W nowej przeglądarce jakości powietrza w miastach Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) utworzono ranking miast począwszy od najczystszego do najbardziej zanieczyszczonego w okresie dwóch lat kalendarzowych na podstawie średniego poziomu zawieszonego pyłu drobnego, czyli PM 2,5.
Fot. Dariusz Staniszewski/ Pixabay
W latach 2019-2020 do trzech najczystszych miast w Europie pod względem jakości powietrza zaliczały się Umea w Szwecji, Tampere w Finlandii i Funchal w Portugalii. Trzema najbardziej zanieczyszczonymi miastami był Nowy Sącz w Polsce, Cremona we Włoszech i Slavonski Brod w Chorwacji.
Spośród 323 miast uwzględnionych w przeglądarce jakość powietrza w 127 miastach sklasyfikowano jako dobrą, co oznacza, że mieści się poniżej istotnej dla zdrowia wytycznej dla długoterminowego narażenia na działanie na PM 2,5 na poziomie 10 mikrogramów na metr sześcienny powietrza (10 µg/m3) ustalonej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO).
Unia Europejska ustaliła wartość dopuszczalną dla PM 2,5 na poziomie 25 µg/m3 w politykach na rzecz czystego powietrza w Europie. Przeglądarka określa długoterminową jakość powietrza jako bardzo słabą, jeśli stężenie PM 2,5 znajduje się na tym poziome lub je przekracza. Obecnie pięć miast w Polsce, Chorwacji i Włoszech mieści się w tej kategorii.
Zawieszony pył drobny to rodzaj zanieczyszczenia powietrza, który ma największy wpływ na zdrowie, jeśli chodzi o przedwczesne zgony i choroby. Przeglądarka udostępnia informacje dotyczące długoterminowej jakości powietrza w poszczególnych miastach. Długotrwałe narażenie na działanie PM 2,5 powoduje choroby układu krążenia i układu oddechowego.
Chociaż w ciągu ostatniej dekady nastąpiła znaczna poprawa jakości powietrza w Europie, w najnowszej rocznej ocenie jakości powietrza EEA stwierdzono, że w 2018 r. narażenie na zawieszony pył drobny spowodowało ok. 417 tys. przedwczesnych zgonów w 41 państwach europejskich.
- Chociaż jakość powietrza znacznie się poprawiła w ostatnich latach poziom zanieczyszczenia powietrza w wielu miastach w całej Europie pozostaje na niezmiennie wysokim poziomie. Przeglądarka jakości powietrza w miastach umożliwia obywatelom łatwe porównywanie poziomu zanieczyszczenia powietrza w miejscu zamieszkania z innymi miastami. Dostarcza ona również konkretnych i lokalnych informacji, które mogą zapewnić większe możliwości działania obywatelom w kontakcie z władzami lokalnymi w celu rozwiązania tych problemów. Pomoże to nam wszystkim osiągnąć unijne cele zerowego poziomu zanieczyszczeń - mówi Hans Bruyninckx, dyrektor wykonawczy EEA.
Przeglądarka dostarcza danych na temat poziomu zawieszonego pyłu drobnego w ponad 300 miastach w państwach członkowskich EEA. Wykorzystuje ona dane przekazane Europejskiej Agencji Środowiska przez jej państwa członkowskie na mocy dyrektyw dotyczących jakości powietrza. Dane pochodzą z pomiarów naziemnych PM 2,5 pobranych przez ponad 400 stacji monitorujących w obszarach miejskich i podmiejskich. Stacje te udostępniają wiarygodny obraz narażenia ludności na zanieczyszczenie powietrza.
Odczyty i rankingi opierają się na średnim rocznym stężeniu PM 2,5 z ostatnich dwóch lat kalendarzowych z wykorzystaniem aktualnych danych za ostatni rok oraz zweryfikowanych danych dotyczących jakości powietrza za poprzedzający rok. Tabela przedstawia ranking miast europejskich według ich średnich poziomów zawieszonego pyłu drobnego w ciągu ostatnich dwóch pełnych lat kalendarzowych. W przyszłości EEA będzie badać możliwość włączenia innych istotnych rodzajów zanieczyszczenia powietrza do nowego narzędzia.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ustaliła istotne dla zdrowia wytyczne dla długoterminowego narażenia na zawieszony pył drobny na poziomie 10 mikrogramów na metr sześcienny powietrza (10 µg/m3 ). Unia Europejska ustaliła roczną wartość dopuszczalną dla pyłu drobnego na poziomie 25 µg/m3 w politykach na rzecz czystego powietrza w Europie.
W przeglądarce sklasyfikowano poziom jakości powietrza w następujący sposób:
• dobry dla stężeń zawieszonego pyłu drobnego znajdującego się poniżej rocznych wytycznych WHO (poniżej 10 µg/m3)
• umiarkowany dla stężeń 10-15 µg/m3
• zły dla stężeń 15-25 µg/m3
• bardzo zły dla stężeń powyżej wartości ustalonej przez Unię Europejską wynoszącej 25 µg/m3.
W przeglądarce nie ma wszystkich miast. Zbiór danych obejmuje miasta, które są częścią audytu miejskiego Komisji Europejskiej i które mają ponad 50 000 mieszkańców. Nie uwzględniono miast, które nie mają miejskich lub podmiejskich stacji monitorowania, ani tych, dla których dane z tych stacji monitorujących obejmują mniej niż 75% dni w ciągu roku kalendarzowego.
