Używanie produktów tytoniowych stanowi jedno z najważniejszych zagrożeń dla zdrowia polskiego społeczeństwa. Przez kilka dekad obserwowaliśmy stopniowe zmniejszanie się liczby palących Polaków, jednak w ostatnich latach trend ten uległ zahamowaniu. Towarzyszy temu zatrzymanie się wydłużania się trwania życia.
Fot. Myriams-Fotos/ pixabay.com
– Uzależnienie od nikotyny jest ciężką, śmiertelną chorobą. Wiemy, że połowa palaczy umiera z powodu chorób odtytoniowych – podkreśla prof. Piotr Jankowski, przewodniczący Komisji Promocji Zdrowia, Polskie Towarzystwo Kardiologiczne, kierownik Kliniki Chorób Wewnętrznych i Gerontokardiologii CMKP. – To jest jedna z najgorzej rokujących chorób – najczęściej nie doceniamy zagrożenia z nią związanego. W przypadku wielu nowotworów mówimy o śmiertelność rzędu 5-20 procent, uznając, że to jest bardzo dużo, natomiast u palaczy śmiertelność sięga 50 proc.
Stosowanie produktów tytoniowych jest jedną głównych przyczyn chorób układu krążenia, główną przyczyną wielu nowotworów i dominującą przyczyną przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Już wypalanie kilku papierosów dziennie zwiększa ryzyko wystąpienia zawału serca i udaru mózgu o około 50 proc. Ryzyko wystąpienia choroby nowotworowej jest także liniowo związane z narażeniem na toksyny dymu tytoniowego. Szkodliwe jest także palenie bierne.
– Współczesna medycyna dysponuje skutecznymi metodami leczenia uzależnienia od tytoniu. Przy wsparciu przedstawicielstwa WHO w Polsce, w oparciu o dane naukowe o najwyższej jakości, pochodzące z przeglądów systematycznych Cochrane, wielodyscyplinarny zespół polskich ekspertów formułował nowe wytyczne postępowania w tek chorobie. Dokument obejmuje 15 rekomendacji, w tym zalecenie dokumentowania statusu palenia u wszystkich pacjentów, regularnego uczestnictwa pracowników opieki zdrowotnej w szkoleniach z zakresu leczenia uzależnienia od nikotyny, a także zmniejszenie kosztów leczenia dla pacjenta – mówi prof. Małgorzata Bała, kierownika Katedry Epidemiologii i Medycyny Zapobiegawczej UJ CM.
Eksperci zalecają stosowanie niefarmakologicznych i/lub farmakologicznych metod leczenia uzależnienia. Przy zastosowaniu niefarmakologicznych metod leczenia, takich jak porada lekarza lub pielęgniarki, poradnictwo grupowe lub telefoniczne w porównaniu z ich niestosowaniem średnio od 20 do 40 osób na 1000 palących więcej zaprzestaje palenia. W przypadku metod farmakologicznych, takich jak nikotynowa terapia zastępcza, bupropion, wareniklina, cytyzyna, w porównaniu z grupami kontrolnymi, średnio od 57 do 139 na 1000 palących więcej zaprzestaje palenia tytoniu, przy małych lub umiarkowanych działaniach niepożądanych.
Pomimo oczywistych szkód zdrowotnych wyrządzanych przez palenie tytoniu, system leczenia uzależnienia od nikotyny w Polsce nie jest wydolny i wymaga gruntownej reformy. Dotyczy to zarówno niektórych jego założeń (jak na przykład obecnego zapisu o możliwości przystąpienia do leczenia raz w życiu), jak i, a może przede wszystkim, finansowania. Wprawdzie rozpoczęły się już dyskusje nad zmianą tego programu, jednakże są one zbyt powolne i konieczne jest ich przyspieszenie.
– Obecna liczba poradni antynikotynowych, która wynosi 3, nie jest w stanie obsłużyć kilku milionów palaczy, którzy każdego roku podejmują próbę zaprzestania palenia – podkreśla Magdalena Cedyńska, kierownik Poradni Pomocy Palącym w Narodowym Instytucie Onkologii w Warszawie. A pomoc jest palaczom bardzo potrzebna. Uzależnienie od nikotyny jest chorobą, którą powinni zajmować się medycy wielu specjalności – lekarze, pielęgniarki, terapeuci. Na szczęście mamy w Polsce jedną z opcji pomocy rekomendowaną w najnowszych wytycznych, tj. Telefoniczną Poradnię Pomocy Palącym, która od 1996 r istnieje nieprzerwanie przy Narodowym Instytucie Zdrowia, gdzie w formie teleporady można uzyskać pomoc fachowych terapeutów. Wystarczy zadzwonić pod numer 801 108 108 lub 22 211 80 15.
