Pytanie nadesłane do redakcji
Witam. Od urodzenia choruję na astmę oskrzelową. Mam 16 lat, od ponad roku próbuję odstawić leki. Uprawiam sport wyczynowy, koszykówkę. Mniej więcej od lipca 2012, podczas treningów szybciej się męczę, mam trudności z oddychaniem. Już na rozgrzewce odczuwam zmęczenie. Podobno podczas ataku astmy oskrzelowej, po przyjęciu leku, oddech w normie jest dopiero po jakimś czasie. Ja po zaprzestaniu ćwiczeń i bez żadnego leku po około minucie mogę normalnie oddychać, jednak jak z powrotem zaczynam grać, od razu mam przyspieszony oddech. Dodam jeszcze, że tylko podczas wysiłku fizycznego mam trudności w oddychaniu. Czy możliwe jest, że mam również astmę wysiłkową? Czy może jest to spowodowane tym, że nie biorę leków na astmę oskrzelową?
Odpowiedziała
dr n. med. Grażyna Durska
Zakład Medycyny Rodzinnej
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Poradnia Alergologiczna "Podgórna" w Szczecinie
Pogorszenie tolerancji wysiłku jest jedną z cech utraty kontroli astmy, związaną z nasileniem procesu zapalnego w oskrzelach. Inne symptomy pogorszenia choroby to: konieczność częstego (częściej niż 2x w tyg.) przyjmowania krótko działających β2-mimetyków, kaszel wybudzający pacjenta w nocy lub we wczesnych godzinach porannych.
Pisze Pan, że od roku odstawił Pan leki (prawdopodobnie leki przeciwzapalne, czyli glikokortykosteroidy wziewne), występowanie objawów po wysiłku jest wskazaniem do ponownego włączenia leczenia. Glikokortykosteroidy wziewne można próbować „odstawić”, jeżeli w okresie rocznego leczenia najmniejszą dawką nie wystąpią objawy kliniczne astmy.
Od wielu lat trwają dyskusje czy skurcz oskrzeli występujący wyłącznie pod wpływem wysiłku upoważnia do rozpoznania odrębnej jednostki chorobowej astmy wysiłkowej, czy jest to jedynie jeden z objawów astmy (przeważa drugie stanowisko).
Skurcz oskrzeli związany z wysiłkiem występuje 315 min po zakończeniu wysiłku, ponowny wysiłek wykonywany po 30120 min u połowy chorych nie wywołuje objawów (okres refrakcji).
Jeżeli objawy występują już w trakcie wykonywania wysiłku, należy dodatkowo ocenić wydolność układu krążenia. U części chorych (10%30%) występuje tzw. faza późna polegająca na ponownym wystąpieniu skurczu oskrzeli po około 313 godzinach po zakończeniu wysiłku.
Istnieje wiele hipotez usiłujących tłumaczyć mechanizm występowania astmy wysiłkowej (hipoteza osmotyczna, naczyniowa itp.), żadna nie zyskała powszechnej akceptacji.
Podstawą rozpoznania astmy wysiłkowej jest dodatni wynik próby wysiłkowej. Badanie polega na ocenie wyników badań spirometrycznych wykonywanych przed podjęciem wysiłku, tuż po jego zakończeniu, następnie po 5, 10 i 20 minutach. Wysiłek wykonywany jest na bieżni lub cykloergometrze rowerowym, oczywiście po spełnieniu kryteriów kwalifikacyjnych uwzględniających wszystkie przeciwwskazania.
Działaniem zmniejszającym ryzyko wystąpienia powysiłkowego skurczu oskrzeli jest przyjęcie β2-mimetyku krótko działającego 15 minut przed planowanym wysiłkiem.
W Pana przypadku astma rozpoznana we wczesnym okresie życia, odstawione leki wziewne, objawy występujące po wysiłku (nadreaktywność oskrzeli) bardziej prawdopodobna jest utrata kontroli choroby, aniżeli izolowana astma wysiłkowa. Sugerowałabym wizytę kontrolną w poradni pulmonologicznej lub alergologicznej.
Piśmiennictwo:
Kupryś-Lipińska I., Kuna P.: Jak stopniowo redukować leczenie u chorych z dobrze kontrolowaną astmą? Terapia. Alergologia. 2012; 4(271): 1922.Liebhart J., Liebhart E., Dor.: Astma wysiłkowa. [W:] Małolepszy J. (red.): Choroby alergiczne i astma. Volumed. 1996: 191204.
Lis G.: Astma wysiłkowa. [W:] Emeryk A., Bręborowicz A. (red.): Astma i choroby obturacyjne oskrzeli u dzieci. Elsevier 2010: 231238.
Ziętkowski Z.: Patofizjologia, diagnostyka i leczenie astmy u sportowców. Alergia. 2010; 3/45: 2629.
Ziętkowski Z.: Astma, wysiłek fizyczny istotny problem kliniczny. Alergia. 2010; 4/46: 2829.
