Pytanie nadesłane do redakcji
Jak objawiają się początki hiperurikozurii i czy łatwo pomylić to z inną chorobą?
Odpowiedziała
dr hab. med. Teresa Nieszporek
Katedra i Klinika Nefrologii, Endokrynologii i Chorób Przemiany Materii
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
W organizmie człowieka kwas moczowy jest końcowym produktem przemiany zasad purynowych. Puryny pochodzą z produktów pokarmowych (zawarte są głównie w podrobach, niektórych rybach, owocach morza, czerwonym mięsie) oraz powstają z rozpadu obumarłych tkanek. Pewna ilość kwasu moczowego jest też wytwarzana w wątrobie. Wytwarzany w ustroju kwas moczowy jest wydalany głównie (w ponad 70%) przez nerki, a proces nerkowego wydalania kwasu moczowego jest dość złożony. W warunkach fizjologicznych dobowe wydalanie kwasu moczowego z moczem nie powinno przekraczać 750 mg u kobiet i 800 mg u mężczyzn. Hiperurykozuria jest to zwiększone wydalanie kwasu moczowego z moczem. Zwiększone wydalanie kwasu moczowego może być związane z nadmiernym wytwarzaniem lub też częściej z zaburzeniem transportu tego kwasu w cewkach nerkowych. Na procesy te mają pewien wpływ czynniki genetyczne. Nerkowe wydalanie kwasu moczowego zwiększają też niektóre leki, takie jak salicylany, probenecyd oraz glikokortykosteroidy.
Zwiększone wydalanie kwasu moczowego z moczem nie zawsze powoduje dolegliwości, natomiast sprzyja tworzeniu kamieni nerkowych. Rozpuszczalność kwasu moczowego w moczu jest słaba i ściśle zależy od pH moczu. W moczu alkalicznym rozpuszczalność kwasu moczowego jest znacznie większa niż w moczu kwaśnym. Zatem u osoby wydalającej duże ilości kwasu moczowego zakwaszenie moczu może prowadzić do wytrącania kryształów kwasu moczowego i tworzenia kamieni nerkowych. W profilaktyce wytwarzania złogów moczanowych, zwłaszcza u osób wydalających zwiększone ilości kwasu moczowego zaleca się utrzymanie alkalicznego pH moczu, które powinno wynosić 6,2–7. Można to osiągnąć poprzez stosowanie odpowiedniej diety i leków alkalizujących, takich jak wodorowęglan lub cytrynian potasu. Ważne jest też picie dużych ilości płynów, tak aby dobowa objętość moczu była większa od 2–2,5 l. Do produktów pokarmowych powodujących zakwaszanie moczu należą mięso, sery, ryby, żurawina, natomiast alkalizację moczu można uzyskać, stosując dietę o dużej zawartości jarzyn. U osób wydalających kwas moczowy w nadmiernej ilości (powyżej 1000 mg/d), u których trudno jest uzyskać alkalizację moczu zaleca się też leki zmniejszające wytwarzanie kwasu moczowego (allopurynol).
Piśmiennictwo:
Majdan M., Borys O.: Dna i schorzenia towarzyszące podwyższonemu stężeniu kwasu moczowego. Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie, 2010; 56, Supl. 1:34–39.Myśliwiec M., Brzósko S.: Kamica moczowa. [W:] Myśliwiec M. (red.): Choroby nerek. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2008: 371–380.
