Choroba zwyrodnieniowa stawów a reumatoidalne zapalenie stawów - różnice

prof. dr hab. med. Irena Zimmermann-Górska
Specjalista chorób wewnętrznych, specjalista reumatologii
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Aktualizacja: lek. Magdalena Wiercińska

Czy jest jakaś różnica między chorobą zwyrodnieniową stawów i reumatoidalnym zapaleniem stawów? Czy można je odróżnić?

Reumatoidalne zapalenie stawów i choroba zwyrodnieniowa stawów to zupełnie różne choroby.

Różnica między RZS a ChZS jest zasadnicza: RZS to choroba zapalna prowadząca do uszkodzenia stawów, równocześnie obejmująca wiele narządów, wymagająca intensywnego leczenia farmakologicznego. ChZS nie obejmuje innych układów oprócz stawów, jej leczenie jest głównie objawowe. Zmianom zwyrodnieniowym należy zapobiegać – walcząc z nadwagą, w miarę możności „oszczędzając" stawy przed przeciążeniem.

Lokalizacja zmian stawowych reumatologiczne zapalenie stawów - infografika

Ryc. Lokalizacja zmian stawowych w RZS /Medycyna Praktyczna

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) to przewlekły, postępujący proces zapalny rozpoczynający się w błonie maziowej stawów, prowadzący do niszczenia tkanek stawowych, zniekształceń stawów i ich usztywnienia. Przyczyna choroby nie jest znana. Pierwsze objawy pojawiają się przeważnie w 4. lub 5. dekadzie życia, ale mogą wystąpić w każdym wieku. Kobiety chorują 3 razy częściej niż mężczyźni. Zajęte są najczęściej stawy rąk, stóp, nieco rzadziej łokciowe, kolanowe i biodrowe. Objawy to ból stawów, ich obrzęki, ograniczenie ruchomości. Równocześnie często dochodzi do zmian zapalnych w wielu narządach (płuca, serce, nerki, naczynia krwionośne, oczy). Choroba wymaga możliwie wczesnego rozpoczęcia intensywnego leczenia farmakologicznego, czasem operacji, stałej rehabilitacji.

Choroba zwyrodnieniowa stawów (ChZS) to najczęstsza choroba stawów i jedna z najczęstszych przyczyn kalectwa.

Zmiany polegają na stopniowym niszczeniu chrząstki stawowej – która jest „amortyzatorem” stawu, tworzeniu wyrośli kostnych, osłabieniu więzadeł zabezpieczających staw.

ChZS najczęściej rozwija się pod wpływem różnych czynników uszkadzających stawy i powodujących ich przeciążenie (otyłość, praca w pozycji stojącej, noszenie ciężarów, uprawianie sportu wyczynowego, siedzący tryb życia). Do zmian zwyrodnieniowych dochodzi głównie u osób starszych, narastają one z wiekiem. Najczęściej zajęte są stawy kolanowe i biodrowe, w kolejności także stawy kręgosłupa, rąk i stóp. Objawy – to ból stawów nasilający się podczas ruchu, ograniczenie ich ruchomości, trzeszczenie podczas ruchu. W przebiegu ChZS nie dochodzi do objawów ze strony innych układów.

Przeczytaj również:
Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego
Choroba zwyrodnieniowa stawu

Leczenie chorych z ChZS to fizjoterapia (ćwiczenia, stosowanie ciepła i in.), utrzymywanie odpowiednej masy ciała, w razie znacznego nasilenia bólu – leki przeciwbólowe. Potrzebne bywa zaopatrzenie ortopedyczne (laski, kule). Czasem konieczne jest leczenie operacyjne (endoprotezy).

Obejrzyj wideo na temat ćwiczeń dla osób ze zmianami zwyrodnieniowymi kolan:

Więcej ćwiczeń na zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych znajdziesz w artykule: Zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych - ćwiczenia

31.03.2023

Zobacz także

Bóle kręgosłupa lędźwiowego, lumbago Bóle kręgosłupa lędźwiowego są dość częstym objawem związanym z chorobą zwyrodnieniową kręgosłupa. Wyjaśniamy czym jest lumbago, co powoduje ból lędźwi oraz jak leczyć bóle lędźwiowe?
Reaktywne zapalenie stawów (zespół Reitera) Reaktywne zapalenie stawów (zespół Reitera) to zapalenie kilku stawów, głównie kończyn dolnych i przyczepów ścięgnistych, poprzedzone zakażeniem, najczęściej przewodu pokarmowego lub narządów moczowo-płciowych. Głównym objawem jest ból i obrzęk pojedynczego stawu lub kilku stawów.
Zespół bolesnego barku Zespół bolesnego barku to samoistny ból barku, który nasila się w czasie poruszania ręką, zwłaszcza ruchu odwodzenia, czyli podnoszenia ręki do boku. Bardzo charakterystyczne jest to, że ból pojawia się w nocy i wybudza pacjenta ze snu. W leczeniu stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz podawane miejscowo glikokortykosteroidy (np. w zastrzykach dostawowych) z lidokainą.
Produkty żywnościowe pomocne w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów Choć nie ma konkretnej diety, która leczyłaby RZS, to liczne badania dostarczają coraz więcej informacji na temat wpływu poszczególnych składników żywieniowych na ryzyko zachorowania i aktywność choroby. Niektóre produkty mogą być pomocne w wyciszaniu stanu zapalnego.
Ból ręki oraz ból nadgarstka Ręka i nadgarstek zbudowane są z wielu drobnych stawów, co umożliwia precyzyjne wykonywanie ruchów. Są one narażone na liczne przeciążenia i urazy, mogą zostać również zaatakowane przez choroby zapalne. Oprócz samych stawów przyczyną bólu ręki i nadgarstka mogą być choroby innych struktur, np. ścięgien, nerwów i mięśni.
Ból stawów Ból stawów ma wiele przyczyn, m.in. zmiany zwyrodnieniowo-przeciążeniowe oraz zapalne choroby stawów. Ważne jest określenie czy ból stawów ma charakter „mechaniczny” czy „zapalny” oraz czy występują inne niepokojące objawy wymagające pilnej konsultacji z lekarzem.

