.
W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie małopłytkowości ciążowej?
Nie ma badania laboratoryjnego, które w jednoznaczny sposób potwierdzałoby rozpoznanie małopłytkowości ciążowej. Jest to tzw. rozpoznanie z wykluczenia. Oznacza to, że konieczne jest wykonanie odpowiedniej diagnostyki, która wykluczy inne choroby prowadzące do małopłytkowości.
Diagnostyka małopłytkowości obejmuje dokładny wywiad z pacjentką. Istotne jest, czy występują objawy skazy krwotocznej, czy małopłytkowość występowała przed ciążą oraz w którym trymestrze ciąży się pojawiła. Zazwyczaj wykonuje się morfologię krwi z rozmazem oraz szereg innych badań krwi (np. aminotransferazy, bilirubina, hormony tarczycy, parametry krzepnięcia i inne), które mają na celu wykluczenie innej poważnej choroby.
W przypadku łagodnej małopłytkowości, występującej po raz pierwszy w drugiej połowie ciąży (możliwa małopłytkowość w poprzednich ciążach) przy braku objawów oraz prawidłowych wynikach pozostałych badań dodatkowych, najbardziej prawdopodobnym rozpoznaniem jest małopłytkowości ciążowa. Potwierdzeniem tego rozpoznania jest powrót liczby płytek krwi do normy po porodzie (zazwyczaj w ciągu 2–12 tygodni od rozwiązania ciąży).
Leczenie małopłytkowości ciążowej
Zazwyczaj małopłytkowość ciążowa nie wymaga żadnego leczenia, a jedynie okresowej kontroli liczby płytek krwi.
Liczba płytek krwi u pacjentki z małopłytkowością ciążową samoistnie powraca do wartości prawidłowych. W przypadku kolejnej ciąży małopłytkowość może wystąpić ponownie.
Kobiety, u których rozpoznano małopłytkowość ciążową wymagają okresowej kontroli morfologii krwi po porodzie. Jeśli liczba płytek po upływie 12 tygodni od rozwiązania ciąży będzie w dalszym ciągu obniżona, najpewniej przyczyna małopłytkowości była inna. Wówczas konieczna jest dalsza diagnostyka, celem ustalenia przyczyny małopłytkowości.
