Zmniejszenie pojemności zatoki szczękowej

Pytanie nadesłane do redakcji

Mam plastyczną zatokę szczękową, która w czasie ostatnich kilku miesięcy zmniejszyła się do niecałych 2 ml (w ogóle jest mniejsza, ale nigdy aż tak). Czy można choć częściowo przywrócić jej pojemność i drożność?

Odpowiedziała

lek. med. Agata Szołdra-Seiler
spec. otolaryngolog
Gabinet Laryngologiczny Koszalin

Zatoki przynosowe powstają ok. 3.-4. miesiąca życia płodowego. Zatoka szczękowa pojawia się jako pierwsza i w trakcie rozwoju płodu powiększa się stopniowo, aby u noworodka osiągnąć 6-8 ml pojemności. Rozmiary zatoki szczękowej wynoszą wówczas około 7x3x5 mm. Zatoka rośnie wraz z wiekiem i ostatecznie ukształtowuje się ok. 15. roku życia. Uzyskuje kształt trójściennej piramidy o wymiarach 25x ponad 30 mm i pojemności rzędu 20-24 ml. Pojemność zatok szczękowych jest osobniczo zmienna. Zatoki szczękowe u jednej osoby mogą być także asymetryczne lub bardzo rzadko mogą nie zostać wykształcone całkowicie bądź częściowo. Zarówno jamę nosa, jak i zatoki szczękowe pokrywa błona śluzowa, która z różnych powodów może czasowo brzęknąć. Jeśli przyczyna obrzęku nie mija, może dojść do przerostu błony śluzowej, co skutkuje przewlekłym zmniejszeniem pojemności zatoki czy wielu zatok.

Podsumowując: obrysy ścian kostnych u dorosłego człowieka są niezmienne. Zmienna zaś jest grubość błony śluzowej oraz zawartość zatok. Zarówno grubość pokrywającej zatoki błony śluzowej, jak i zawartość zatok wpływają na pojemność zatok. Im grubsza błona śluzowa, tym mniejsza pojemność zatoki. Jeśli zaś prawidłowo obecne powietrze zostanie wyparte przez zgromadzony w świetle zatoki śluz, ropę czy krew, pojemność zatoki również ulegnie zmniejszeniu.

Analizując treść pytania, można mniemać, iż jedna z zatok szczękowych nie została w pełni ukształtowana i upowietrzniona. Mówimy wtedy o niedorozwoju zatoki lub jej hipoplazji. Bywa, że wraz ze zmniejszeniem zatoki współistnieją też inne odmienności anatomiczne zatok i nosa skutkiem, których ujście zatoki może ulec zwężeniu. Jeśli nałoży się na taki grunt stan zapalny (wywołany np.: infekcją wirusową, bakteryjną, grzybiczą, odczynem alergicznym, szkodliwymi oparami chemicznymi, dymem tytoniowym, lekami itp.), wówczas błona śluzowa grubieje i zamiast 1-4 mm, może osiągnąć odcinkowo nawet około 20 mm.

Zgłoszony problem trwa wiele miesięcy - prawdopodobnie mamy do czynienia z przewlekłym zapaleniem zatoki. Taką zatokę leczy się farmakologicznie, fizykoterapią, a także chirurgicznie. Podstawą do włączenia odpowiedniego leczenia jest właściwa diagnostyka. Zachęcam do wizyty u laryngologa, który po zebraniu dokładnego wywiadu, badaniu i analizie badań dodatkowych spróbuje dociec powodu zaburzeń powietrzności zatoki i zleci stosowne leczenie.