Pytanie nadesłane do redakcji
Mam problem z narkotykami i alkoholem. Narkotyków nie biorę już od dwóch lat, a zacząłem brać od 18. roku życia amfetaminę, marihuanę i LSD, z alkoholem było podobnie. Mam pytanie, czy jak rzucę alkohol również dojdę do sprawności umysłowej, mam 24 lata i jaki ośrodek leczenia powinienem wybrać.
Odpowiedziała
dr med. Grażyna Zwolińska
Specjalista neurolog
Najlepiej jest znany bezpośredni wpływ alkoholu na ośrodkowy układ nerwowy w upojeniu alkoholowym. Występują wtedy zaburzenia krytycyzmu prowadzące do niepohamowanej wielomówności, zmiany nastroju (śmiech lub płacz), zaburzenia ruchowe i zaburzenia odbioru otaczającej rzeczywistości, ostatecznie mogą pojawić się zaburzenia świadomości i oddechowe.
Uważa się, że przewlekłe nadużywanie alkoholu powoduje dwa rodzaje zmian w ośrodkowym układzie nerwowym. W przypadku zmian bezpośrednich, które wynikają z neurotoksycznego działania alkoholu, najwcześniej pojawiają się zmiany osobowości, nastroju i zachowania. Następnie występują zaburzenia funkcji poznawczych, u większości nadużywających alkohol w postaci zaburzeń myślenia abstrakcyjnego, zaburzeń pamięci operacyjnej, zaburzeń orientacji w czasie, przestrzeni. Takie objawy nazywamy pierwotnym otępieniem alkoholowym. W tej postaci otępienia wykrywa się zwiększenie szerokości szczeliny międzypółkulowej się z powodu zaniku mózgu. Obserwowano, że we wczesnym etapie zależności alkoholowej dochodzi do eliminacji dendrydów (krótkich połączeń pomiędzy komórkami nerwowymi – neuronami). W tym okresie zaprzestanie spożywania alkoholu może spowodować zahamowanie procesu śmierci neuronów.
W długotrwającym wpływie alkoholu na układ nerwowy ma znaczenie niedobór witamin przede wszystkim z grupy B (głównie B1) i niedobór kaloryczny. W tych przypadkach oprócz objawów neurologiczno-psychiatrycznych występują objawy uszkodzenie narządów miąższowych, głównie wątroby, a także serca oraz objawy uszkodzenia obwodowego układu nerwowego. Najczęściej występuje zespół Wernickego i Korsakowa w różnym stopniu nasilenia i z różną gamą objawów.
W encefalopatii Wernicke’go rozwój objawów początkowo jest powolny, występują objawy zaburzenia koncentracji i uwagi, objawy derealizacji, które nasilają się w nocy. Doprowadza to do stanu splątania. Później nagle mogą pojawić się objawy neurologiczne w postaci charakterystycznych zaburzeń ruchów gałek ocznych, niezborność kończyn, zaburzenia chodu. Stan taki może zakończyć się śmiercią, w przypadku przeżycia występują zaburzenia pamięci. W zespole amnestycznym Korsakowa dominują zaburzenia pamięci w postaci trudności w utrzymaniu i odtwarzaniu engramów pamięci operacyjnej. Pojawia się niepamięć wsteczna (niepamięć wydarzeń sprzed choroby) lub następcza (czyli wydarzeń następujących później). Może wystąpić niepamięć całkowita. Najbardziej nasilone są zaburzenia w stosunku do wcześniejszych wydarzeń, które chory pokrywa konfabulacjami lub pseudoreminiscencjami. Tym zaburzeniom pamięci towarzyszy podwyższony nastrój, niekiedy wręcz wesołkowatość. Pacjent jest przytomny, rozumie i wykonuje polecenia. Pozostałością po takim zespole jest deficyt pamięci z niemożnością zapamiętywania i odtwarzania.
Przyczynami, które doprowadzają do obniżenia sprawności umysłowej u osób uzależnionych od alkoholu jest fakt, że takie osoby znacznie częściej doznają urazów głowy, podczas których może dojść do stłuczeń mózgu, powstania krwiaków, wodogłowia, które w konsekwencji dają objawy otępienia.
Wczesne odstawienie alkoholu, przed wystąpieniem trwałych uszkodzeń, które są w tzw. pierwotnym otępieniu alkoholowym i odstawienie alkoholu przed wystąpieniem zespołu Wernickego i Korsakowa może przed uchronić trwałymi intelektualnymi zmianami. Najważniejsze jest podjęcie decyzji o leczeniu przez uzależnionego od alkoholu.
Leczeniem osób uzależnionych od alkoholu zajmują się oddziały całodobowe terapii uzależnienia od alkoholu, oddziały dzienne, poradnie. Leczenie to jest finansowane przez NFZ. Pomoc niosą także telefony zaufania, Stowarzyszenia i Kluby Abstynenckie, Wspólnota Anonimowych Alkoholików AA.
