Narażenie na wysoki poziom najmniejszych pyłów zawieszonych w powietrzu o ponad 90 proc. zwiększa ryzyko demencji, w tym choroby Alzheimera, u starszych kobiet – wskazują wyniki badania, które publikuje czasopismo „Translational Psychiatry”.
Smog na rynku krakowskim. Fot. Michał Łepecki / Agencja Gazeta
Autorzy pracy, naukowcy z University of Southern California w Los Angeles, oceniają, że jeśli podobne ryzyko dotyczy całej populacji, to przewlekłe narażenie na najdrobniejszy pył zawieszony (PM2,5) może przyczyniać się do rozwoju jednej piątej wszystkich przypadków demencji.
Zespół naukowców z kalifornijskiej uczelni przeanalizował dane zebrane wśród 3647 kobiet z 48 stanów USA. Były one uczestniczkami wieloletniego Women's Health Initiative Memory Study (WHIMS). W momencie włączenia do badania kobiety były w wieku od 65 do 79 lat i nie miały objawów demencji. Ich sprawność umysłowa była oceniana co roku przy pomocy standardowych testów.
Naukowcy posłużyli się danymi z amerykańskiej Agencji Ochrony Środowiska (Environmental Protection Agency – EPA), by sprawdzić, na jaki poziom pyłów PM2,5 były codziennie narażone kobiety w miejscu swojego zamieszkania.
Analiza wykazała, że w porównaniu z badanymi, które mieszkały w miejscach o niskim zanieczyszczeniu powietrza PM2,5, kobiety narażone na wysokie stężenie tych pyłów (powyżej ustalonego przez EPA w 2012 r. poziomu dopuszczalnego – tj. 35 µg/m3) miały o 81 proc. wyższe ryzyko pogorszenia ogólnej sprawności poznawczej oraz o 92 proc. wyższe ryzyko zachorowania na alzheimera i inne rodzaje demencji.
Zależność ta utrzymała się nawet po uwzględnieniu różnych czynników mogących wpływać na wyniki, takich jak rasa i przynależność do grupy etnicznej, status społeczno-ekonomiczny, styl życia badanych kobiet oraz występowanie u nich problemów zdrowotnych mogących zwiększać ryzyko demencji.
Na tej podstawie badacze oszacowali, że gdyby zanieczyszczenie powietrza PM2,5 w podobnym stopniu zwiększało ryzyko pogorszenia sprawności umysłowej w ogólnej populacji, to można by mu przypisać ok. 21 proc. przypadków demencji (czyli co piąty). Oznacza to – ich zdaniem – że dotychczas związek pyłu PM2,5 z demencją był niedoceniany, zwłaszcza w regionach, w których na wysokie jego stężenie narażone są duże grupy ludzi.
Autorzy pracy zaobserwowali też, że szybsze starzenie się mózgu i rozwoju demencji w odpowiedzi na wysoki poziom PM2,5 dotyczyło w największym stopniu posiadaczek wariantu genu apolipoproteiny E (APOE) o nazwie epsilon 4. Został on wcześniej powiązany z wyższym ryzykiem choroby Alzheimera.
Naukowcy oceniają, że ich badania dostarczają dobrych dowodów na to, że oddychanie powietrzem zanieczyszczonym drobnym pyłem zawieszonym (PM2,5) ma związek z ryzykiem demencji. Po raz pierwszy też udało się wykazać, że ekspozycja na PM2,5 nasila odkładanie się złogów beta-amyloidu w mózgu, zwłaszcza u właścicieli wariantu epsilon 4 genu APOE.
W przyszłości badacze planują sprawdzić związek między poziomem PM2,5 a pogorszeniem sprawności umysłowej również u mężczyzn.
