Zespół z Wydziału Elektroniki i Technik Informacyjnych Politechniki Warszawskiej opracował system dialogowy o nazwie Terabot, który został pilotażowo wykorzystany w terapii poznawczo-behawioralnej.
Fot. Politechnika Warszawska
- System dialogowy o nazwie Terabot prowadzi rozmowę z pacjentem, rozpoznając, co mówi i jaki jest jego stan emocjonalny. W zależności od udzielanych odpowiedzi dopasowuje swoją wypowiedź
- Wielu pacjentów zareagowało na interakcję z Terabotem bardzo dobrze. Okazywało się, że byli bardziej śmiali przed komputerem i mówili więcej niż lekarzowi
- Naukowcy dążą do tego, żeby Terabot był coraz bardziej empatyczny, np. bez problemu orientował się, kiedy uczestnik terapii skończył mówić i nie czekał zbyt długo z odpowiedzią lub nie przerywał rozmówcy
– Kilka lat temu zgłosiła się do mnie dr Izabela Stefaniak, psychiatra i terapeuta, pracująca wówczas w Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Miała pomysł na badanie, ale potrzebowała wsparcia technicznego – mówi dr hab. inż. Artur Janicki z Wydziału Elektroniki i Technik Informacyjnych.
Badanie dotyczyło leczenia halucynacji głosowych, które często towarzyszą schizofrenii, ale też występują w przebiegu innych chorób. Utrudniają codzienne funkcjonowanie i obniżają poczucie własnej wartości u słyszących je osób. Aby poprawić jakość życia pacjentów, psychiatrzy stosują zazwyczaj leczenie farmakologiczne. Coraz częściej wykorzystywane są jednak inne metody.
– W naszym przypadku był to komputerowy awatar („gadająca głowa”), kontrolowany przez terapeutę. Podczas dwóch pierwszych sesji komputerowa postać powielała negatywne zdania, które pacjent „słyszał” w swojej głowie, a przez cztery kolejne były one zmieniane w treści mające pozytywny wydźwięk – wyjaśnia Artur Janicki. – Lekarz cały czas wspierał uczestników terapii, uczył ich radzić sobie z głosami, przeciwstawiać się im.
Pacjenci bardzo dobrze zareagowali na nową metodę. Wskaźniki dotyczące skali oceny objawów psychotycznych i mierzenia siły halucynacji znacząco spadły. Różnica utrzymywała się nawet po trzech miesiącach. Okazało się również, że osoby poddane terapii chcą współpracować z komputerami.
– Badanie objęło 23 pacjentów. Wyniki opublikowaliśmy w 2019 r. w czasopiśmie „Schizophrenia Research”. Zachęciły nas, żeby pójść krok dalej – mówi naukowiec.
Zespół z Wydziału Elektroniki i Technik Informacyjnych opracował system dialogowy o nazwie Terabot, który został pilotażowo wykorzystany w terapii poznawczo-behawioralnej (ang. cognitive-behavioral therapy, CBT).
– W przeciwieństwie do wcześniejszego projektu system był automatyczny, nie sterował nim psychiatra. Terabot prowadził rozmowę z pacjentem, rozpoznając, co mówi i jaki jest jego stan emocjonalny. W zależności od udzielanych odpowiedzi dopasowywał swoją wypowiedź – tłumaczy naukowiec.
Celem badania był trening radzenia sobie z emocjami, rozwój uważności, czyli tzw. mindfulness. Trzy ćwiczenia opracowane przez dr Izabelę Stefaniak dotyczyły emocji, z którymi chorzy mierzą się najczęściej – lęku, wstydu i złości.
– Pacjent ustalał z lekarzem, na czym chce się skupić. Pierwszą część sesji stanowił dialog z Terabotem z elementami terapii CBT, w drugiej system proponował ćwiczenie relaksacyjne – mówi Artur Janicki.
W badaniu, realizowanym w ramach projektu „Terabot – system dialogowy do terapii poznawczo-behawioralnej”, wzięło udział 38 osób. Obecnie trwają analizy, dzięki którym będzie można stwierdzić, na ile system pomógł pacjentom.
– W trakcie projektu przeprowadzaliśmy ankiety i mamy dużo informacji zwrotnych. Wielu pacjentów zareagowało bardzo dobrze. Okazywało się, że byli bardziej śmiali przed komputerem i mówili więcej niż lekarzowi – opowiada naukowiec.
Dodaje, że są kwestie, które wraz z zespołem chciałby jeszcze usprawnić i rozwinąć. – Nie zawsze Terabot dobrze rozumie intencję pacjenta. Dążymy do tego, żeby był coraz bardziej empatyczny, np. bez problemu orientował się, kiedy uczestnik terapii skończył mówić i nie czekał zbyt długo z odpowiedzią lub nie przerywał rozmówcy. Myślimy też o dostępności systemu dla szerszego grona odbiorców – podkreśla.
Projekt „Terabot – system dialogowy do terapii poznawczo-behawioralnej” trwał od stycznia 2021 r. do czerwca 2023 r. i był finansowany w ramach realizowanego w PW programu „Inicjatywa doskonałości – uczelnia badawcza”. Znalazł się w gronie laureatów konkursu na granty badawcze „SzIR-2” POB Sztuczna Inteligencja i Robotyka.
W projekcie uczestniczyli: dr hab. inż. Artur Janicki, prof. uczelni; dr inż. Marek Kozłowski; dr n. med. Izabela Stefaniak; mgr inż. Artur Zygadło; mgr inż. Karolina Gabor-Siatkowska; mgr inż. Marcin Sowański; inż. Rafał Rzatkiewicz oraz inż. Adam Serodziński.
