Co to jest i jakie są przyczyny?
Jest to wirusowe zapalenie spojówek wywołane przez wirusa opryszczki pospolitej, typ HSV 1. Do pierwotnego zakażenia dochodzi w wyniku bezpośredniego kontaktu z osobą chorą. Wirus przenoszony jest przez palce lub drogą kropelkową. W większości przypadków przyczyną stanu zapalnego jest reaktywacja nieczynnej (latentnej) postaci wirusa ukrytego w zwojach nerwowych przy gałce ocznej.
Jak często występuje?
Opryszczkowe zapalenie spojówek nie występuje epidemicznie i nie jest częstą przyczyną zapalenia spojówek u dorosłych.
Jak się objawia?
Opryszczkowe zapalenie spojówek ma typowe cechy wirusowego zapalenia spojówek, czyli obfitą, surowiczą wydzielinę oraz odczyn grudkowy spojówek. Często przed wystąpieniem zapalenia spojówek pojawiają się na skórze powiek charakterystyczne małe pęcherzyki, wypełnione treścią surowiczą, które później pękają i tworzą pokryte strupem owrzodzenia. Przyuszne węzły chłonne nierzadko są powiększone. Częstym powikłaniem jest zapalenie rogówki, najczęściej w postaci drzewkowatego ubytku w jej nabłonku, co jest najbardziej charakterystycznymi objawem choroby. Często zapalenie spojówek towarzyszy lub następuje po zapaleniu górnych dróg oddechowych lub gardła. Okres trwania objawów wynosi do 3 tygodni.
Co robić w razie wystąpienia objawów?
Opryszczkowe zapalenie spojówek może spowodować zapalenie rogówki, dlatego w przypadku podejrzenia o jego występowanie (pogorszenie ostrości wzroku lub zauważenie jakichkolwiek zmian na rogówce) należy zgłosić się do lekarza okulisty.
Ryc. 1. Drzewkowaty naciek w nabłonku rogówki u chorego z opryszczkowym zapaleniem spojówki.
Jak lekarz stawia diagnozę?
Zapalenia te rozpoznaje się na podstawie wywiadu i badania oczu w biomikroskopie (lampie szczelinowej). Bardzo pomocne w postawieniu właściwej diagnozy jest stwierdzenie na powiekach obecności pęcherzyków wypełnionych treścią surowiczą oraz charakterystycznego drzewkowatego nacieku w powierzchownych warstwach rogówki, widocznego najlepiej po wybarwieniu fluoresceiną.
Hodowle wirusowe oraz testy immunodiagnostyczne zazwyczaj nie są pomocne w ustaleniu diagnozy ze względu na często długi okres oczekiwania na wyniki i ograniczoną dostępność tych badań.
Jakie są sposoby leczenia?
W leczeniu zapaleń spojówki wywołanych przez wirusy opryszczki leczeniem z wyboru jest stosowanie acyklowiru w postaci 3% maści ocznej lub gancyklowiru w postaci 0,15% żelu ocznego. W przypadkach ciężkich zapaleń rogówki należy rozważyć podawanie ogólne, doustne, acyklowiru do czasu, aż cofną się zmiany zapalne.
Kortykosteroidów zasadniczo nie powinno się stosować w zapaleniu wirusowym spojówek, ponieważ mogą ułatwiać rozprzestrzenianie się wirusów w tkankach. Można je stosować, ale pod ścisłą kontrolą lekarza okulisty i po rozpoczęciu leczenia lekami przeciwwirusowymi.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?
Całkowite wyleczenie stanu zapalnego możliwe jest w ciągu 3 tygodni. Ciężkie postacie zapalenia rogówki mogą powodować jej zmętnienie, trwale upośledzające widzenie.
Co robić po zakończeniu leczenia?
Po zakończeniu leczenia nie ma konieczności wykonywania badań kontrolnych.
Co zrobić aby uniknąć zachorowania?
Brak skutecznych metod profilaktyki. Większość osób w populacji jest nosicielem latentnej postaci wirusa ukrytego w zwojach nerwowych. Do jego reaktywacji może dojść na przykład wskutek upośledzenia odporności miejscowej lub ogólnej.