Wybrane treści dla Ciebie

Hemochromatoza Hemochromatoza jest uwarunkowaną genetycznie chorobą, w której dochodzi do zwiększonego wchłaniania żelaza w jelicie cienkim, co prowadzi do przeładowania żelazem, czyli nadmiernego gromadzenia żelaza w tkankach – szczególnie w wątrobie, trzustce, sercu, stawach i przysadce – powodującego uszkodzenie tych narządów. Powikłaniem hemochromatozy jest marskość wątroby, która może prowadzić do raka wątrobowokomórkowego. W leczeniu stosuje się krwioupusty.
Reumatoidalne zapalenie stawów Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), nieprawidłowo określane czasem jako „reumatologiczne zapalenie stawów” to najczęstsza zapalna choroba stawów, rozpoczynająca się najczęściej w młodym i średnim wieku. Nieleczona może prowadzić do uszkodzenia stawów i innych powikłań, jednak aktualne metody leczenia u większości chorych pozwalają na utrzymanie sprawności i normalne funkcjonowanie.
Mieszana choroba tkanki łącznej Mieszana choroba tkanki łącznej cechuje się wielką różnorodnością objawów. Są one także zmienne w przebiegu choroby. Najwcześniej pojawia się osłabienie ogólne, bóle mięśni, stawów, obrzęk rąk, stany podgorączkowe.
Biodro strzelające Biodro strzelające (inaczej biodro trzaskające lub biodro przeskakujące) to określenie nieprawidłowości okolicy stawu biodrowego z towarzyszącym uczuciem strzelania przy wykonywaniu ruchów w stawie. Uporczywe i bolesne dolegliwości wymagają konsultacji lekarskiej. Podstawowym postępowaniem jest fizjoterapia, podczas której koryguje się postawę pacjenta, nieprawidłowe napięcie mięśni oraz przykurcze.
Choroba zwyrodnieniowa stawów (artroza) Choroba zwyrodnieniowa stawów (artroza) jest najczęstszą przyczyną bólu stawów. Jest wynikiem uszkodzenia chrząstki stawowej i innych struktur stawu. Zwyrodnienie stawów prowadzi do niesprawności i zmniejszenia jakości życia. Pomimo że choroby zwyrodnieniowej nie da się wyleczyć, jest wiele sposobów zahamowania jej postępu i poprawy funkcjonowanie narządu ruchu.
Kolano skoczka Kolano skoczka to potoczna nazwa obejmująca zmiany zwyrodnieniowe więzadła rzepki, a w szczególności tej jego części, która przyczepia się bezpośrednio do szczytu rzepki. Choroba polega na tym, że dochodzi do degeneracji włókien więzadła w przeciążonym miejscu wskutek nakładania się na siebie mikrouszkodzeń tej struktury.
Liszaj lśniący Zmiany skórne w liszaju lśniącym mają charakter drobnych, licznych grudek, zwykle o wymiarach 1–2 mm. Najbardziej typowe miejsca ich lokalizacji to trzon penisa i żołądź, szyja, powierzchnie zgięciowe ramion i rzadziej tułów.
Rumień guzowaty Rumień guzowaty to guzowate zmiany zapalne w tkance podskórnej, które pojawiają się najczęściej na przedniej powierzchni goleni.
Produkty żywnościowe pomocne w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów Choć nie ma konkretnej diety, która leczyłaby RZS, to liczne badania dostarczają coraz więcej informacji na temat wpływu poszczególnych składników żywieniowych na ryzyko zachorowania i aktywność choroby. Niektóre produkty mogą być pomocne w wyciszaniu stanu zapalnego.
Ból stawów Ból stawów ma wiele przyczyn, m.in. zmiany zwyrodnieniowo-przeciążeniowe oraz zapalne choroby stawów. Ważne jest określenie czy ból stawów ma charakter „mechaniczny” czy „zapalny” oraz czy występują inne niepokojące objawy wymagające pilnej konsultacji z lekarzem.