Choroba de Quervaina (zapalenie pochewek ścięgnistych nadgarstka) objawia się ograniczeniem ruchomości i bolesnością przy ruchach kciukiem na skutek zapalenia pochewki odpowiednich ścięgien. Przewlekłe, powtarzalne ruchy kciukiem, jak również niektóre stany, takie jak ciąża i okres karmienia piersią zwiększają ryzyko wystąpienia zespołu de Quervaina. Rokowanie co do ustąpienia dolegliwości jest dobre, podstawą jest zmiana nawyków oraz zabiegi fizjoterapeutyczne, ulgę mogą przynieść ponadto doustnie leki przeciwzapalne.
Co to jest choroba de Quervaina?
Choroba bądź zespół de Quervaina to stan, w którym dochodzi do ograniczenia ruchomości kciuka i bolesności przy ruchach. Dzieje się tak na skutek zapalenia pochewki ścięgien pierwszego (I) przedziału mięśni prostowników nadgarstka. Pokryta mazią pochewka ścięgien otacza ścięgna, zapobiegając ich tarciu o kości i inne ścięgna oraz umożliwiając ich prawidłowe przemieszczanie się. Pierwszy przedział prostowników zawiera dwa ścięgna odpowiadające za prostowanie i odwodzenie kciuka. Jeśli pochewka, w której przebiegają u podstawy kciuka, jest zapalona, zostają one uciśnięte – mają ograniczoną przestrzeń do swobodnego przesuwania się.
Choroba de Quervaina - przyczyny
Przyczyną zapalenia pochewki ścięgien I przedziału prostowników może być jej przeciążenie – przewlekle powtarzane ruchy prostowania i odwodzenia kciuka, np. w związku z wykonywaną pracą. Chorobę de Quervaina obserwuje się często u osób z chorobami reumatycznymi i cukrzycą.
Choroba de Quervaina występuje częściej u kobiet w okresie ciąży i karmienia piersią. Wiąże się to ze zmianami hormonalnymi, które sprzyjają obrzękom pochewek ścięgien. Dodatkowo w czasie karmienia piersią kobiety mają skłonność do przeciążania kciuka, utrzymując w określony sposób główkę dziecka.
Jak często zdarza się choroba de Quervaina?
Choroba de Quervaina dotyka mniej niż 1% populacji, częściej występuje u kobiet niż mężczyzn.
Choroba de Quervaina - objawy
Główny objaw choroby de Quervaina to ból u podstawy kciuka, który nasila się przy ruchach tym palcem. Ból może pojawiać się okresowo, często po przeciążeniu, z czasem intensywność i częstość dolegliwości narasta. W przypadku dużego odczynu zapalnego ból może utrudniać poruszanie kciukiem, utrzymywanie przedmiotów, ściskanie itp. Czasami pojawia się uczucie chrupania, przeskakiwania przy ruchach kciukiem. Zapalenie może prowadzić do występowania widocznego obrzęku nadgarstka po stronie kciuka. Charakterystycznym objawem choroby jest ból w okolicy promieniowej nadgarstka przy zgięciu kciuka i palców ręki (w ten sposób, aby kciuk był przykryty palcami) i wykonaniu zgięcia nadgarstka w stronę łokcia. Nazywane jest to dodatnim objawem Finkelsteina.
Choroba rozwija się stopniowo, rzadko objawy pojawiają się nagle.
Co zrobić w przypadku wystąpienia objawów?
W przypadku takich dolegliwości należy skonsultować się z ortopedą na planowej wizycie w poradni.
Choroba de Quervaina - rozpoznanie
Ortopeda ustala rozpoznanie choroby de Quervaina po zebraniu wywiadu dotyczącego objawów i przeprowadzeniu klinicznego badania ręki. W większości przypadków jest to wystarczające do postawienia diagnozy. Najskuteczniej rozpoznanie potwierdza badanie USG wykonane przez ultrasonografistę doświadczonego w obrazowaniu narządu ruchu.
Choroba de Quervaina - leczenie
Na początkowym etapie choroby de Quervaina, gdy dolegliwości nie są duże, a zapalenie pochewek ścięgnistych nadgarstka niezaawansowane, stosuje się metody nieinwazyjne: fizjoterapię i farmakoterapię. Odpowiednio dobrane zabiegi fizykoterapeutyczne oraz doustne leki przeciwzapalne mogą doraźnie zmniejszyć dolegliwości. Niektórym pacjentom przynosi ulgę zastosowanie ortezy kciuka. W chorobie de Quervaina warto także stosować zimne okłady.
Jeśli do zespołu de Quervaina doprowadziło przeciążenie, niezbędna jest zmiana nawyków i taka modyfikacja wykonywanej pracy/czynności, żeby odciążyć bolesny kciuk.
W kolejnym kroku, po niepowodzeniu leczenia zachowawczego lub przy znacznym nasileniu objawów, może być konieczne podanie leku przeciwzapalnego – glikokortykosteroidu – bezpośrednio do pochewki ścięgnistej, co ma za zadanie zmniejszyć stan zapalny i obkurczyć zapalone tkanki bezpośrednio w miejscu podania iniekcji. Taki zastrzyk często wykonywany jest pod kontrolą badania USG. Ze względu na możliwe działania niepożądane, niewskazane jest powtarzanie takiego postępowania.
W przypadku bardzo zaawansowanych zmian w przebiegu zapalenia pochewek ścięgnistych nadgarstka oraz gdy inne metody leczenia zawodzą, wskazane jest leczenie operacyjne, czyli bezpośrednie odbarczenie zapalonej pochewki, która uciska ścięgna. Operację można wykonać w znieczuleniu miejscowym. To stosunkowo bezpieczna procedura, która polega na nacięciu pochewki ścięgna. Charakteryzuje się małą liczbą powikłań, szczególnie jeśli przeprowadza ją doświadczony chirurg ręki.
W przypadku kobiet w ciąży i karmiących wybór metody leczenia zespołu de Quervaina jest ograniczony (brak możliwości stosowania niektórych leków przeciwzapalnych, ograniczone możliwości operacyjne), dlatego poza unikaniem przeciążeń, fizjoterapia jest preferowanym postępowaniem. Należy pamiętać, że w okresie ciąży objawy mają przejściowy charakter, gdyż są skutkiem zmian hormonalnych, a rokowanie co do powrotu do zdrowia jest dobre. W przypadku matek karmiących ważna jest zmiana nawyków dotyczących podtrzymywania główki dziecka tak, żeby nie przeciążać przewlekle kciuka i nie dopuścić do rozwoju zapalenia pochewek ścięgnistych nadgarstka.
Choroba de Quervaina - rokowanie
Rokowanie w tej chorobie jest dość dobre. Część pacjentów uzyskuje poprawę po postępowaniu zachowawczym. Spory odsetek chorych ostatecznie wymaga inwazyjnego leczenia (nakłucie z podaniem leku i/lub leczenie operacyjne), ale jest to postępowanie skuteczne i przynoszące pacjentom trwałą ulgę w dolegliwościach.
Co zrobić, żeby uniknąć choroby de Quervaina?
Należy unikać pracy i czynności, która przewlekle przeciąża kciuki. Jeśli wykonujemy prace manualne, które tego wymagają, należy znaleźć sposób równomiernego rozłożenia obciążeń na całą rękę lub innych metod wykonywania określnych zadań. Należy pamiętać o regularnych przerwach w takiej pracy.
Osoby zajmujące się małymi dziećmi powinny zwracać uwagę na to, czy nie podtrzymują główki dziecka, podpierając ją wyłącznie na swoich kciukach.
