Pytanie nadesłane do redakcji
Mam 60 lat – lewa nerka martwa, wyniki dotyczące nerki prawej – eGFR 55, poziom kreatyniny 1,5, kwas moczowy 7,6. Ciśnienie krwi waha się od 110/70 do 180/120. Czy należy usunąć martwą nerkę i czy to poprawi pracę nerki prawej oraz czy czekają mnie dializy?
Odpowiedziała
dr hab. med. Teresa Nieszporek
Katedra i Klinika Nefrologii, Endokrynologii i Chorób Przemiany Materii
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Mała, marska nerka niewykazująca czynności wydzielniczej (zwana czasem „martwą”), rozpoznana u osoby w 60. roku życia najczęściej jest wynikiem przebytych wcześniej stanów zapalnych nerki lub kamicy nerkowej albo też do marskości doszło na skutek miażdżycowego zamknięcia tętnicy tej nerki. U osób młodych zmniejszenie wymiarów nerki z upośledzeniem jej czynności związane jest najczęściej z wrodzonym niedorozwojem nerki, czyli hipoplazją. U młodych osób z małą, hipoplastyczną nerką dochodzi zwykle do przerostu kompensacyjnego drugiej nerki i sumarycznie oceniana czynność wydalnicza nerek jest najczęściej prawidłowa. Gdy do marskości jednej nerki dochodzi w późniejszym wieku, czynność wydalnicza nerek jest zwykle upośledzona, chociaż stopień upośledzenia funkcji nerek może być niewielki. U chorych z marską nerką znacznie częściej występuje też nadciśnienie tętnicze.
Marska nerka dość rzadko wywiera negatywny wpływ na czynność drugiej nerki, a zatem usunięcie jej nie jest zwykle konieczne. Marską nerkę należy usunąć, gdy jest ona ogniskiem zakażenia, np. gdy w marskiej nerce obecny jest kamień odlewowy i u chorego występują nawrotowe zakażenia dróg moczowych ze stanami gorączkowymi. Wskazaniem do usunięcia marskiej nerki może być też nadciśnienie tętnicze trudno poddające się leczeniu. Nie ma jednak pewności, że usunięcie takiej nerki poprawi kontrolę ciśnienia tętniczego, gdyż nie zostały dotychczas ustalone jednoznaczne wskazania do nefrektomii marskiej nerki u chorych na nadciśnienie tętnicze. W każdym przypadku należy zatem indywidualnie rozpatrywać, czy usunięcie marskiej nerki będzie korzystne dla chorego.
U osoby z marską nerką i upośledzoną czynnością nerek (eGRF – 59 ml/min) należy zastosować odpowiednie leczenie dietetyczne, farmakologiczne oraz należy unikać narażenia na czynniki uszkadzające nerki. Takie postępowanie może w istotnym stopniu zwolnić postęp przewlekłej choroby nerek. W tym stadium przewlekłej choroby nerek zalecana zawartość białka w diecie wynosi 0,8g/kg masy ciała, a gdy występuje nadciśnienie tętnicze należy ograniczyć zawartość soli w diecie do 6 g/dobę. Bezwzględnie należy również zaniechać palenia tytoniu.
Bardzo ważne jest też leczenie farmakologiczne nadciśnienia tętniczego oraz zwalczanie współistniejących stanów zapalnych. Do leków, które mogą uszkodzić nerki należą niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz antybiotyki aminoglikozydowe. Zatem należy unikać takich leków lub stosować je bardzo ostrożnie. Działanie nefrotoksyczne wykazują też radiologiczne środki kontrastowe. U osób z upośledzoną czynnością nerek badania radiologiczne z użyciem tych środków powinny być zlecane w sposób bardzo przemyślany. Chory z marską nerką i upośledzoną czynnością nerek powinien pozostawać pod opieką nefrologa.
