W niektórych państwach w Regionie Europejskim WHO 1 na 3 dzieci od 6. do 9. roku życia ma nadwagę lub otyłość. Najwyższe wskaźniki otyłości odnotowano w krajach śródziemnomorskich, jednak sytuacja w tym regionie zaczyna się poprawiać.
Fot. Ketut Subiyanto/ Pexels
Raport WHO „European Childhood Obesity Surveillance Initiative” (COSI), opierający się na danych z lat 2015–2017, zawiera informacje na temat dzieci od 6. do 9. roku życia z 36 krajów. W części z nich zostanie opracowany kwestionariusz gromadzący dane z 2021 r. dotyczące skutków pandemii.
– COVID-19 może wpłynąć na jedną z najbardziej niepokojących tendencji w Regionie Europejskim WHO – rosnącą otyłość wśród dzieci – powiedział dr Hans Henri P. Kluge, regionalny dyrektor WHO w Europie.
– Nadwaga oraz otyłość są bezpośrednio związane z zagrażającymi życiu chorobami niezakaźnymi, takimi jak choroby układu krążenia, cukrzyca i nowotwory – dodał dr Kluge. – Musimy wdrożyć politykę opartą na nauce i danych, która pomoże zmniejszyć otyłość u dzieci, jednocześnie promując zdrową dietę i aktywność fizyczną.
COVID-19 prawdopodobnie negatywnie wpłynie na poziom otyłości u dzieci w Regionie Europejskim WHO. Zamknięcie szkół wpływa na dostęp dzieci do posiłków szkolnych i na czas aktywności fizycznej. Dlatego zapobieganie otyłości u dzieci powinno pozostać priorytetem podczas pandemii.
Walka z otyłością w krajach europejskich
Częstość występowania nadwagi i otyłości ustabilizowały się lub zmniejszyły w niektórych z 13 krajów europejskich. Grecja, Włochy, Portugalia i Hiszpania, które mają najwyższe wskaźniki otyłości, a także Słowenia wykazały tendencję spadkową zarówno w przypadku nadwagi, jak i otyłości. Zmniejszenie częstości występowania nadwagi wahało się od 4 do 12 punktów procentowych w przypadku chłopców i od 3 do 7 punktów procentowych w przypadku dziewcząt.
W ostatnich latach niektóre ze wspomnianych państw wdrożyły zalecane przez WHO środki mające na celu walkę z otyłością, takie jak nakładanie podatków na słodzone napoje, ograniczenia dotyczące reklamy produktów spożywczych i organizowanie zajęć wychowania fizycznego.
– Dane COSI pokazują tendencję do zmniejszania się częstości występowania otyłości u dzieci w krajach, które mają najwyższe wskaźniki otyłości – powiedział dr Nino Berdzuli, dyrektor Wydziału Krajowych Programów Zdrowia w Biurze Regionalnym WHO na Europę. – Zareagowali na alarmujące dane z poprzednich badań i wdrożyli zasady, które są skuteczne. Pocieszające jest to, że podejmowane przez państwa działania mają wymierny skutek.
Kompleksowe dane
Najnowsze dane COSI pochodzą z 36 krajów, które wzięły udział w badaniu w latach szkolnych 2015–2016 i 2016–2017 i obejmują około 250 000 dzieci w wieku szkolnym. Raport COSI zawiera najbardziej kompleksowe dane dotyczące nadwagi, aktywności fizycznej i wzorców żywieniowych chłopców i dziewcząt.
Nadwagę (w tym otyłość) stwierdzono u 29% chłopców i 27% dziewcząt od 6. do 9. roku życia, natomiast otyłość u 13% chłopców i 9% dziewcząt. Liczby te nie odzwierciedlają znaczących różnic pomiędzy krajami.
Największy odsetek nadwagi i otyłości u dzieci zaobserwowano w krajach śródziemnomorskich, takich jak Cypr, Grecja, Włochy i Hiszpania, gdzie ponad 40% chłopców i dziewcząt miało nadwagę oraz 19–24% chłopców i 14–19% dziewcząt było otyłych.
Najmniejszy odsetek nadwagi/ otyłości u dzieci zaobserwowano w krajach Azji Środkowej, takich jak Kirgistan, Tadżykistan i Turkmenistan, gdzie od 5% do 12% chłopców i dziewcząt miało nadwagę, a mniej niż 5% było otyłych.
Nawyki żywieniowe
Średnio prawie 80% dzieci spożywało codziennie śniadanie, około 45% każdego dnia jadło owoce, a 25% warzywa. Dane te były zróżnicowane w zależności od kraju: dzienne spożycie wahało się od 49% do 96% w przypadku śniadań, od 18% do 81% w przypadku owoców i od 9% do 74% w przypadku warzyw.
Spożywanie słodkich przekąsek (ogółem 27% dzieci) było częstsze niż pikantnych (14%). Odsetek dzieci spożywających te niezdrowe produkty przez więcej niż 3 dni w tygodniu również różni się znacznie w poszczególnych krajach – od 5% do 62% w przypadku słodkich przekąsek i od mniej niż 1% do 35% w przypadku przekąsek słonych.
Aktywność fizyczna
Średnio 1 na 2 dzieci korzystało z aktywnego transportu (pieszego lub rowerowego) do i ze szkoły. We wszystkich krajach większość dzieci spędza co najmniej 1 godzinę dziennie na zabawie na świeżym powietrzu (w zależności od kraju – od 62% do 98%).
W większości krajów dzieci lepiej wykształconych rodziców częściej uprawiały sport lub taniec. Różnica między dziećmi rodziców o wysokim i niskim poziomie wykształcenia przekraczała 20 punktów procentowych w 7 krajach. Natomiast dzieci rodziców z niższym poziomem wykształcenia częściej chodziły pieszo lub jeździły na rowerze do szkoły.
Brak danych dla dzieci poniżej 5 lat
Dane COSI nie obejmują dzieci poniżej 5 roku życia. Konieczne są badania, które uwzględnią również dzieci z młodszej grupy wiekowej.
